Greka-turka milito (1919-1922): Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Aybeg (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Aybeg (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 8:
|rezulto = Decida turka venko; [[Traktato de Laŭzano]].
|flanko1 = Turkaj revoluciouloj<hr>''Subtenita de:''<br />[[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko|Soveta Rusio]]<ref name = "jelavich">{{cite book| last = Jelavich| first = Barbara| title = History of the Balkans: Twentieth century| url = https://books.google.com/?id=Hd-or3qtqrsC&pg=PA131| year = 1983| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-27459-3| page = 131 }}</ref><br />[[Itala reĝlando|Italio]] <small>(sekrete)</small><ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/44/671/8544.pdf ''The Place of the Turkish Independence War in the American Press (1918-1923)'', Bülent Bilmez]: "...the occupation of western Turkey by the Greek armies under the control of the Allied Powers, the discord among them was evident and publicly known. As the Italians were against this occupation from the beginning, and started "secretly" helping the Kemalists, this conflict among the Allied Powers, and the Italian support for the Kemalists were reported regularly by the American press."</ref>
|flanko2 = [[Reĝlando Grekio]]<hr>''Subtenita de:''<br />[[Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando|Unuiĝinta Reĝlando]]<br />[[Armenoj|Armenaj]] volontuloj
|komandanto1 = [[Mustafa Kemal Atatürk]]<br />[[Fevzi Çakmak]]<br />[[İsmet İnönü]]
|komandanto2 = [[Leonidas Paraskevopoulos]]<br />[[Anastasios Papoulas]]<br />[[Georgios Hatzianestis]]
Linio 28:
Junie en [[1921]], la fortigita greka armeo antaŭmarŝis ĝis rivero Sakarja, malpli ol 100 km (62 mejlojn) okcidente de Ankara. Dumtempe la turka registaro en Ankaro ĉef-komandantigis Mustafa Kemal. Kemal kontraŭatakis kaj tranĉis la apoglinion de la grekoj en la [[batalo de Sakarja]] ([[23-a de aŭgusto]] - [[13-a de septembro]], [[1921]]). La grekoj retiriĝis al bazo de Smirna, esperante defendi tion. Ili petis helpon de la aliancanoj, sed frue en [[1922]], [[Britio]], [[Francio]] kaj [[Italio]] decidis ne akcepti la kontrakton de Sèvres kaj volis tion revizii. Italio kaj Francio retiris siajn turpojn forlasante iliajn poziciojn.
 
Marte en [[1922]], aliancanoj proponis [[batalpaŭzo]]n, sed Kemal timis, ke la grekoj restas en Anatolio. Aŭguste, post ambaŭflankaj preparoj, la turkoj komencis novan atakon la 26-an de aŭgusto, subpremante la grekojn en la [[batalo de Dumlupınar]] proksime al [[AfionAfyonkarahisar|Afjon]] ([[30-a de aŭgusto]], [[1922]], celebrota kiel Sieĝa tago kaj nacia festotago en Turkio). Iomete poste, la turkoj okupis Smirna-on (9-a de septembro). La urbo forbrulis ĝis la fundo kaj ĉiuj grekoj, kiuj ne povis eskapi, estis masakritaj. Tio signis komencon de la ĝenerala deportado de grekoj el Anatolio.
 
Turkio havis tiam limojn sude kaj oriente, fortigitajn per kontraktoj, tiel Kemla kuraĝe povis agadi kontraŭ la grekoj. La grekoj evakuis homojn el Trakio, el la insuloj, el Anatolio kaj retiriĝis al la Marica rivero. La restanta greka popolo estis forpelita el [[Malgranda Azio]], tial la grekoj parolas pri "Katastrofo en Malgranda Azio".
 
Francio, Italio kaj Britio alvokis Mustafa Kemal por kontrakti pri batalpaŭzo en Venecio, sed Mustafa Kemal redemandis pri ebleco kontrakti en Moudania ([[MudaniaMudanja]]) kun kondiĉo, ke orienta Trakio venas al Turkio. La traktadoj komenciĝis en MudaniaMudanja la 3-an de oktobro, unuflanke la turka delegitoj sub gvido de [[İsmet İnönü]], kaj la grekoj aliflanke reprezantitaj far aliancanoj. Kiam la britoj rezistis ĉe problemo de [[Incidento de Çanak|Ĉanak]] sur la [[Dardaneloj]], Kemal kuraĝigis la britojn efektivigi la kondiĉojn de Kontrakto de Sèvres, sed Lloyd George repaŝis. La batalhalto de MudaniaMudanja estis subskribita la 11-an de oktobro en 1922, - enhavante, ke orienta Trakio kaj Bosporo restas sub aliancana okupo, sed grekoj evakuas la regionon. La batalhalto startis la 15-an de oktobro, unu tagon post la greka subskribo.
 
Dum la [[traktato de Lausanne]] (julio [[1923]]) – kiu finis la Greka-Turkan militon - la retiriĝo de Grekio for de Anatolio kaj orinta Trakio estis fiksita. Por kompensi la damaĝojn de la greka okupado en okcidenta Anatolio, Karaagac (ĉe [[Edirne]]) estis transdonita al Trukio (artikolo 59). Por certigi la postan pacon, Grekio reduktis sian armean ĉeeston sur la [[Egea Maro|Egeaj insuloj]], simile kiel Turkio en la markoloj. Plie, Italio ricevis la Dodekanezajn insulojn, akiritajn en [[1912]].