Arkonto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Linio 1:
'''Arĥonto''' (''[[Greka lingvo|greke]]: άρχων, pluralo άρχοντες'') estas greka vorto, kiu signifas „reganto, reganta (civitano), superulo“, kiu estas ofte uzata kiel titolo de specifa publika oficejo. Temas pri substancivigita [[participo]] estanteca, el radiko αρχ-, kiu estas derivita el la sama bazo ''[[arĥ]]'' (latina ''arci'', ekz.: [[ĉefepiskopo|arĥiepiskopo]]) kiel [[hierarkio |hierarĥio]], [[ĉefanĝelo|arĥiangxelo]] aŭ [[Monarko|monarĥo]].
== En antikva Grekio ==
En frua periodo de [[Antikva Grekio]] estis gvidaj oficistoj de diversaj [[urbosxtatourboŝtato]]j nomataj arĥontoj. La vorto estis uzata dum tuta greka pasinteco kaj en ĝenerala signifo por indiko de la personoj fronte de diversaj societoj kaj oficistoj de [[Antikva Grekio|grekia]] administracio.
 
En [[Ateno]] evoluiĝis sistemo de tri archontoj, titolataj Arĥonto Eponimo, Arĥonto Polemarĥo kaj Arĥonto Basileo. Origine ili estis elektataj el [[Aristokrtio|aristokrataro]] en ĉiuj dek jaroj. Dum tiu ĉi periodo respondis Arĥonto Eponimo pri civila administrado de la urbo, Polemarĥo estis ĉefkomandanto de la armeo kaj Arĥonto Basileo respondis pri publikaj religiaj ceremonioj. Post la jaro 683 a.K. estis arĥontoj elektataj nur por unu jaro kaj tiu ĉi jaro estis nomata laŭ Arĥonto Eponimo. Post la jaro 487 a.K. estis la ofico akceptebla per lotado al ĉiu civitano de Ateno, sekve de kio signifo de arĥontoj malkreskis. Arĥonto Polemarĥo estis senigita pri komando armeon favore al [[stratego]]j - generaloj kaj plu plenumis nur negravajn religiajn taskojn. Arĥonto Eponimo estis plu titulara kapo de Atena sxtato, sed kun limigitaj kompetentecoj. Al archontoj cxe ilia dejxorado asistis helpantoj nomataj [[tesmosteto]]j. Post la jaro 457 a.K. estintaj arĥontoj aŭtomate fariĝis ĝismortaj membroj de [[Areopago]], sed nek tiu ĉi kolegio havis tiutempe signifan politikan pozicion.
 
== Interesaĵoj ==
Sur okbita [[komputilo]] [[Atari]] estis en naŭdekaj jaroj de 20-a jarcento [[Strategia komputila ludo]] [[Arĥonto (ludo)|Arĥonto]].