Anatomio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 55:
En Anglio, anatomio estis la temo de la unuaj publikaj prelegoj faritaj en ajna scienco; tiuj estis faritaj de la barbirkirurgoj de la 16a jarcento, kunigitaj en 1583 de la Lumleiaj prelegoj pri kirurgio en la Reĝa Altlernejo de Kuracistoj.<ref name=Boas229>{{cite book | title=The Scientific Renaissance 1450–1630 | publisher=Fontana | author=Boas, Marie | year=1970 |origyear=first published by Collins, 1962 | page=229}}</ref>
La postklasika anatomio kaj [[aŭtopsio]], aŭ kadavro-dissekco, ektraktiĝis ene de la [[Kristanismo|kristana komunumo]], precipe en tiu [[Romkatolikismo|katolika]], kaj plispecife en [[Italio]]. La naskiĝa akto de la moderna anatomio troviĝas en la ''Anathomia Mundini'' de [[Mondino Dei Liuzzi]], [[kuracisto]] aktiva en eklezia ŭniversitato en la urbo [[Bolonjo]]: estis la jaro 1316, en plena [[mezepoko]], kaj Mondino
===Postklasika anatomio===▼
▲La postklasika anatomio kaj [[aŭtopsio]], aŭ kadavro-dissekco, ektraktiĝis ene de la [[Kristanismo|kristana komunumo]], precipe en tiu [[Romkatolikismo|katolika]], kaj plispecife en [[Italio]]. La naskiĝa akto de la moderna anatomio troviĝas en la ''Anathomia Mundini'' de [[Mondino Dei Liuzzi]], [[kuracisto]] aktiva en eklezia ŭniversitato en la urbo [[Bolonjo]]: estis la jaro 1316, en plena [[mezepoko]], kaj Mondino demonstras koni la skolon de la anatomiisto [[Galeno de Pergamo|Galeno]], greka kaj pagana, sed ankaŭ ke mem faris grandan paŝon antaŭen kompare kun li. Mondino ne limiĝas, kiel male multaj siaj antaŭuloj kaj kolegoj, ripeti la instruaĵojn de Galeno, same kiel la astronomoj ripetadis la instruaĵojn de [[Aristotelo]] kaj [[Ptolemeo|Tolomeo]], sed volas vidi per siaj okuloj kaj... dissekcis, studis, priskribis kaj kreis disĉiplojn.
Post Mondino, la unuaj grandaj dissekcistoj estas Hieronimo Manfredi, [[Gabriele Zerbi]], [[Alessandro Benedetti]], ĝis [[Andreo Vesalio
La nova scienco kaj uzo de dissekco en Italio trovis ankaŭ la unuajn normojn kaj regularon de la nova scienco-arto. La [[eklezio]], kiu aprobis kaj profitis de la novaj scioj en la [[hospitalo]]j kiujn mem kreis, emanis normojn por malhelpi misuzojn: forigo de kadavroj, komerco de homaj kadavroj, perforta serĉado de kadavroj por ricevi kompenson de la kontentigitaj anatomiistoj. La normoj estis tiom severaj ke ŝajnis ke la dissekco mem de homaj kadavroj estis malpermesita, sed ili celis elimini okazojn de mortigo por komerci. Ke tiu risko ne estis nur antaŭvido oni povas dokumentiĝi legante la aktojn de la proceso kontraŭ la fama skota anatomiisto [[Robert Knox]] (1791-1866) kiu estis akuzita kaj procesita pro havigo de pordissekcaj kadavroj ne disdegninte kunlabori kun
▲===Postklasika anatomio===
En Usono, medicinaj lernejoj ekformiĝis ĉirkaŭ la fino de la 18a jarcento. Klasoj de anatomio bezonis kontinuan venon de kadavroj por dissekcoj kaj tiuj estis malfacile akireblaj. [[Filadelfio]], [[Baltimore]] kaj [[Novjorko]] estis famaj pro korporabado kiam krimuloj ŝtelis el la tomboj nokte, elprenante ĵus entombigitajn korpojn el iliaj ĉerkoj.<ref name=trafficdead>{{cite book |author=Sappol, Michael |title=A traffic of dead bodies: anatomy and embodied social identity in nineteenth-century America |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, N.J. |year=2002 |isbn=0-691-05925-X |url=https://books.google.com/books/princeton?id=-9cKRzEx6ywC&printsec=frontcover&dq=A+Traffic+of+Dead+Bodies}}</ref> Simila problemo ekzistis en Britio kie la postulo de korpoj iĝis tiom granda ke tomborabado kaj eĉ anatomia [[murdo]] estis praktikita por akiri kadavrojn.<ref name="Rosner, Lisa. 2010">Rosner, Lisa. 2010. The Anatomy Murders. Being the True and Spectacular History of Edinburgh's Notorious Burke and Hare and of the Man of Science Who Abetted Them in the Commission of Their Most Heinous Crimes. University of Pennsylvania Press</ref> Kelkaj tombejoj tiele estis protektitaj pere de [[gvatoturo]]j. La praktiko estis haltigita en Britio pere de la leĝo ''Anatomy Act'' de 1832,<ref>{{cite book | title=Death, Dissection, and the Destitute | publisher=Penguin | author=Richardson, Ruth | year=1989 | isbn=978-0-14-022862-5}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.leeds.ac.uk/chb/lectures/anatomy1.html | title=Introductory Anatomy | publisher=University of Leeds | accessdate=25a de Junio 2013 | author=Johnson, D.R.}}</ref> dum en Usono, oni aprobis similan leĝaron post la kuracisto [[William S. Forbes]] de la [[Jefferson Medical College]] estis kulpigita en 1882 pro "kompliceco kun resurrekciistoj en la rabado de tomboj en la Tombejo Lebanon".<ref>{{cite web|url=http://www.jefferson.edu/about/eakins/forbes.html |title=Reproduction of Portrait of Professor William S. Forbes |publisher=Jefferson: Eakins Gallery |accessdate=14a de Oktobro 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016064638/http://www.jefferson.edu/about/eakins/forbes.html |archivedate=16a de Oktobro 2013 |df=dmy }}</ref>
{{redaktata}}
