Midvejinsuloj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 5:
La [[latitudo]] estas 28º13' N kaj la [[longitudo]] 177º22' Or, tio estas pli malpli je triono de la distancio inter [[Honolulu]] kaj [[Tokio]].
 
La atolo konsistas enel [[koralo (animalo)|koralokorala]] baraĵo ringoforma, kaj multnombraj sablinsuletojsabloinsuletoj. La du insuloj plej grandaj insuloj estas, ''Sand Island'' (SablinsuloSabloinsulo) kaj ''Eastern Island'' (Orienta Insulo), kaj aktuale estas ĉefe grava loĝejo kaj habitato depor miloj de marbirdoj.
 
La '''Midvejinsuloj''' ne havas originan homan loĝantaron, kaj estas teritorio neaneksiitaneaneksita de [[Usono]] (kiel Gvamo ekzemple), kaj ties statuso estas tiu de ''insula areo'' zorge de la Interna Departamento de Usono. La ekonomio baziĝas entute sur registaraj fondusoj. kaj alimentojNutraĵoj kaj indistiaĵojindustriaĵoj devas esti importitaj.
 
La areo de '''Midvejinsuloj''' estas konita tutmonde speciale pro la [[Batalo de Midvejo]], kiu okazis dum la [[Dua Mondmilito]]. La Usona Floto repuŝis japanan atakon, markante tiu venko gravan ŝanĝon en la scenejo de la milito en la [[Pacifiko]].
Linio 13:
== Geografio ==
[[Dosiero:Midway Atoll map.svg|thumb|left|250px|Mapo de la '''Midvejinsuloj''']]
La '''Midvejinsuloj''' formas parton de serio de vulkanaj insuloj kaj [[atolo]]j, kiuj etendiĝas el [[Havajo]] ĝis la pinto de la [[Aleŭtoj]]. Midvej formiĝis antaŭ ĉirkaŭ 28 milionoj da jaroj, kiam la submara kuŝejo sur kiu baziĝas, troviĝis je la sama alto kiel la vulkana bazo de Havajo. Fakte, MidvejMidvejo estis iam vulkana ŝildo ŝajne tiom ampleksa kiom la insulo de Lana'i. Laŭlonge de milionoj da jaroj, la insulo suferis procezon konatan kiel ''isostatika alĝustigo''. La korala baraĵo kiu formiĝis ĉirkaŭ la vulkana insulo pluekzistis je la marnivelo pere de suprenkresko, dum la tuta bazo malsupreniris. Aktuale, la baraĵo havas ĉirkaŭ 400 metrojn larĝe kaj la atolo havas malprofundajn akvojn laŭlonge de ĉirkaŭ 10 kilometroj.
 
La '''Midvejinsuloj''' estis tre tuŝitaj en sia naturo kiel konsekvenco de la setligo de homo. Post [[1869]], kiam oni prezentis projekton por detrui parton de la koraloj kaj konstrui havenon en ''Sand island'' (SablinsuloSabloinsulo), la loka ekologio suferis danĝerajn ŝanĝojn. Birdoj indiĝenaj de aliaj insuloj, kiel la ''Lajsana Raloralo'' kaj la ''Lajsana Finchfringo'' estis liberigitaj en tiu loko. Oni plantis arbojn originajn de [[Aŭstralio]] kiel ventohaltilojn. Ĉirkaŭ 75% de la plantospecioj troveblaj nun en Midvejo estas ekzotaj.
 
La atolo havas 32 km de xoseojŝoseoj, 7,8 km de akvokondukiloj, havenon (situa en Sand Island, kaj fermita al la publika uzado) kaj du alteriĝaj dromoj (ambaŭ pavimaj, kun longeco de ĉirkaŭ 2000 m). La FWS (Servo por la Vivo kaj Sovaĝa kaj Fiŝa, laŭ la anglalingva mallongigoimallongigo) antaŭvidis fermi ĉiun flughavenajn operacijonoperaciojn post la [[22a de novembro]] de [[2004]], je kio finus permeso por ĉiu tipo de publikaj vizitoj.
 
== Historio ==
[[Dosiero:Flag of the Midway Islands (local).svg|thumb|200px|Neoficiala flago de la '''Midvejinsuloj''']]
La atolo estis malkovrita la 5a5an de julio de [[1859]] de la kapitano N.C. Middlebrooks, enŝipe de la balenŝipo ''Gambia''. La insuloj estis tiam nomitaj kiel Insuloj Middlebrooks.
 
Middlebrooks reklamis tiam la insulojn por [[Usono]] laŭ la ''Akto de la guaninsuloj'', laŭ kiu usonanoj rajtas setliĝi portempe en senhoma insulo por profiti la [[guano]]n.
 
La [[28a de aŭgusto|28-an de aŭgusto]] de [[1867]] la kapitano William Reynolds, de la ŝipo USS Lackawanna, ekposedis formale la insulojn por Usono. Poste oni ŝanĝis la nomon de la insuloj per tiu de '''Midvejo'''. Tiu atolo transformiĝis tieletiel enal la unua teritorio nekontinenta aneksiitaaneksita de Usono. La '''Midvejinsuloj''' estas la ununuraj insuloj en la Insularo de [[Havajo]] kiukiuj ne formas parton de la Ŝtato de Havajo.
 
===La batalo===