Rusio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 254:
Rusian Federacion konsistigas 85 egalrajtaj subjektoj, inter ili estas:
* 22 respublikoj; (ruse
* 1 aŭtonoma provinco (ruse
* 4 aŭtonomaj distriktoj (ruse
* 9 regionoj (ruse
* 46 provincoj (ruse
* 3 federaciaj urboj (ruse
Laŭ kalkulo de la jaro [[1994]] estas 1066 urboj en Rusio kaj 2070 urbotipaj setlejoj (malgrandaj urboj).
Linio 376:
== Politiko ==
{{ĉefartikolo|Politiko de Rusio}}
Rusio estas federacia lando; la prezidanto elektiĝas por ses jaroj, kaj detenas plejparton de la povo. La prezidanto loĝas en la [[Kremlo]] kaj nomumas la plej gravajn ŝtatoficistojn, inkluzive de la ĉefministro, kiun aprobas la [[Dumao]], tio estas la malalta ĉambro de la [[parlamento]]. Se la Dumao trifoje rifuzas la nomumitan ĉefministron, la prezidanto rajtas eksigi la Dumaon. La [[Socia Ĉambro de la Rusia Federacio]] (ruse Общественная палата Российской Федерации, latinliterigite ''Obŝĉestvennaja palata Rosijskoj Federacii'') estas ŝtata institucio kun 126 membroj kreita en 2005 en Rusio por analizi planatajn novajn leĝojn kaj observi la agadojn de la parlamento, registaro kaj aliaj registaraj institucioj de la Rusia Federacio kaj ties administraj unuoj. Ĝi havas rolon simila al kontrola komitato kaj havas konsultajn povojn.
La [[ĝenerala prokuroro de Rusio]] aŭ tutformale ĝenerala prokuroro de la Rusia Federacio (ruse Генеральный Прокурор Российской Федерации, latinliterigite Generalnij Prokuror Rossijskoj Federacii) estras la sistemon de oficiala akuzo en tribunaloj kaj estras la ĝeneralan prokurorejon de la Rusia Federacio (ruse Генеральная прокуратура Российской Федерации, latinliterigite ''Generalnaja
La [[Ŝtata konsilio de Rusio|Ŝtata konsilio]] (ruse Государственный Совет, latinliterigite gosudarstvennij sovet, foje mallongigata al akronimo Госсовет, gossovet) de Rusio estas grupo de konsilantoj al la rusia ŝtatestro, kiu okupiĝas pri temoj de plej alta graveco al la rusia ŝtato kiel tuto.
Linio 386:
La lando estas fifama pro la [[korupteco]] de ŝtatoficistoj: en la jaro [[2000]] ĝi havis rangon 2,1 en la skalo CPI (10 = honesta, 0,0 = tute korupta).
La [[Komunista Partio de la Rusia Federacio]] (KPRF, ruse Коммунистическая Партия Российской Федерации; КПРФ; ''Kommunistiĉeskaja Partija Rossijskoj Federacii'', KPRF) estas komunisma politika partio en Rusio. La partio estas ofte konsiderata la senpera posteulo de la KPSU, kiu estis malpermesita en 1991 fare de la tiama prezidanto [[Boris Jelcin]]. Ĝi estas la dua plej granda politika partio en la Rusia Federacio, post [[Unueca Rusio]]. La politika partio LDPR (ruse Политическая партия ЛДПР), antaŭe la [[Liberal-Demokratia Partio de Rusio]] (ruse Либерально-Демократическая Партия России
== Ekonomio ==
Linio 408:
=== 1 p.K. ===
En la 5-a jarcento [[slavoj]] komencis migri el la okcidento.
En la 9-a jarcento en nordo de Rusio ([[Novgorodo]]) kaj en sudo ([[Kievo]]) komencis aperi rusaj praŝtatoj.
