Gvarania lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
Linio 28:
Oni taksas, ke 6 milionoj da homoj parolas gvaranie.
 
Ekzistas ĉirkaŭ 4 ĝis 5 milionoj da parolantoj de la Gvaraniagvarania. Maksimumaj taksoj eliras de ĝis 7 milionoj, ĉe kio ankaŭ estas nombrataj personoj, kiuj havas nur malgrandetajn scipovojn de la Gvaraniagvarania, kio ofte okazas ekzemple ĉe la loĝantoj de urboj en Paragvajo. En Paragvajo, tial ke 90 % de la loĝantaro parolas gvaranie, la lingvo estas uzata kiel lingvo de lernado kune kun la hispana lingvo.
 
En diversaj lingvoj estas uzataj vortoj kiuj el hodiaŭa vorto de la Gvaraniagvarania lingvo estiĝis aŭ tre similas. Tiuj vortoj venas pere de la [[Hispana lingvo|hispana]] kaj [[Portugala lingvo|portugala]] al diversaj lingvoj, kiel la germana, sorabaj ktp., kaj devenas aŭ el dialektoj de la Gvaraniagvarania, kiuj estis parolitaj en Paragvajo, Argentino, Bolivio aŭ Brazilo, aŭ el tre proksime parenca [[Tupia lingvo|Tupia]], kiel ekzemple: [[kapibaro]], [[jaguaro]], [[jaguarundio]], [[tapiro]], [[ananaso]], [[manioko]], [[marako]], [[marakujo]], [[nanduo]] aŭ [[piranjo]].
 
== Historio ==
La gvarania lingvo jam estis uzata en la [[Hispanio|hispania]] [[Koloniismo|kolonia epoko]] por la kristana [[misiigo]] kiel [[Skribata lingvo|skribolingvo]]. La [[Jezuita ŝtato]] en la hispania kolonia epoko, kiu ĉefe ampleksis parton de la hodiaŭa orienta Paragvajo kaj la hodiaŭan argentinan provincon [[Provinco Misiones|Misiones]], favoris la gvaranian lingvon, ĉar la [[Jezuitoj]] forte limigis la almigradon de blankaj setlantoj kaj uzadis la gvaranian lingvon kiel ekskludan lingvon. En la sekulara provinco Paragvajo ĉirkaŭ [[Asunción]] kontraŭe la gvarania lingvo restis ja la dominanta ĉiutaga lingvo de la loĝantaro – ĉar la nombro de setlantoj de hispana deveno estis relative malgranda kaj tiuj miksiĝis kun la indiĝenoj – sed la oficiala lingvo tie estis eksklude la [[Hispana lingvo]], kiu influis la parolatan gvaranian lingvon multrilate. Kun la fino de la Jezuitaj redukcioj en la jaro [[1767]] la gvarania lingvo perdis ankaŭ tie sian apartan pozicion.
 
Ankaŭ en la sendependa Paragvajo la Hispanahispana restis la unusola [[Oficiala lingvo|oOficiala lingvo]]. La gvarania lingvo estis konsiderata ja kiel grava kultura trajto de la paragvaja nacio, sed ĝia uzado restis limigita al la buŝa uzado kaj la literaturo de ĉefe folklora karaktero.
 
[[Dosiero:Libros_en_guarani.JPG|thumb|Libroj en la gvarania lingvo]]