Kanado: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→‎Ŝtatestro: Johnston ⇒ Payette
eNeniu resumo de redakto
Linio 1:
{{Informkesto lando
{{Landtabelo
| nomoenlokalingvo = Canada
| eonomo = Kanado
| flago = [[Dosiero:Flago-de-Kanado.svg|150px|border|alt=Flago de Kanado]]
| blazono = [[Dosiero:Blazono de Kanado.svg|80px|alt=Blazono de Kanado]]
| nacia himno = [[O Canada]] <br /> Ho Kanado
| nacia devizo = A Mari Usque Ad Mare <br /> De maro al maro
| lokigo-bildo = [[Dosiero:Canada (orthographic projection).svg|250px|Situo]]
| oficiala lingvo = [[Angla lingvo|angla]] <br /> [[Franca lingvo|franca]]
| lingvoj = [[Inuinaktuna lingvo|inuinaktuna]] <br /> [[Kria lingvo|kria]] <br /> [[Ĉipevajana lingvo|ĉipevajana]] <br /> [[Gviĉina lingvo|gviĉina]]
| ĉefurbo = [[Otavo (Ontario)|Otavo]]
| religio = [[kristanismo]]
| km2 = 9.984.670
| akvo = 8,92
| loĝantoj =
| loĝantaro = 33.351.000 ([[2008]])
| loĝdenso = 3,2
| vivlongeco =
| valuto = [[Kanada dolaro|dolaro]]
| valuta kodo = CAD
| horzono = -3.5 al -8 <br />
UTC-2.5 al -7 (somere)
| ttt = ca
| landkodo = CA
| tel = 1
| politika sistemo = [[Parlamento|Parlamenta]] [[demokratio]] <br /> [[Konstitucia monarkio]]
| ŝtatestro = [[Elizabeto la 2-a (Britio)|Elizabeto la 2-a]] ([[Reĝo|reĝino]]) <br /> [[David Johnston]] ([[Guberniestro ĝenerala de Kanado|guberniestro ĝenerala]])
| ĉefministro = [[Justin Trudeau]]
| nacia tago = [[1-a de julio]]
| sendependeco = [[1-a de julio]] [[1867]]
| de kiu = [[Unuiĝinta Reĝlando|Britio]]
| esperanto-asocio = [[Kanada Esperanto-Asocio]]
| MEP = [[Usona dolaro|$]]1,274 duiliono
| MEP jaro = 2007
| MEP pokapa = $ 38.200
}}
'''Kanado''' ([[Angla lingvo|angle]] kaj [[Franca lingvo|france]]: ''Canada'') estas la plej norda [[lando]] en la okcidenta duonsfero. La lando etendiĝas inter la [[Atlantika Oceano]] en la oriento kaj la [[Pacifika Oceano]] en la okcidento, kaj havas landlimon kun [[Usono]] sude kaj nordokcidente ([[Alasko]]). Kanado ankaŭ atingas la [[Arkta Oceano|Arktan Oceanon]] en la nordo kie la teritoriaj pretedentoj etendas ĝis la [[Norda Poluso]].
 
Post [[Rusio]], Kanado estas la dua plej granda lando laŭ tuta areo. Tamen ĝia popoldenseco estas tre malforta (po 3 homoj en kvadrata kilometro), tiel ke entute estas nur 32 milionoj da loĝantoj. Kvankam Kanado havas pli grandan geografian areon ol la najbara Usono, ĝi nur havas unu naŭonon de la popolkvanto.
Linio 43:
== Nomo ==
{{ĉefartikolo|Nomiĝo de Kanado}}
La nomo "Kanado" ([[Internacia Fonetika Alfabeto|elparolata]] [kænədə] en la [[angla lingvo|angla]] de Kanado, [kanadα] en la [[franca lingvo|franca]] de [[Kebekio]]) venas el [[Irokeza lingvaro|irokeza vorto]] kun signifo "vilaĝo". En 1535 loĝantoj de la regiono kie nun estas la urbo [[Kebeko]] uzis la vorton gvidante la esploriston [[Jacques Cartier]] al la vilaĝo [[Stadacona]].<ref>{{citlibro | Aŭtoro = Trigger, Bruce G. | Kunaŭtoroj = Pendergast, James F. | Jaro = 1978 |Ĉapitro =Saint-Lawrence Iroquoians | Titolo = Handbook of North American Indians Volume 15 | Loko = Washington |Eldonejo = Smithsonian Institution | Paĝoj= pp. 357–361 | ID = OCLC 58762737}}</ref> Cartier uzis la vorton 'Canada' por priskribi ne nur tiun vilaĝon sed la tutan regionon regatan de [[Donnacona]], tribestro ĉe Stadacona. Ĝis 1545, eŭropaj libroj kaj mapoj uzis la nomon Canada priskribante ĉi tiun regionon.<ref>{{citreto | URL = http://www.gutenberg.org/files/12356/12356-h/12356-h.htm | Titolo = Relation originale de Jacques Cartier | Eldonejo = Tross (eldono de 1863) | Aŭtoro = Jacques Cartier | Dato = 1545 | Alirdato = 2007-02-23}}</ref>
 
