Parodio: Malsamoj inter versioj

'''Parodio''' ([[Greka lingvo|greke]] {{lang|grc|παρωδία}} ''{{lang|grc-Latn|parōdía}}'' „hipokrite misprezentita kanto“) esprimas en la [[Literaturo]] la karikaturan, troigatroigan aŭprimokanaŭ primokan [[imitado]]<nowiki/>n de konata [[verko]] aŭ elstara persono, je kio oni ja prezentas la [[formo]]n aŭ (je personoj) tipajn kondutmanierojn, sed submetas alian, ne konvenan [[enhavo]]n. Pro la klara variigo per tio starigita kontraŭ la konatankonata [[originalo]]n ekestas [[Humuro|humura]] efiko. Parodio ne nepre havus primokan karakteron, ĝi povas eĉ omaĝi.

Parodioj ne nepre bezonas ''konkretan'' originalon. Ankaŭ [[ĝenro]] entute povas esti parodita, se ĝia formo estas bone rekonebla. Literaturteorie parodio kompreneblas kiel specifa formo de interteksta verkado. Oni povas parodii literaturajn, [[teatro|teatrajn]], [[Muziko|muzikajn]] aŭ [[Filmo|filmajn]] verkojn samkiel novajn mediojn kiel komputilajkomputilajn ludojludojn.

Kiel unu el la plej antikvaj parodioj oni rigardas la verkon ''Rano-musa milito'', unue atribuita al [[Homero]], sed fakte el la 1-a jarcento a.K., kiu parodie imitas i.a. la militscenojmilitscenojn de la [[Iliado]].

Sur la [[Parizo|parizaj]] jarfoiroj en la 18-a jarcento antaŭ la [[Franca revolucio de 1789|granda revolucio]] evoluis vaste perceptata kulturo de la teatra parodio kaj [[Travestio (literaturo)|travestio]], kiu ekigis multajn teatrospecojn de la [[19-a jarcento]] kiel [[komika opero|komikan opero]]<nowiki/>n, [[pantomimo|pantomimon]], [[melodramo]]<nowiki/>n kaj [[farso]]<nowiki/>n.

La Malnov-Viena Popolteatro ofte prenis bonkonatajn operojn aŭ teatraĵojn kiel modelomodelon aŭ ironie citis ilin. [[Johann Nestroy]] ekz. parafrazis kompletajn verkojn (''Judit kaj Holofernes'', ''Johano la diablo'', ''Tannhäuser'') aŭ eĉ prunteprenis je [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]] (''La talismano'', ''Inferotimo'').

*''La inĝenia kavaliro Don [[Kiĥoto]] el Manĉo'' (hispane, El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha) de [[Miguel de Cervantes]]. La libro temas pri malriĉiĝinta nobelulo, kiu leginte kavalirromanojn, kiuj estis tre popularaj en Hispanio dum la 16-a kaj 17-a jarcento, senprudentiĝas kaj decidas, mem iĝi migranta kavaliro. Li ekas kun maljuna magra ĉevalaĉo kaj knapo, kiu ne estas eskviro, sed mezaĝa kamparano, kaj fantaziumas pri ĉiu spertita travivaĵo kaj renkontita persono historieton konvenan al sia scio el la kavalirromanoj: gastejon li opinias kastelonkastelo. Li batalas kontraŭ vintuboj, kiujn li opinias gigantoj. Li konversacias kun putinoj, kvazaŭ ili estus nobelinoj. Li atakas ŝafaron, ĉar li tenas ĝin por du interbatalantaj armeoj. Finfine li batalas kontraŭ ventmuelejoj, kiujn li opinias por gigantoj. Ĉiufoje, kiam rompiĝas lia iluziaĵo, li forte konvinkiĝas, ke sorĉisto malamika kun li ŝanĝis la areojn por malhelpi lin heroi, ekzakte kiel li legintas tion en la kavalirromanoj.

La medio de la parodio ne ĉiam devas esti sami kunkiel tiotiu de la modelo

En la [[muziko]] la nocio unue havis alian signifon. ''Parodio'' aŭ ''parodiado'' estis en la [[baroka muziko]] kaj en la [[klasika muziko]] la aliformigo de muzika verkoj por utiligi ĝin por aliaj celoj aŭ adaptigi ilin al aliaj sonimagoj. Tiu ĉi transformigo povas esti nova tekstsubmetado (vd. ankaŭ [[kontrafakturo]]) aŭ nura musikamuzika-kompozicia.