Kiel registrite je 17:19, 18 dec. 2017 redakti KuboF Hromoslav (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 14 724 redaktoj e defaŭlta grandeco de bildoj ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 11:57, 3 okt. 2018 redakti malfari Taylor 49 (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 5 245 redaktoj granda plibonigo Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 3: [[Dosiero:FusionintheSun.png\|eta\|Nuklea kunfando en la Suno]] '''Fuzio''', aŭ '''nuklea kunfandiĝo''' ({{lang-en\|nuclear fusion}}), estas la kuniĝo de [[~~nukleo~~Atomkerno\|nukleoj (atomkernoj)]]j por formi pli grandajn nukleojn. Kiam fuzio okazas al nukleoj pli malgrandaj ol la [[fero]]-nukleo, la [[maso]] iomete malpligrandiĝas endum la reakcio, kaj konvertiĝas al elradianta [[energio]]. Por ~~nukleoj~~krei nukleojn pli grandaj ol la fera, ~~energio~~necesas ~~estas~~investi ~~forprenita~~energion, elkiu ~~la ĉirkaŭo kaj~~estas konvertita al maso. Ĉi-lasta rakcio nature nur okazas en la [[temperaturo\|varmega]] kaj [[denseco\|densega]] interno de [[stelo]]j. === Forta Interago (barilego kiu malplifaciligas fuzion) === Normale la nukleeroj ([[protono]]j kaj [[neŭtrono]]j) emas disiĝi kiel pilkoj kiuj kolizias kaj reforiras. Ekzistas do kvazaŭ barilego kiu malhelpas ĉiujn kuniĝojn. Tamen tiuj kuniĝoj ekzistas. Ili eblas nur kiam eksteraj kondiĉoj puŝpremegas la kernerojn tiom forte unu kontraŭ la aliaj ke la nukleeroj havas nur eblecon transiri ties barilegon. Tiuj eksteraj kondiĉoj estas ĉu premegego, ĉu altegegaj temperaturoj aŭ ĉu ambaŭ. Eĉ interne de la Suno la taŭgaj kondiĉoj ne ekzistas kaj tamen fuzio estas la fonto de la suna energio. Do kio okazas? [[Arthur Eddington]] trovis la solvon kiam li aldonis kromajn atomajn kernerojn kiuj ne rekte partoprenas al la kuniĝo sed ebligas ĝin en ne ideale taŭgaj kondiĉoj. Tiun disvolviĝon la homoj klopodas rekrei homskale ([[ITER]] projekto). Kutime la [[nukleono]]j (nukleeroj) ([[protono]]j kaj [[neŭtrono]]j) emas disiĝi kiel pilkoj kiuj kolizias kaj reforiras. Ekzistas do kvazaŭ barilego kiu malhelpas ĉiujn kuniĝojn, ĝi nomiĝas [[Forta nuklea forto\|'''forta interago''' aŭ '''forta nuklea forto''']] ({{lang-en\|strong interaction}}). Tamen tiaj kuniĝoj povas okazi kaj okazas. Ili eblas nur kiam eksteraj kondiĉoj puŝpremegas la kernerojn tiel forte unu kontraŭ la aliaj ke la nukleeroj sukcesas transiri tiun barilegon. Tiuj eksteraj kondiĉoj estas premegego kaj altegega temperaturo. === Malkovro === Dum jaro 1920 la fizikisto [[Arthur Eddington]] publikigis skribaĵon kie ri konjektis ke nuklea fuzio de hidrogenio al helio estu la fonto de energio de steloj. Antaŭe fizikistoj ne havis taŭgan klarigon, la energiofonto de steloj estis enigmo. === Utiligo === En jaro 1952 [[Usono]] eksplodigis la plej fruan fuzian bombon ({{lang-en\|thermonuclear weapon </i>aŭ<i> hydrogen bomb </i>aŭ<i> H-bomb}}). Tio estis la plej frua efektivigo de nukea fuzio sur la Tero. Oni esperis ke post kelkaj jaroj disponeblos utilaj fuziaj reaktoroj ebligantaj kontrolatan reakcion. Montriĝis ke kontrolata fuzio estas iel ebla sed tiel malfacile kaj multekoste atingebla ke ĝi ĝisnune entute ne havis ŝancon fariĝi energiofonto. Dum la tuta tempo prezentiĝis kaj aŭdiĝis optimistoj kiuj fanfaronis kun laŭraportaj spektindaj progresoj kaj antaŭdiris kaj promesis utiligon de la fuzio dum kelkaj jaroj. La lasta projekto kiu klopodas utiligi fuzion estas [[ITER]]. Ĝi komenciĝis en jaro 1987 kaj daŭre estas aktiva. Fuzian reakcion oni esperas ebligi en jaro 2035 <ref>{{en}} [https://www.iter.org/faq#When_will_ITER_be_operational iter.org/faq#When_will_ITER_be_operational]</ref>. == Referencoj == {{Referencoj\|1}} == Vidu ankaŭ == * [[Greifswald]] * [[Magneta celfuzio]] * [[Fisio]] Linio 14 ⟶ 26: == Eksteraj ligiloj == * {{en}} [http://www.sckcen.be ~~<!--~~SCK ~~en:SCKCEN.be en->eo:_SCKCEN_.(be, esti, ekzisti) nl:SCK.~~CEN ~~Studiecentrum~~Belgian ~~voor~~Nuclear ~~Kernenergie~~Research ~~-->~~Centre] * http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/nucene/nucbin2.html#c1 * http://theses.mit.edu/Dienst/UI/2.0/Page/0018.mit.theses/1995-130/30?npages=306 Linio 20 ⟶ 32: [[Kategorio:Atoma fiziko]] [[Kategorio:Nuklea fuzio\| ]]

Fuzio: Malsamoj inter versioj