La [[Francio|franca]] kolonio Kanado ([[Nova Francio]]) estis tiu parto de Nova Francio laŭlonge de la rivero [[Sankt-Laŭrenco (rivero)|Sankt-Laŭrenco]] kaj la nordaj bordoj de la [[Grandaj Lagoj]]. Poste oni dividis ĝin por formi du britajn koloniojn, kiuj havis la nomojn [[Supra Kanado]] kaj [[Malsupra Kanado]] ĝis ilia unuigo kiel la brita [[Provinco Kanado]] en 1841. Je [[Kanada konfederiĝo|konfederiĝo]] en 1867, oni adoptis la nomon ''Kanado'' por la tuta lando, kiun oni ankaŭ ofte nomis ''[[Dominio]] Kanado'' ĝis la 1950-aj jaroj. Iom post iom, dum Kanado asertis sian politikan aŭtonomecon de [[Unuiĝinta Reĝlando|Britio]], la federacia registaro simple uzis la nomon ''Kanado'' sur leĝaj dokumentoj kaj traktatoj. La [[Kanada Akto 1982]] mencias nur "Canada" kiu sekve estas la sola laŭleĝa nomo de la lando. Ĉi tio respeguliĝis en 1982 per la renomigo de la nacia festotago de [[Dominia Tago]] al [[Kanada Tago]].
Linio 121:
La Reĝino kaj ŝia reprezentanto, la Guberniestro ĝenerala, estas ĉefe figuruloj, kun malmulte da vera povo, ĉar tiu en la posteno preskaŭ ĉiam agas laŭ la postuloj de la registarestro de Kanado, la ĉefministro kiu estas kutime la partiestro de la partio kun la plej granda kvanto da [[deputito]]j en la Ĉambro de Deputitoj.
 
La Guberniestro ĝenerala de Kanado formale nomas la Ĉefministron de Kanado; likaj tiu ŝipersono estas sekve aprobita per [[voĉdono de fido]] en la Ĉambro. La ĉefministro siavice nomas la [[Kabineto de Kanado|Kabineton]], konsistantan kutime el la deputitoj kaj foje senatanoj de sia partio. Ekzekutivan potencon tenas la ĉefministro kaj kabineto, kiuj nomiĝas al la [[Privata Konsilio de Kanado]] kaj fariĝas ministroj de la Krono.
 
La leĝislativa branĉo de la registaro estas la du ĉambroj de la [[Parlamento de Kanado]], kiu konsistas el tri branĉoj: la Reĝino; la nebalote nomita [[Kanada Senato|Senato]] (''Senate/Sénat''); kaj la balote elektita [[Kanada Ĉambro de Deputitoj|Ĉambro de Deputitoj]], (''House of Commons/Chambre de communes'').
Linio 245:
Fruaj Eŭropanoj helpis en la formado de kanada kulturo. Dum la koloniigo de Kanado, eŭropanoj kreis multan [[folkloro]]n pri la lando. Kanado havas longtempan [[literaturo|literaturan]] tradicion<!-- (vidu [[Literaturo de Kanado]] - ne ekzistas -->); kanadaj libroj mondfame sukcesis depost la frua [[20a jarcento]].
 
Nuntempe, usonaj kinofilmoj, aŭtoroj, televido, kaj muziko multe sukcesas en Kanado; samtempe multaj kanadaj distristoj multe sukcesas usone, ekzemple [[Céline Dion]], [[Leonard Cohen]]<!-- [[Sarah McLachlan]] --> kaj [[Shania Twain]]. La [[Premio Juno|Premioj Juno]] (angle "Juno Awards"; france "Prix Juno") estas la kanada premiaro ĉiujare aljuĝataj al la plej bonaj muzikistoj kaj muzikaj grupoj en tiu lando.
 
Registaraj kulturaj institucioj inkluzivas [[Radio-Kanado]]n, la [[Nacia Filmkomisio de Kanado|Nacian Filmkomisionon de Kanado]], kaj la [[Kanada Radio-Televida kaj Telekomunika Komisio|Kanadan Radio-Televidan kaj Telekomunikan Komisionon]].
Linio 261:
{{portalo Nordameriko}}
== Eksteraj ligiloj ==
* {{ueavikio|{{paĝonomo}}|{{paĝonomo}}}} {{eo}}
 
== Notoj kaj referencoj ==