Bjalistoko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kozyra (diskuto | kontribuoj) |
Kozyra (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 199:
La [[19-an de februaro]] de 1919 germanaj trupoj forlasis Bjalistokon kaj transdonis potencon al novaj, polaj aŭtoritatoj.
La [[28-an de julio]] 1920 la urbon ekokupis [[bolŝevikoj]] kiuj en la palaco de Branicki establis Provizoran Komitaton Revolucian de Pollando, kiun gvidis [[Julian Marchlewski]]. Ĝi estis planata kiel estonta registaro de Pola Soveta Respubliko post milita akiro de Varsovio. Dum la batalo de Varsovio ([[22-an de aŭgusto]] 1920) la 1-a kaj la 5-a regimentoj de polaj legioj malsukcesigis retiriĝon de
En intermilita tempo oni detruis konstruatan ortodoksan preĝejon. La garnizonan ortodoksan preĝejon oni ŝanĝis al katolika preĝejo de sankta Stanislavo.
'''La [[2-a mondmilito]]''' ekis per multaj armeaj manovroj kaj malmultaj bombadoj. Inter la 6-a kaj la 11-a de septembro 1939 Bjalistokon forlasis civila estraro. La 15-an de septembro pola militistaro retretis. Du tagojn poste germana brigado ekokupis la urbon kaj transdonis potencon al
La [[28-an de oktobro]] Bjalistoko iĝis parto de [[Belorusa Soveta Socialisma Respubliko]] kaj distrikta ĉefurbo. Okupantoj persekutis loĝantaron kaj devigis multajn homojn elmigri de la urbo. La 27-an de oktobro [[1941]], post nuligo de la [[traktato Ribbentrop-Molotov]], [[Nazia Germanio|german-naziaj]] trupoj de [[Wehrmacht]] kaj [[Einsatzgruppen]] eniris Bjalistokon kaj detruis la judan kvartalon Ĥanajki murdinte 2000 homojn (vivante bruligitajn en la [[Granda Sinagogo en Bjalistoko|Granda Sinagogo]]. La monumento al tiu evento - kupolo de la bruligita [[sinagogo]] - troviĝas nun ĉe la strato Legionowa. Inter julio kaj septembro oni konstruis [[Bjalistoka geto|geton]] por ĉiuj travivintaj judoj.
Malgraŭ persekutado, la sendependema movado en Bjalistoko, gvidata de [[Armia Krajowa]] (la landa armeo) tre forte agadis en diversio.
Februare 1943 komenciĝis likvidado de la geto. Ekzemplon de rezistanco montris [[Icĥok Malmed]] - li surverŝis per salacido policanon, kiu persekutis judojn. La memortabulo al Malmed pendas hodiaŭ ĉe la strato je lia nomo. La [[15-an de aŭgusto]] [[1943]] komenciĝis ribelo en bjalistoka geto - la dua plej granda geta ribelo (post la [[varsovia geto|varsovia]]). Multaj judoj estis mortpafitaj en la arbaro Pietrasze (inter ili [[Jakobo Ŝapiro]]) kaj multajn germanoj transportis al la germana [[koncentrejo]]
En 1944 germana detruado kaj rusa bombado la urbocentro estis preskaŭ tute ruinigita. La [[27-an de julio]] 1944
Post la mondmilito Bjalistoko iĝis denove provinca ĉefurbo kaj centro de kulturo, scienco kaj ekonomio en nord-orienta Pollando. La 1-an de [[1999]] post la administra reformo la urbo fariĝis la ĉefurbo de nova [[Podlaĥia Provinco]].
| |||