Kosmopolitismo: Malsamoj inter versioj

La vorto devenas de la [[antikva greka lingvo|malnov-greka]] κοσμοπολίτης, t.e. ''kosmopolitês'' derivita el κόσμος, [[kosmo|kosmos]], t.e. "mondo", "universo" or "kosmo", kaj πολίτης, "''politês''", t.e. "civitano" aŭ "urbano". En la aktuala uzado ĝi difiniĝas kiel "[[mondcivitano]]".<ref>{{citaĵo el la reto|titolo=κοσμοπολίτης|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=kosmopoli/ths|eldoninto=A Greek–English Lexicon ĉe The Perseus Project}}.</ref><ref>{{citaĵo el la reto|titolo=cosmopolitan|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=cosmopolitan&allowed_in_frame=0}} {{citaĵo el la reto|titolo=cosmopolite|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=cosmopolite&allowed_in_frame=0|eldoninto=[[Online Etymology Dictionary]]}}</ref>

Kosmopolitismo difineblas kiel tergloba politiko, kiu, unue, projektas sociecon de komuna politika engaĝigo inter ĉiuj homoj trans la terglobo, kaj, due, proponas, ke tiu socieco estu aŭ etike aŭ organize privilegiita super aliaj formoj de socieco.<ref>{{Citaĵo el libro | jaro= 2014 | familia nomo= James | persona nomo= Paul | aŭtoroligilo= Paul James (academic) | titolo= Globalization and Politics, Vol. 4: Political Philosophies of the Global | url= https://www.academia.edu/7547819/Globalization_and_Politics_Vol._4_Political_Philosophies_of_the_Global_2014_ | eldoninto= Sage Publications | loko= London | lingvo= en | paĝoj=x}}</ref>

Kosmopolitismo estas respurebla ĝis la fondinto de la cinikisma movado en la antikva Grekio, [[Diogeno la Cinika|Diogeno de Sinopo]] (ĉ. 412 a.K.). Pri Diogeno oni diris: "Demandite, de kie li devenas, li respondis: "'Mi estas mondcivitano' (greke ''kosmopolitês'')".<ref>[[Diogenes Laertius]], ''[[Lives and Opinions of Eminent Philosophers|The Lives of Eminent Philosophers]]'', Book VI, passage 63; enrete [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=D.+L.+6.2.63&fromdoc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0257 en la greka] kaj [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0258%3Abook%3D6%3Achapter%3D2 en la angla] en la [[Perseus Project]].</ref> En la antikva Grekio, la plej larĝa bazo de socia identeco estis tiutempe aŭ la unuopa civito aŭ la grekoj (helenoj) entute. La stoikistoj, kiuj poste prenis la ideon de Diogeno kaj disvolvis ĝin al plenampleksa koncepto, kutime substrekis, ke ĉiu homo loĝas kaj en sia loka kaj en la homara komunumo.<ref name="Nussbaum">Nussbaum, Martha C. (1997). Kant and Stoic Cosmopolitanism, en la ''Journal of Political Philosophy'' vol. 5, n-ro 1, p. 1–25</ref> Ofta komprenmaniero pri la stoikisma kosmopolitismo funkcias laŭ la cirkla identeco-modelo de [[Hieroklo]], kiu uzas la bildon de samcentraj cirkloj, ĉe kiuj la unua ĉirkaŭas la propran personon, kaj la postaj la tujan familion, la pli larĝan familion, la lokan grupon, la civitanaron, la samlandanaron, la homaron. La tasko de mondcivitanoj tiam fariĝas "iel tiri la cirklojn al la centro, farante ĉiujn homojn similaj al niaj samurbanoj, ktp."<ref name="Nussbaum"/>

Kelkaj filozofoj kaj kleruloj argumentas, ke la objektivaj kaj subjektivaj kondiĉoj, kiuj estiĝas en la nuntempa unika historia momento de estiĝanta tutplaneda civilizacia fazo, kreas latentan eblon, ke estiĝos kosmopolita identeco de tutteraj civitanoj kaj ke formiĝos [[tuttera civitana movado]].<ref>[http://www.gtinitiative.org/default.asp?action=43 GTI Paper Series], {{webarchive|url=[https://web.archive.org/web/20080211182551/http://www.gtinitiative.org/default.asp?action=43 |date=2008-02-11 }} see], ''[http://www.gtinitiative.org/documents/PDFFINALS/15Movements.pdf Dawn of the Cosmopolitan: The Hope of a Global Citizens Movement]'', paper #15, and ''[[Global politics|Global Politics]] and Institutions'', paper #3</ref> Tiuj objektivaj kaj subjektivaj kondiĉoj, kiuj estiĝas dum la tutplaneda fazo, inkluzivas pli bonan komunikado-teknikon, kosmonaŭtikon, la [[Tutmonda varmiĝo|tutmondan varmiĝon]] kaj aliajn ekologiajn minacojn, novajn tutterajn instituciojn, la graviĝon de [[Transnacia konzerno|transnaciaj konzernoj]] kaj la integriĝon de merkatoj, kiun oni ofte nomas ekonomia tutmondiĝo, la estiĝon de terglobaj [[Ne-Registara Organizo|NRO-oj]] kaj transnaciaj sociaj movadoj kiel la [[Monda Socia Forumo]], ktp. La tutmondiĝo, kiu estas pli ofta termino, kutime referencas pli mallarĝe al la ekonomiaj kaj komercaj rilatoj kaj ne entenas nocie la pli vastajn kulturajn, sociajn, politikajn, naturmediajn, demografiajn, valorsistemajn kaj sciorilatajn transformiĝojn, kiuj okazas.

== PolitikaPolitike kaj sociologia kosmopolitismosociologie ==

== La nocio kosmopolitismoKosmopolitismo en la "socialismaj"politika ŝtatojretoriko ==

== Kosmopolitismo, kontrastemultkulturismo kunkaj multkulturismouniversalismo ==

EstasNecesas granda diferencodiferencigi inter la du nocioj. La kosmopolitismo premisas, ke ĉiu estas libera fari kulturajn elektojn laŭ sia bontrovo, kontraste kun la [[multkulturismo]], kiu valorigas la konservon de la persona devenkulturo. La multkulturismo supozas, ke la diversaj etnaj kulturoj kapablas pace apudesti unu la alian je longa daŭro. Okaze de migrado al nova loko, la devenkulturo de la individuo kunmigras kun li aŭ ŝi. La [[universalismo]] temigas principan egalecon inter homoj, senkonsidere pri iliaj etnaj, religiaj aŭ aliaj deventrajtoj. Ĝi esprimiĝas interalie en la koncepto de universalaj [[homaj rajtoj]].

Kelkaj kritikantoj de la kosmopolitismo, ekzemple [[Komunumismo|komunumistoj]] kaj [[Naciismo|naciistoj]], opinias, ke nacia aparteno gravas por la identeco de homo, kaj ke kosmopolitismo senigas homojn je grava elemento de socia vivplenumiĝo kaj apartenado. Kritikantoj de la morala kosmopolitismo argumentas, ke lojaleco al siala propra lando estas virto.