The teaching of anatomy in Britain was transformed by Sir [[John Struthers (anatomist)|John Struthers]], [[Regius Professor of Anatomy (Aberdeen)|Regius Professor of Anatomy]] at the [[University of Aberdeen]] from 1863 to 1889. He was responsible for setting up the system of three years of "pre-clinical" academic teaching in the sciences underlying medicine, including especially anatomy. This system lasted until the reform of medical training in 1993 and 2003. As well as teaching, he collected many vertebrate skeletons for his museum of [[comparative anatomy]], published over 70 research papers, and became famous for his public dissection of the [[Tay Whale]].<ref name=pmid1717373426>{{cite journal |vauthors=Waterston SW, Laing MR, Hutchison JD | title = Nineteenth century medical education for tomorrow's doctors | journal = Scottish Medical Journal | volume = 52 | issue = 1 | pages = 45–49 | year = 2007 | pmid = 17373426 | doi=10.1258/rsmsmj.52.1.45}}</ref><ref name="pmid15712576">{{cite journal |vauthors=Waterston SW, Hutchison JD | title = Sir John Struthers MD FRCS Edin LLD Glasg: Anatomist, zoologist and pioneer in medical education | journal = The Surgeon : Journal of the Royal Colleges of Surgeons of Edinburgh and Ireland | volume = 2 | issue = 6 | pages = 347–351 | year = 2004 | pmid = 15712576 | doi=10.1016/s1479-666x(04)80035-0}}</ref> From 1822 the Royal College of Surgeons regulated the teaching of anatomy in medical schools.<ref name="McLachlan, J. 2006. p.243-53">McLachlan, J. & Patten, D. 2006. Anatomy teaching: ghosts of the past, present and future. Medical Education, 40(3), p. 243–53.</ref> Medical museums provided examples in comparative anatomy, and were often used in teaching.<ref>Reinarz, J. 2005. The age of museum medicine: The rise and fall of the medical museum at Birmingham's School of Medicine. Social History of Medicine, 18(3), p. 419–37.</ref> [[Ignaz Semmelweis]] investigated [[puerperal fever]] and he discovered how it was caused. He noticed that the frequently fatal fever occurred more often in mothers examined by medical students than by midwives. The students went from the dissecting room to the hospital ward and examined women in childbirth. Semmelweis showed that when the trainees washed their hands in chlorinated lime before each clinical examination, the incidence of puerperal fever among the mothers could be reduced dramatically.<ref>{{cite web |url=http://global.britannica.com/EBchecked/topic/534198/Ignaz-Philipp-Semmelweis |title=Ignaz Philipp Semmelweis |work=Encyclopædia Britannica |accessdate=15 October 2013}}</ref>
[[File:Siemens-electron-microscope.jpg|upright|right|thumb|An electron microscope from 1973]]
Before the modern medical era, the main means for studying the internal structures of the body were [[dissection]] of the dead and [[inspection]], [[palpation]] and [[auscultation]] of the living. It was the advent of [[microscopy]] that opened up an understanding of the building blocks that constituted living tissues. Technical advances in the development of [[achromatic lens]]es increased the [[Angular resolution|resolving power]] of the microscope and around 1839, [[Matthias Jakob Schleiden]] and [[Theodor Schwann]] identified that cells were the fundamental unit of organization of all living things. Study of small structures involved passing light through them and the [[microtome]] was invented to provide sufficiently thin slices of tissue to examine. Staining techniques using artificial dyes were established to help distinguish between different types of tissue. Advances in the fields of [[histology]] and [[Cell biology|cytology]] began in the late 19th century<ref name=BritMicro>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/22980/anatomy/283/Microscopic-anatomy |title=Microscopic anatomy |work=Encyclopædia Britannica |accessdate=14 October 2013}}</ref> along with advances in surgical techniques allowing for the painless and safe removal of [[biopsy]] specimens. The invention of the [[electron microscope]] brought a great advance in resolution power and allowed research into the [[ultrastructure]] of cells and the [[organelle]]s and other structures within them. About the same time, in the 1950s, the use of [[X-ray diffraction]] for studying the crystal structures of proteins, nucleic acids and other biological molecules gave rise to a new field of [[molecular anatomy]].<ref name=BritMicro/>
[[File:Acta Eruditorum - III medicina, 1691 – BEIC 13350590.jpg|thumb|Illustration from [[Acta Eruditorum]], 1691]]
Equally important advances have occurred in ''non-invasive'' techniques for examining the interior structures of the body. [[X-ray]]s can be passed through the body and used in medical [[radiography]] and [[fluoroscopy]] to differentiate interior structures that have varying degrees of opaqueness. [[Magnetic resonance imaging]], [[X-ray computed tomography|computed tomography]], and [[Medical ultrasonography|ultrasound imaging]] have all enabled examination of internal structures in unprecedented detail to a degree far beyond the imagination of earlier generations.<ref>{{cite web | url=http://www.mhhe.com/biosci/ap/foxhumphys/student/olc/h-reading1.html | title=Anatomical Imaging | publisher=McGraw Hill Higher Education | year=1998 | accessdate=25 June 2013}}</ref>
==Anatomiaj sistemoj==
| |||