Safavidoj: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Inloopas (diskuto | kontribuoj)
Inloopas (diskuto | kontribuoj)
Linio 4:
== '''Historio de reĝoj''' ==
[[Dosiero:ShahAbbasPortraitFromItalianPainter.jpg|alternative=Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.|eta|Ŝah Abas estis la plej granda reĝo el Safavidaj reĝoj.]]
[[Ismail_la_1-a]] estis unua reĝo de la dinastio, kiu unuiĝis Iranon en la jaro 1501 kaj enoficigis [[Tabrizo|Tabrizn]] kiel [[ĉefurbo]] de la nova reĝlando.<ref>غفاری فرد، عباسقلی.، 1392. ''تاریخ مفصل صفویه (جلد اول)''، صص110-113</ref> Tahmasb la 1-a regis Post Ismail kaj transigis la ĉefurbon al [[Kazvin]], ĉar Tabriz estis proksima al la landlimoj de [[Otomana Imperio]], kiu estis malamiko al Safavidoj kaj povis trafi ilian ĉefurbon. Tahmasb malliberejis sian filon Ismail la 2-an, kiu estis lia [[kronprinco]], en 1557 por dek naŭ jaroj; ĉar Tahmasb timis ke la filo ribelis kontraŭ li kaj preni lin malsupre de la trono. Ismail la 2-a regis por nur unu jaro. Li mortigis pro konspiro aŭ kanaba [[trodozo]] probable.<ref>رویمر، ه. ر.، 1389. ''برآمدن صفویان''، در «تاریخ ایران دوره صفویان دانشگاه کمبریج»، ص69</ref> Ismail estis sangdrinkegulo kaj mortigis multajn membrojn de la reĝa familio kaj dignulojn de la lando. Sed unu el lia filoj postvivis la masakron: blinda Mohamad Ĥodabandeh. Li estis malforta reĝo kaj pro ĉi tiu malforteco la potencon de [[Kizilbaŝoj]] altaĝis. Abas la 1-a kaj Hamzeh Mirza estis filoj de Mohamad Ĥodabandeh kiu batalis kune por akiri la tronon, ke Abas venkis Hamzeh Mirzan fine. En la erao de Abas multajn disvolviĝojn fariĝis ekonomie kaj konstrue kaj politike kaj kpt. Abas batis [[Kizilbaŝoj]]<nowiki/>n malaltaĝi ilian potencon.<ref>معین، محمد.، 1378. فرهنگ فارسی (جلد 5)، صص1129و1130</ref> Sed Abas faris tre malbonan faron, li malliberejis siajn filojn en la [[haremo]] por ke ili ne povis konspiri kontraŭ li. La faro kaŭzis analfabetecon de la princoj pri regado. Safi estis unua el antaŭej menciitaj princoj kiu fariĝis reĝo. Li estis ekstrema [[Alkoholismo|alkoholisto]] kiel lia prapatro Ismail la 1-a kaj mortis june. Abas la 2-a fariĝis reĝo kiam li havis naŭ jarojn kaj regis dudek kvin jarojn. Solejman estis sekva reĝo kaj li estis pasinta liajn tagojn en la haremo ĝis la tempo de morto de Abas la 2-a, kiel ĝi estis maniero ekde la erao de Abas la 1-a. Solejman estis malvirtegulo kiel Safi kaj la plej de liaj tagoj trapasis trinke kaj sekse kaj mortige.<ref>غفاری فرد، عباسقلی.، 1392. ''تاریخ مفصل صفویه (جلد هشتم)''، صص116و167</ref> Soltan Hosejn estis la lasta reĝo, kiu regis super la tuta lando de Irano el [[Esfahano|Esfehano]]. Li perdis lian tronon al [[Afganoj]] kaj post la reĝo Safava reĝado kolapsis oficiale.<ref>لکهارت، لارنس.، 1383. انقراض سلسله صفویه، ''ترجمه اسماعیل دولت شاهی''، صص151-155</ref> Tahmasb la 2-a provis per alianco kun Nader, milita estro de Afŝar [[tribo]], reakiri la lastan tronon de lia patro. Sed Nader post venko super Afganoj forigis Tahmasb la 2-an sur la trono kaj sidigi lian infanon Abas la 3-an anstataŭe. Fine en 1736 Nader mortigis Tahmasb la 2-an kaj Abas la 3-an ambaŭ<ref>همان، ص297</ref> do si fariĝis [[Ŝaho|ŝah]]<nowiki/>o kaj la dinastio de [[Afŝaridoj]] formiĝis.