Samad Behrangi: Malsamoj inter versioj

'''Samad Behrangi''' ({{fa}}صمد بهرنگی} (la [[24an de junio]], [[1939]] - la [[31an de aŭgusto]], [[1967]]) estis irana instruisto, socia kritikanto, folkloristo, tradukisto kaj verkisto de mallongaj rakontoj. Li estas fama ĉefe pro liajsiaj porinfanaj libroj, precipe ''La Nigranigra Fiŝetofiŝeto.'' Influita plejparte de maldekstrulajmaldekstraj ideologioj, kiuj estis oftaj inter la iranaj inteligentuloj de lia epoko, liaj libroj tipe portretis la vivojn de la infanoj de la urbaj senhavuloj kaj instigis la individuojn por ŝanĝi siajn cirkonstancojn pere de siaj propraj iniciatoj.<ref>{{cite web|last=Hillmann|first=Michael.|title=Samad Behrangi|publisher=Encyclopaedia Iranica|url=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v4f1/v4f1a067.html}}{{dead link|date=March 2018|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>

Li naskiĝis en [[Tabrizo]] en malalt-nivela irana azerbajĝana familio. Filo al Ezzat kaj Sara, li havis du aliajn fratojn kaj tri fratinojn. Lia patro estis laŭsezona laboristo kaj lia enspezo estis neniam sufiĉa. Pli poste li forlasis Iranon por Gafgazo kaj neniam revenis. Samad finis elementan lernejon kaj tri jarojn de mezlernejo antaŭ enskribiĝi en instruisto-trejnanta lernejo, finantakaj finigis la programon en 1957. Tiel, nur ricevantaricevinte kelkajn jarojn de edukado, ĉe la aĝo de 18, li fariĝis instruisto kaj daŭre estis tio por la restocetero de sia vivo, en [[Provinco Orienta Azerbajĝano|Orienta Azerbajĝano]] de Irano. En la sekvantaj dek unu jaroj, dum instruantainstruado de la [[Persa lingvo|persanpersa lingvonlingvo]] en kamparaj lernejoj de [[Azerbajĝano (Irano)|irana Azerio]], li akiris B.A. Gradongradon pri la angla lingvo de Tabriza Universitato.<ref>Hillmann.</ref> Li Komenciskomencis eldoni rakontojn en [[1960]], lia unua rakonto estis ''Adat'' "Kutimo". Li daŭrigis skribadon de rakontoj, dum li ankaŭ tradukis el la angla kaj la turka al la persa, kaj el la persa al la turka. Poste, asertantaasertante ke li estisestas malĝentila, li estis eksigita de sia mezlerneja instruado kaj asignita al instruado en elementa lernejo. Pli poste, kiam liaj kulturaj laboroj pliiĝis, li estis akuzita kaj plutraktita kaj interrompita de instruado. Post iom da tempo lia propozicioposteno estis nuligita kaj li revenis al lernejoj. Poste, li ĉeestis studentajn protestojn.

Tamen, li ne estis permesata eldoni siajn laborojnverkojn en la [[Azerbajĝana lingvo|Azer]]<nowiki/>aAzera lingvo]], do li devis traduki ilin en la persan por fari ilin haveblaj en [[Irano]].<ref>[http://www.angelfire.com/rnb/bashiri/Authors/Behrangi.html A Brief Note on Samad Behrangi's Life] by [//en.wikipedia.org/wiki/Iraj_Bashiri Iraj Bashiri]</ref>

Krom la rakontoj porinfanaj, li verkis multajn [[Pedagogio|pedagogiajn]] eseojn kaj kolektis kaj eldonis plurajn specimenojn de voĉaparola azerbajĝana literaturo. Liaj folkloraj studoj kutime estis faritaj kun la helpo de lia kolego [[Behruz Dehgani]], kiu helpis ankaŭ por eldonado de kelkaj el la verkoj de Behrangi post lia frua morto. Behrangi ankaŭ havas kelkajn azerajn tradukojn de la [[Persa lingvo|persaj]] poemoj de [[Ahmad Ŝamlu|Ahmad Sxamlu]], [[Forug Farroĥ-Zad|Forug Farrohxzad]] kaj [[Mehdi Aĥavan Sales|Mehdi Ahxavan-Sales]].

Behrangi dronis en la [[Aras|Aras-rivero]] kaj la [[Dinastio Pahlavi|Pahlavia]] reĝimo estis kulpigita pro lia morto.<ref>[http://www.iranchamber.com/literature/sbehrangi/samad_behrangi.php Samad Behrangi]</ref> Tio estasOni kreditakredas, ke armea oficiro, Hamze Farahati, estis vidita kun li kiam li dronis. Tamen la armea oficiro estis proksima amiko de Samad Behrangi kaj kunhavis liajn maldekstrulajnmaldekstrajn vidpunktojn. Farahati en sia [http://www.bbc.com/persian/arts/story/2006/11/061120_mv-mb-samad-hamze.shtml libro] kaj en [https://www.youtube.com/watch?v=KggJoJ0-Tsw intervjuo kun VOA] neambigue konfirmis ke Samad mem dronis kaj ne estis mortigita de SAVAK. En la kultura socio de Irano, homoj kiel Gxalal Ale-Ahmad kaj Golam-Hosejn Saedi, malfacile povis akcepti lian morton. Sed kelkaj, precipe Behruz Douxlat-abadi, ankaŭ diris, ke Samad ne scipovis naĝi (kio estis konfirmita de indiĝeno, Hosejn Hosejn-zade) kaj tio estis la kauxzokaŭzo de lia morto. Tio ĉi, fakte, alportis la punkton, ke ĉiuj estis nur citantaj vortojn de Behruz Douxlat-abadi kaj ke neniu enketo estis farita pri lia mort(igxiĝ)o.

== Kelkaj de liaj verkoj ==

* ''La Nigranigra Fiŝetofiŝeto''

* ''Enketoj en la Edukajedukaj Problemojproblemoj de Irano'' (کندوکاو در مسائل تربیتی ایران )

* ''TalhxunTalĥun''

* La Plenaplena Rakontarorakontaro de Behrangi, eldonejo Persian Culture & Art Institute, Vankuvero, Kanado kaj eldonejo Zagros, Montrealo, Kanado

“La morto tre facile povas veni al mi ĉi-momente, sed mi ne devas aliri la morton, ĝis kiam mi povas vivi. Kompreneble, se iam mi devige renkontos la morton - ke mi faros - ne gravas, la grava afero estas tio, ke kian efikon havos mia vivo aŭ morto sur alies vivoj….” (el: La Nigranigra Fisxetofisxeto)