Bestoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 96:
=== Esencaj funkcioj ===
La bestoj plenumas la jenajn bazajn funkciojn: manĝado, spirado, cirkulado, ekskrecio, reago, movado kaj reproduktado:
[[Dosiero:White-tailed_deer_(Odocoileus_virginianus)_grazing_-_20050809.jpg|eta|250px|Ekzemplo de [[Herbovorulo]]: [[Cervo]] kaj du cervidoj manĝantaj ĉe sama foliaro]]
; Reproduktado: La majoritato de la bestoj reproduktiĝas sekse pere de la produktado de [[Haploido|haploidaj]] [[gameto]]j. La seksa reproduktado helpas al kreado kaj plutenado de la genetika diverseco de populacio. Sekve, ĝi helpas al plibonigo de la kapablo de specio por evolui laŭ la ŝanĝoj de la medio. Multaj [[senvertebrulo]]j povas reproduktiĝi ankaŭ sensekse. La senseksa reproduktado originas descendaron genetike identan al la praularo. Tiu formo de reproduktado permesas, ke la animaloj plinombriĝu rapide.<ref name=miller />
[[File:Odonata copulation.jpg|thumb|maldekstre|[[Seksa reproduktado]] estas preskaŭ ĉiesa ĉe animaloj, kiel ĉe tiuj [[libelo]]j.]]
Linio 104 ⟶ 103:
 
Kelkaj animaloj estas kapablaj por [[neseksa reproduktado]], kiu ofte rezultas en genetika klono de la patro. Tio povas okazi pere de fragmentado; [[burĝonado]], kiel ĉe la genro ''Hydra'' kaj aliaj [[knidulo]]j; aŭ de [[partenogenezo]], laŭ kio fekundaj ovoj estas produktitaj sen [[kopulacio]], kiel ĉe [[afido]]j. <ref>Adiyodi, K. G.; Hughes, Roger N.; Adiyodi, Rita G. (July 2002). Reproductive Biology of Invertebrates, Volume 11, Progress in Asexual Reproduction. Wiley. p. 116. ISBN 978-0-471-48968-9.</ref><ref> Schatz, Phil. [http://philschatz.com/biology-concepts-book/contents/m45547.html "Concepts of Biology | How Animals Reproduce".] OpenStax College. Alirita la 26an de Aprilo 2018.</ref>
[[Dosiero:White-tailed_deer_(Odocoileus_virginianus)_grazing_-_20050809.jpg|eta|250px|Ekzemplo de [[Herbovorulo]]: [[Cervo]] kaj du cervidoj manĝantaj ĉe sama foliaro]]
; Manĝado: La majoritato de la bestoj ne povas absorbi manĝon; ili englutas ĝin. La bestoj evoluis diversmaniere por nutri sin. La [[herbivorulo]]j manĝas plantojn, la [[karnovorulo]]j manĝas aliajn bestojn; kaj la [[ĉiomanĝanto]]j nutras sin kaj el plantoj kaj el bestoj. La [[rubomanĝanto]]j manĝas materialon kaj vegetalan kaj animalan putriĝantan. La filtromanĝuloj estas akvaj bestoj kiuj filtras malgrajdajn organismojn kiuj flosas en akvo. La bestoj ankaŭ formas simbiozajn rilatojn, en kiuj du specioj vivas en tre forta mutua asociiĝo. Ekzemple [[parazito]] estas tipo de simbionta kiu vivas ene aŭ sur aliaj organismo, nome la gastiganto. La parazito nutras sin el la gastiganto kaj plej ofte faras ties malprofiton.<ref name=miller>Kenneth R. Miller, Biología, 2004, Prentice Hall, Masaĉuseco isbn=0-13-115538-5, paĝoj 658-659.</ref>
; Spirado: Ne gravas ĉu ili vivas en akvo au surtere, ĉiuj bestoj spiras; tio signifas, ke ili povas elpreni [[oksigeno]]n kaj elpeli karbonan dioksidon. Ĉar ili havas korpojn tre simplajn kun maldikaj muroj, kelkaj animaloj uzaz la disvastigon de tiuj substancoj tra la [[haŭto]]. Tamen, la majoritato de la bestoj evoluigis kompleksajn histojn kaj organikajn sistemojn por spirado.<ref name=miller />