Linio 419 ⟶ 420:
=== 1600 ===
La bataloj kun [[Pollando]] farigis la krizon en Rusio, t.n. [[Granda Malordo (Rusio)|Granda Malordo]]. Okazis pola invado al Rusio kaj pola armeo venkis kontraŭ rusa-sveda armeo en la [[Batalo de Kluŝino]] ([[1610]]) sub gvido de pola hetmano [[Stanisław Żółkiewski]] (juŭkjevski). En [[1610]] jaro polaj taĉmentoj komencis okupi Rusion kaj [[Moskvo]]n. La caro [[Bazilo la 4-a Ŝujskij (Rusio)]] faris la [[omaĝo]]n al la pola reĝo [[Sigismondo la 3-a Vasa]], kies filo [[Ladislao la 4-a (Pollando-Litovio)|Ladislao]] estis kronigita al la nova caro de Rusio, post la detronigo de [[Bazilo la 4-a Ŝujskij (Rusio)|Bazilo Ŝujskij]]. Komencis la granda krizo en Rusio nomata [[Granda Malordo (Rusio)|Granda Malordo]] interrompanta per la teruro de la falsaj idoj de la rusa caro
=== 1700 ===
[[Petro la Granda]] vastigis Rusion, precipe al la oriento, fondis [[Sankt-Peterburgo]]n, kaj enkondukas Okcidentajn ideojn kaj eŭropecan manieron vesti sin kaj konduti. En [[1721]] li fondis [[Rusia Imperio|la Rusan Imperion]] kaj proklamis sin kiel imperiestro.
=== 1800 ===
Linio 445:
Kvankam Sovetunio kaj Usono estis aliancanoj dum la milito, poste, kiel la du plej potencaj nacioj sur la [[Tero]], malfideco kaj malamikeco kreskis inter la du nacioj. Dum la milito Usono inventis la atombombon ([[1945]]), kaj tiel aperis grava danĝero al Sovetunio. Baldaŭ Sovetunio ankaŭ konstruas atombombon kaj tiel komenciĝis la [[Malvarma milito]] (1945-91), dum kiu la du landoj konkuris konstrui la plej potencajn, avangardajn armilojn.
La plej timiga momento de la Malvarma milito okazis en la aŭtuno de [[1962]] kiam Usono eltrovis sovetajn raketojn en [[Kubo]], kaj la mondo staris ĉe la rando de la nuklea milito. Sed tiam Sovetunio eltiris la rakedojn el Kubo ([[Kariba krizo]]).
Parto de la armila konkuro inter Usono kaj Sovetunio estis la konkuro
Linio 463 ⟶ 462:
Sovetunio estis tiel kaduka kaj malforta ke en '''[[1989]]''' la nacioj
de Orienta Eŭropo frakasis sovetan potencon tie kaj sin liberigis.
La [[respubliko]]j en
Ĉi tio finfine frakasis Sovetunion mem en '''[[1991]]'''. Gorbaĉov abdikis, kaj la respublikoj sendependiĝis. La plej granda el ĉi tiuj respublikoj estis Rusio. [[Boris Jelcin]] estis elektita unua prezidento de Rusio la {{daton|12|junio|1991}}.
Linio 494:
Oni tradicie fiksas la oficialan komencon de rusa arto okaze de la konvertiĝo de la princo de [[Kievo]], [[Vladimiro la 1-a de Kievo]], al bizanca-ortodoksa [[Kristanismo]], en la jaro [[988]]. La ekfloro de arto ligiĝis al la bezono konverti la tutan landon al Kristanismo: necesis novaj preĝejoj, laŭ la konstantinurba stilo; necesis novaj verkoj por instrui kaj soleni la novan religion, tradukite de la greka aŭ de la antikva bulgara lingvo (pro kio oni enkondukis la [[cirila alfabeto|cirilan alfabeton]] al Rusio); necesis religiaj bildoj.
[[Rusa avangardo]] estis granda, influa ondo de Avangarda moderna arto kiu floris en la Rusia Imperio kaj Sovetunio, proksimume de 1890 ĝis 1930
== Edukado ==
| |||