Martín Fierro: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Martin fierro 1894.jpg|eta|dekstra|170px|[[Kovrilo]] de la unua eldono.]]

'''''El Gaucho Martín Fierro''''' (la gaŭĉo M.F.) estas [[argentina]] [[Rakonta poezio|rakonta poemo]], verkita en verso de [[José Hernández]] en [[1872]], nome literatura verko konsiderata modelo de la subĝenro [[gaŭĉa literaturo|gaŭĉa]] en [[Argentino]], [[Urugvajo]] kaj [[Suda Rio-Grando]] (sude de Brazilo). Ĉar estas ankaŭ daŭrigo, nome ''[[La vuelta de Martín Fierro]]'' (la reveno), verkita en [[1879]], tiu libro estas konata ankaŭ kiel "La Ida" (la iro). Ambaŭ libroj estis konsiderataj kiel nacia libro de [[Argentino]], sub la grupa titolo "El Martín Fierro". En "La Ida", Martín Fierro estas '''[[gaŭĉo]]''' nome laboristo kiun la socia maljusto igas kontraŭleĝa gaŭĉo.

 

{{Intrigo}}

1-6. En la Unua Parto nome ''La gaŭĉo Martín Fierro'', gaŭĉa laboristo de la pampoj bonaeraj, kiu vivas kun edzino kaj du filoj, estas rekrutita perforte por servir en fortikaĵo, nome por la milicoj kiuj luktas defende la argentinan landlimon kontraŭ la indiĝenoj, lasante sian familion. Tiu malriĉo kaj kompatindeco oftas en la literaturo de la epoko romantika; sed militistaj espertoj ne. Reveninte, lia bieno estas abandonita kaj li trovas nek la edzinon nek la filojn. 7-10. Malespere Martín Fierro mortigas negron en duelo, kio igas lin kontraŭleĝa gaŭĉo persekutita de la polico, kontraŭ kiu batalas; li akiras kompanon: nome la serĝento Cruz, kiu inspirita de la kuraĝo de Fierro unuiĝas al li meze de batalo.

En la Dua Parto nome ''La reveno de Martín Fierro'', fuĝintaj, ambaŭ foriras al [[dezerto]] kie ili vivas inter indiĝenoj, espere trovi tie pli bonan vivon. Cruz rakontas ke li estis kaptinta estron kun edzino, mortigis lin kaj abandonis ŝin; en alia kverelo, vundas alian. Juĝisto proponas al MF iĝi soldato, sed Cruz kaj MF foriras duope. 1. Alvoko al kanto. 2. MF deklaras intencon iri ĉe indianoj, ili alvenas al grupo atakonta. 3. Sovaĝa portreto de indianoj, kiuj separas ilin du jarojn; poste rekuniĝo. 4. Poste ili prepariĝas por ataki: sovaĝaj kaj atakaj kutimoj. 5. Okazas rekrutado kaj oni forportas MF al milito kontraŭ indianoj, kie li suferas malbonajn viv- kaj labor-kondiĉojn. Batalo, venko super rivalo kaj fuĝo. Li ne estis pagata kaj estis fitraktata. Sovaĝa vivo de iamaj indianoj, kutimoj kaj rabaj kaj kontraŭ virinoj (rasisma priskribo). 6. [[Variolo]]. Morto de Cruz. 7-9. Kverelo kontraŭ indiano kiu fitraktas kristaninon kaj kiu mortas. 10. Fuĝo kun la virino. Priskribo pri ĉevaloj. 11. Romanco pri trovo de la filoj. 12. La pli aĝa: la pundomo, li estis enprizone. 13. La dua filo de MF vivas kun onklino, el kiu li heredis, 14-15. Sed zorganto perfidas, friponas, konsilas. 16. La zorginto malsanas kaj mortas. 19. Amsorĉo ĉe vidvino. 20. Fierro kun siaj filoj; venas Ruzumulo. 21. Kanto de Ruzumulo, estis ŝafpaŝtisto, cirkisto, vivis kun du onklinoj, amis mulatinon. 22. Soldatiĝo, trompoj en [[kartoludo]]j kaj aliaj [[vetludo]]j. 23. Oficiro ĉantaĝas kaj ''ŝtelas''; rivaleco ĉe virino. 24. Fitraktado dum [[baloto]]. 25. Kantada rekrutado rilatita al balota voĉdonado kaj sinsekva akuzaro. 26. Akuzoj kontraŭ li, la filo de Cruz. 27-28. Malŝata kaj malriĉa vivo de [[soldato]]j. 29. Kanta defio al MF. 30. Konkureckantado de MF kaj Ruzulumo, la negro, filo de la negro, mortinta iam de MF. Temas pri kantado, pri amo, pri laĝoj, pri tempopaso kaj mezuro. Nigrulo ostulas venĝon nome de dek fratoj. 31. Nokta kunvivo de MF kun siaj filoj kaj tiu de Cruz. 32. Konsiloj de MF. 33. Adiaŭo kaj verkosendo.

{{Intrigofino}}