Lidja Zamenhof: Malsamoj inter versioj

'''Lidja [Lidia] Zamenhof''', la plej juna filino de la iniciatinto de [[Esperanto]], [[L. L. Zamenhof]], naskiĝis la [[29-a de januaro|29-an de januaro]] [[1904]] en [[Varsovio]], tiam en la [[Rusa Imperio]]. Ŝi estis agema antaŭeniganto de Esperanto kaj ankaŭ de Homaranismo[[homaranismo]], tipo de religia kaj etika [[mondcivitano|mondcivitaneco]] formulita fare de ŝia patro.

Ĉirkaŭ 1925, ŝi estiĝis ano de la [[bahaismo|Bahaa movado]]. Fine de 1937, ŝi iris al Usono por instrui la Bahaan religion kaj ankaŭ Esperanton. En 1938, pro enmigradaj problemoj en Usono, ŝi devis reiri al Pollando, kie ŝi daŭre instruis kaj ankaŭ tradukis Esperanten multajn Bahaajn verkojn.

Lidja ZAMENHOF lernis Esperanton kiel 9-jara knabino. En sia 14 jaro ŝi jam pretigis tradukojn[[traduko]]jn el la [[pola literaturo]]. Kelkajn jarojn poste aperis ŝiaj unuaj publikigaĵoj. Fininte en [[1925]] sian universitatan studadon de [[juro]], ŝi fordonis sin tute al la laboro por [[Esperanto]]. En la sama jaro dum [[UK 1925|la 17-a Universala Kongreso]] en [[Ĝenevo]] ŝi konatiĝis kun la [[Bahaa Kredo]]. Lidja fariĝis sekretariino de la [[homaranismo|homaranisma]] [[Esperanto-Societo Konkordo]] en [[Varsovio]] kaj ofte aranĝis paroladojn kaj kursojn. Ekde la [[Vieno|Viena]] [[UK 1924|UK en 1924]] ŝi ĉeestis ĉiun [[Universala Kongreso de Esperanto|Universalan Kongreson]]. Kiel [[Cseh-metodo|Cseh-metoda]] instruistino de Esperanto, Lidja faris propagandajn vojaĝojn kaj gvidis kursojn en diversaj landoj.

Ŝi aktive kunlaboris en la Studenta Esperanto-movado; en la Internacia Studenta Ligo, en [[Universala Esperanto-Asocio]], [[Internacia Cseh-Instituto de Esperanto|Cseh-Instituto]] kaj en la [[Bahaa Kredo]]. Krome Lidja skribadis por la ĵurnalo "[[Literatura Mondo]]", precipe studojn pri la pola literaturo, kaj kontribuis ankaŭ al "[[Pola Esperantisto]]", "[[La Praktiko]]", "[[Heroldo de Esperanto]]", ''[[Enciklopedio de Esperanto]]'' kaj aliaj Esperanto-publikigaĵoj.

Tre konata estas ŝia traduko de ''"[[Quo vadis?]]"'', la verko de [[Henryk Sienkiewicz]], publikigita en [[1933]].

Lidja Zamenhof entreprenis ankaŭ taskon elpoligi "Iridiono"-n de [[Zygmunt Krasiński]], unu el la plej komplikaj verkoj de la pola [[romantikismo|romantismo]], tre malfacile tradukebla, kaj ŝi ĉi-verkon plenan de filozofiaj kaj historiaj aludoj tradukis. Bedaŭrinde, ĝi ne aperis en tuteco, verŝajne pro manko de kuraĝa eldonisto. Eblas tamen konatiĝi kun unu fragmento: la lasta sceno de la kvara parto troviĝas en "Pola Esperantisto" n-ro 1, 1928, paĝoj 7-10. Ĉu ie konserviĝis tiu ĉi teksto, aŭ ĉu ĝin, same kiel la tutan bibliotekon de D-ro Zamenhof, ensorbis flamoj en la forbruligita domo de la familio Zamenhof, en la tragika septembro [[1939]], kiam komenciĝis la [[dua mondmilito]]?

Lidja faris korektojn en "''[[Fabeloj de Andersen"]]'', vol. 2-4, tradukitaj de ŝia patro, kaj eldonitaj post lia morto. Proprajn tradukaĵojn, en apartaj volumoj, Lidja komencis publikigi ekde [[1925]]. Tiujare aperis "''[[novelo|Noveloj"]]'' de [[Henryk Sienkiewicz]], kaj en 1932 "''Noveloj"'' de [[Bolesław Prus]]. Apartan famon alportis al ŝi la traduko de "''[[Quo vadis"?]]'' de Sienkiewicz, [[Nobel-premio|Nobel-premiito]] por tiu verko, esperantlingve publikigita en [[1933]]. Ŝi ankaŭ tradukis de la verkoj de [[Bahá'u'lláh]], la fondinto de la [[Bahaa Kredo|Bahaa komunumo]], la faman verkon nomitan la «[[Libro de Certeco]]».

Dum la dua mondmilito Lidja Zamenhof iĝis [[viktimo]] de la tragedio nomata eŭfemisme [[Holokaŭstoholokaŭsto]]. Sub la germana [[okupado|okupada]] reĝimo, ŝi estis arestita kaj malliberigita en la [[geto]] [[Varsovia geto|de Varsovio]]. Tie ŝi klopodis helpi al aliaj havigi medikamentojn kaj nutraĵojn. Finfine ŝi estis transportita al la [[ekstermejo]] en [[Treblinka]], kie ŝi estis murdita iam post la somero de la jaro [[1942]].

Lige kun la 100-a datreveno de la naskiĝo de Lidja, estis publikigita la libro "''Por ke la tagoj de la homaro estu pli lumaj"'' kun artikoloj, eseoj, recenzoj, entute publicista verkaro de Lidja Zamenhof.

* Originaloj: „Por''Por ke la tagoj de la homaro estu pli lumaj“lumaj'' (La kompleta originala verkaro de Lidja Zamenhof, eldonita de [[Flandra Esperanto-Ligo]], 2009.)

== Literaturo pri Z.Memorigo ==