Palatalo: Malsamoj inter versioj

'''Palataloj''', '''palatalajPalataj konsonantoj''', aŭ '''palataj konsonantojpalataloj''' estas [[konsonanto]]j artikulaciataj per la korpo de la lango levita kontraŭ la [[malmola palato]] (la meza parto de la plafono de la buŝo).

Konsonantoj kun la pinto de la langolangopinto kurbigita dorsen kontraŭ la palaton nomiĝas [[retrofleksa konsonanto|retrofleksoj]].

La plej komuna speco de palatalapalata konsonanto estas la treege komuna [[alproksimanto]] {{IPA|j}}, kiu kalkuliĝas entute, inter la dek plej oftaj sonoj inter la lingvoj de la mondo. La [[nazala konsonanto|nazalo]] {{IPA|ɲ}} ankaŭ oftas, troviĝante en po ĉirkaŭ 35 elcento de la lingvoj de la mondo<ref>Ian Maddieson (kun ĉapitro kontribuita de Sandra Ferrari Disner); ''Patterns of sounds''; Cambridge University Press, 1984. ISBN 0-521-26536-3</ref>, en la plejo el kiuj ĝia respektiva [[obstrukcanto]] estas ne la [[plozivo]] {{IPA|c}}, sed la [[afrikato]] [[senvoĉa postalveolara afrikato|{{IPA|tʃ}}]]. Nur malmultaj lingvoj en norda [[Eŭrazio]], la [[Ameriko]]j, kaj centra [[Afriko]] faras kontraston inter palatalajpalataj plozivoj kaj postalveolaraj afrikatoj - la solaj bone konataj estas la [[Hungara lingvo|hungara]] kaj la [[Albana lingvo|albana]].

'''Zorgu:''' la signoj de la IFA {{IPA|<c, ɟ>}} estas ofte uzataj, ne por palatalajpalataj plozivoj, sed por la [[#PalataligoPalatigo|palataligitajpalatigitaj]] [[velara konsonanto|velaraj]] plozivoj {{IPA|[kʲ, ɡʲ]}}, aŭ la palatalajpalataj [[afrikato]]j {{IPA|[c͡ç, ɟ͡ʝ]}}, aŭ la [[alveolo-palatalapalata konsonanto|alveolo-palatalajpalataj]] afrikatoj {{IPA|[t͡ɕ, d͡ʑ]}}, aŭ eĉ la [[postalveolara konsonanto|postalveolaraj]] afrikatoj {{IPA|[t͡ʃ, d͡ʒ]}}. Tio estas malnova tradicio en la IFA. Veraj palatalajpalataj plozivoj relative maloftas, do estas bona ideo certiĝi pri la elparolo kiam ajn oni vidas iun {{IPA|<c, ɟ>}} en la transskribo de ia lingvo.

== PalataligoPalatigo ==

Konsonantoj kun aliaj primaraj artikulacioj povas esti '''palataligitajpalatigitaj''', tio estas, akompanataj de la levado de la langa surfaco al la dura palato. Ekzemple, la angla {{IPA|[ʃ]}} (literumita ''sh'') havas tian palatalanpalatan komponenton, kvankam ĝia primaraĉefa artikulacio engaĝas la pinton de la lingolango kaj la supran gingivon (tiu tipo de artikulacio nomiĝas [[Palato-alveolaro|palato-alveolara]]).

Kelkaj lingvoj, ekzemple la [[Rusa lingvo|rusa]], havas palataligitanpalatigitan formon por ĉiuj aŭ preskaŭ ĉiuj konsonantoj.

La palatalajpalataj konsonantoj identigitaj de la [[Internacia Fonetika Alfabeto]] estas:

| [[palatalapalata nazalo]]

| [[senvoĉa palatalapalata plozivo]]

| [[voĉa palatalapalata plozivo]]

| [[senvoĉapalata palatalafrotsono frikativosenvoĉa]]

| [[voĉapalata palatalafrotsono frikativovoĉa]]

| [[palatalapalata alproksimanto]]

| [[laterala palatalapalata alproximanto]]

| [[voĉa palatalapalata injektivo]]