Świdwin: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Bot: anstataŭigas evitindan ŝablonon per nova ŝablono |
Kozyra (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 45:
}}
'''Świdwin''' estas urbo en [[Okcidenta Pomerio]] en [[Pollando]]. Ĝi apartenas al [[komunumo Świdwin]] en [[distrikto Świdwiński]].
== Historio ==
=== Historia de Świdwin en [[Mezepoko ]] ===
Nazwa miasta Świdwina nie została jak dotąd historycznie udokumentowana. Naukowcy
niemieccy przypisują nazwie pochodzenie słowiańsko-niemieckie. Jednak polscy
językoznawcy wywodzą nazwę od pomorskich słów „Skwilbin” lub „Skwielbin”,
oznaczającyc „krążek na bagnie”. Świdwin zatem to miasto położone na suchym
krążku bagnistej rzeki Regi. W XII wieku Świdwin był grodem pomorskim położonym
na szlaku handlowym prowadzącym z Kołobrzegu do Wielkopolski. XIII wieku
przekazany został przez księcia Barnima I w posiadanie zakonowi norbertanów z
Trzebiatowa. Później odsprzedany margrabiom brandenburskim i przyłączony do
Nowej Marchii, jako lenno książąt meklemburskich. Pierwsza wzmianka o mieście
pochodzi z 1280 roku. Natomiast na najstarszej pieczęci Świdwina widnieje rok
1296, stąd też datę tę przyjmuje się jako rok założenia miasta oraz uzyskania
przez nie praw miejskich. Począwszy od 1319 roku Świdwin był miastem prywatnym
należącym do rodziny Wedlów. 8 kwietnia 1378 roku Hans von Wedel, odnowił
spalone w czasie pożaru ratusza przywileje i potwierdził jego posiadłości oraz
wpływy w postaci 164 włok ziemi, lasu, łąk i moczarów ze wszystkimi jeziorami i
wodami, prawem rybackim i łowieckim oraz połową wpływów ze sprzedaży i wywozu
zboża i bydła. W latach 1384-1455 miasto trafiło we władanie zakonu
krzyżackiego. Dnia 15 lipca 1469 roku w wyniku napięć pomiędzy Brandenburgią a
Pomorzem, miała miejsce bitwa, jaka rozegrała się pomiędzy mieszkańcami
Świdwina i Białogardu. W kolejnych latach w mieście rozwinęło się warzelnictwo
piwa.
=== Historio de Świdwin de la 16a jc ĝis la 19a jc ===
Od roku 1538 zaznaczyły się w Świdwinie wpływy protestantyzmu, natomiast w latach
1540-1808 w mieście przebywali joannici, którzy na zamku zorganizowali siedzibę
komandorii. Rok 1550 przyniósł miastu kolejną zarazę, na którą zmarła zmarło
około 1/3 jego mieszkańców. W latach 1619 i 1689 miały miejsce duże pożary
miasta, które przyniosły dalsze straty. Z kolei zimą w roku 1621 w mieście
panowały niezwykle niskie temperatury. Dodatkowo w XVII wieku przez Świdwin
przetoczyły się silne wichury. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) również nie
oszczędziła mieszkańców Świdwina. Wszystkie te zdarzenia miały wpływ na
stagnację miasta. Dopiero w połowie XVIII wieku liczba mieszkańców przekroczyła
1000, aby już w 1785 roku przekroczyć 2000 osób. W mieście nastąpił widoczny
rozwój sukiennictwa oraz handlu. W XIX wieku na zachodnim brzegu Regi na
powierzchni 12 hektarów został założony park miejski, który do dziś jest
chętnie odwiedzany przez mieszkańców miasta. W latach czterdziestych XIX wieku
powstały też połączenia drogowe pomiędzy Świdwinem i Białogardem, Połczynem
oraz Kołobrzegiem. W drugiej połowie XIX wieku miasto uzyskało połączenie
kolejowe ze Szczecinem.
=== Histori de Świdwin dum la 20a jc ===
W 1911 roku wybudowano wieżę Bismarcka, z której roztacza się piękny widok na
Świdwin i okolice. Niestety obecnie z powodu postępującej dewastacji
wieża została zamknięta dla zwiedzających. Tuż przed wybuchem II wojny
światowej Świdwin zamieszkiwało 9726 osób. Przed II wojną światową miasto
nosiło nazwę Schivelbein .
Świdwin został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej dnia 3 marca 1945 roku. Po
II wojnie światowej miasto zasiedliła ludność z dawnych polskich kresów
wschodnich. Natomiast z miasta wysiedlono Niemców, którzy nie zdążyli uciec
przed Armią Czerwoną. Kilka dni po zajęciu miasta nastąpiło objęcie urzędu
przez pierwszego polskiego burmistrza Jana Górskiego. Tymczasowa Miejska Rada
Narodowa uchwaliła polską nazwę miasta: Świdwin. Stopniowo powstawały polskie
szkoły, zakłady pracy i instytucje publiczne. Zniszczenia wojenne usuwano
aż do lat pięćdziesiątych XX wieku. W roku 1953 powstała jednostka
wojskowa, która w dużym stopniu przyczyniła się do dalszego rozwoju miasta.
Świdwiński zamek w latach powojennych został zniszczony przez pożar.
Odbudowano go i w roku 1968 przeznaczono na siedzibę ośrodka kultury.
Tę rolę pełni do dziś. Wraz z początkiem 1999 roku ponownie utworzono
powiat świdwiński, istniejący do dziś.
=== Bibliografio ===
* Zygmunt Boras, Książęta Pomorza Zachodniego, [[Poznano]]: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 1996.
* Lech Czerniak, Bogusław Polak, Świdwin 1296-1996. Studia z dziejów miasta, [[Koszalin]]: Muzeum Okręgowe, 1996.
* Jarosław Kociuba, Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach dawnego Księstwa Pomorskiego,
[[Szczecin]]: Walkowska Wydawnictwo, 2012.
* Gustav G. Kratz, Die Städte der Provinz Pommern: Abriss ihrer Geschichte, zumeist nach Urkunden, [[Bath]]: Robert Klempin, 1865.
* Józef Lindmajer, Eugeniusz Zdzisław Zdrojewski, Dzieje powiatu świdwińskiego, [[Poznano]]: Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
* Jan Maria Piskorski, Pomorze Zachodnie poprzez wieki, [[Szczecin]]: Zamek Książąt Pomorskich, 1999.
* Zygmunt Świechowski, Sztuka Pomorza Zachodniego, [[Varsovio]]: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
==Famuloj ligitaj kun la urbo==
* [[Rudolf Virchow]], germana [[patologio|patologo]], [[antropologo]] kaj [[higieno|higienisto]]
Linio 57 ⟶ 146:
{{Commons|category:Świdwin}}
| |||