Erfurto: Malsamoj inter versioj

Antaŭ la fino de la 15-a jc estis la kulmino de la urbo, poste Erfurto perdis politike kaj ekonomie memstarecon. En 1525 ĉ.ĉirkaŭ 4000 kamparanoj detruis ene de la urbomuroj signoj kaj objektoj de majenca regado. Formiĝas komitato kiu formulis 28 artikolojn kaj "Porĉiama konsilio". La 6-an de junio establitis la malnova ordo, la partoprenintoj devis pagi monpunon kaj kvar gvidintoj ekzekutitis. En 1528 [[Hans Römer]] kaj aliaj eksaj kunbatalintoj de [[Thomas Müntzer]] intencis establi en la urbo regadon da [[Anabaptismo|rebaptantoj]]. Pro la kontrakto de [[Hammelburg]] de 1530 la majencanoj ricevis reparaciojn fare de la urbo kaj la distribuo de la urbaj preĝejoj laŭ la konfesio estas determinita. La katolikoj ricevis sume 8 kirkojn. En 1597 mortis dum pestepidemio 7.765 homoj, triono de la loĝantaro. La [[Tridekjara milito]] helpis la iompostioman perdon de memstareco. En 1664 la majenca ĉefepiskopo [[Johann Philipp von Schönborn]] subigis Erfurton, kiu iĝis majenca provincurbo, gvidata de guberniestro. Simboloj de majenca regado estis la [[Petersberg (Erfurt)|Citadelo Petersberg]] kaj barokaj reprezentaj konstruaĵoj kiel la [[Anger-muzeo (Erfurt)|Pakaĵ- kaj pesilkorto]] kaj la [[Majenca guberniestrejo (Erfurt)|Guberniestrejo]]. La plej gravaj inter la guberniestroj estis la posta unua princo de la [[Rejna Federacio|Rejna Alianco]] [[Karl Theodor von Dalberg]]. Li igis Erfurton al kulturcentro najbara al [[Weimar]] kaj sukcesis interesigi Goethe, Schiller, Herder, Wieland kaj [[Alexander von Humboldt|Humboldt]]. Dum la tiranado de [[Napoleono Bonaparte]] kreitis la t.n. ''[[Princlando Erfurto]]''.

Post la fondiĝo de [[GDR]] kaj la fermo de la landlimoj ene de Germanio (kulmino: konstruo de la [[Berlina muro]] en 1961) la divido de Germanio estu por ĉiam. Tamen iĝis en 1970 en Erfurto la unua [[pintkunveno]] inter la estroj de la du germanaj ŝtatoj; multaj erfurtanoj ovaciis kaj ĝojkriis tiam al la okcidentgermana kanceliero [[Willy Brandt]] staranta ĉe hotelĉambra fenestro de la hotelo "[[Erfurter Hof]]" (kontraŭe la la ĉefa stacidomo). En Turingio Erfurto transprenis la rolon de ĉefurbo (antaŭe: Weimar), ĝis 1952. Post la nova administrada dispartigo de GDR ĝi iĝis distrikta ĉefurbo (''Bezirk Erfurt''). Ĝi evoluis diname: diversaj kombinatoj; [[Flughaveno Erfurt-Weimar|flughaveno en Bindersleben]], [[Pedagogia Altlernejo Erfurt/Mühlhausen|altlernejo pedagogia]], akademio medicina, [[Zoologia ĝardeno de Erfurto|zoo]], [[Erfurta Ĝardenekspozicio]] ktp.) En la nordo kaj la sudo konstruitis multaj loĝdomblokoj. Ĵaude la 26-an de oktobro 1989 ĉ.ĉirkaŭ 40.000 erfurtanoj kolektiĝis sur la katedralplaco por manifesti proteston kontraŭ la komunisma reĝimo. En la 10-a/11-a de novembro la urbestrino Rosemarie Seibert kaj la [[Sozialistische Einheitspartei Deutschlands|SED]]-distriktestro Gerhard Müller demisiis. En la 4-a de decembro la [[Stasi]]-ejoj okupitis.

Najbaras Erfurton la urboj [[Weimar]] oriente, [[Gotha]] okcidente, [[Arnstadt]] sude kaj [[Sömmerda]] norde, estante ĉ.ĉirkaŭ 20 km for de la ĉefurbo. La plej proksimaj metropoloj estas [[Leipzig]] (je 95 km nordoriente), [[Halle (Saale)|Halle]] (je 85 km nordoriente), [[Jena]] (je 40 km eoste), [[Kassel]] (je 110 km nordokcidente), [[Göttingen]] (je 95 km nordokcidente), [[Frankfurt am Main]] (je 180 km sudokcidente) kaj [[Nürnberg]] (je 160 km sude; distancoj laŭ birdflugo). Ĉar Erfurto troviĝas nur je ĉ.ĉirkaŭ 50 km sudoriente de la mezo de hodiaŭa Germanio, ĝi povas esti konsiderata kiel la plej centra grandurbo de FRG. Same kiel la plejparto de la orientgermanaj metropoloj Erfurto ne posedas grandan periferian zonon nek troviĝas en aglomera zono. Tamen intimas la koneksoj kun la najbaraj urboj Weimar kaj Jena, kiel montras multaj regionaj kooperacioj multaflanke.

En 1880 Erfurto havis pli ol 50.000 loĝantoj. En la 1906-a jaro ĝi transpaŝis la limon de 100.000 kaj fariĝis grandurbo. Post la Dua mondmilito (en la 1-a de decembro 1945) loĝis 164.998 homoj en la urbo, en februaro de 1973 estis jam pli ol 200.000 loĝantoj. Mallonge antaŭ la [[Turniĝo]] la urbo havis sian plej grandan nombron da anoj (ne tute 220.000). Post la politikaj ŝanĝoj la urbo perdis (ĝis 2002) ĉ.ĉirkaŭ 20.000 anojn. Ekde 2003 la nombro denove kreskas kaj intertempe oni rekompensis jam kvaronon de la post-turniĝaj perdoj. Sekve Erfurto konis - komparite al aliaj similaj urboj eks-[[GDR]]-aj ([[Magdeburg]], [[Halle (Saale)|Halle]], [[Chemnitz]] kaj [[Rostock]]) - la plej stabilan demografian evoluon de post 1990.