Lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
|||
Linio 1:
[[Dosiero:Pieter Bruegel the Elder - The Tower of Babel (Vienna) - Google Art Project - edited.jpg|thumb|right|300px|La [[Babela turo]] (1563), de [[Pieter Bruegel la Maljuna]], estas biblia [[simbolo]], inter alia, de la lingvodiverseco.]]
[[Dosiero:Girls learning sign language.jpg|eta|dekstre|250px|Infaninoj lernantaj la uzadon de la [[Usona signolingvo]].]]
'''Lingvo''' estas [[sistemo]] de [[gesto]]j, [[signo]]j, [[sono]]j, [[simbolo]]j kaj [[vorto]]j uzata por reprezenti kaj [[komunikado|komuniki]] [[ideo]]jn kaj [[penso]]jn de [[homo]]j. Oni povas distingi inter ''lingvo ĝenerale'' (sen [[pluralo]]) kaj ''unuopaj lingvoj''. Aldone, oni ankaŭ uzas la vorton ''lingvo'' por paroli pri [[faklingvo]]j (ekzemple
Lingvo (en la unua signifo) signifas la komunikmanieron de la homoj. Konscia komuniko okazas per [[sonlingvo]], [[signolingvo]] aŭ [[skriblingvo]]. La senkonscia komunikado okazas interalie per [[korpolingvo]].
Linio 20:
La '''skribita lingvo''' estas la unueca, oficiala [[Skribsistemo|skribita]] formo de [[lingvo]]. Plejofte ĝi estas superregiona [[normigo]] de la regionaj [[idiomo]]<nowiki/>j kaj [[dialekto]]<nowiki/>j.
La skribita lingvo esprimiĝas per [[teksto]]<nowiki/>j kiuj estas je dispono fizike por la legantoj.
Neniu natura lingvo estas nur skribita, la skribita formo estas plejofte komplemento de aro da parolitaj idiomoj. Tiuj [[Evoluo|evoluas]] kaj sekve ankaŭ la skribita lingvo evoluas, sed pli malrapide. ▼
La skribita lingvo estas invento kaj pro tio ĝi devas esti instruita, kontraŭe al la lingvo parolita aŭ al la [[signolingvo]], kiuj estas lernataj spontanee per eksponado, precipe en la infanaĝo. ▼
== Lingva diverseco ==▼
{| class="wikitable" style="width: 200px; float: right; margin:10px"
|-
Linio 29 ⟶ 32:
| [[Mandarena ĉina|mandarena]] || 848
|-
| [[Hispana lingvo|hispana]] || 329 <ref>La nombro de ''Ethnologue'' pri hispanlingvanoj estas bazita sur nombroj de antaŭ 1995. Pli lastatempa takso estas 420 milionoj; [http://www.cervantes.es/sobre_instituto_cervantes/prensa/2012/noticias/nota-londres-palabra-por-palabra.htm Unua studo de la Instituto Cervantes kaj la Brita Konsilio pri la pezo internacia de la hispaa kaj la angla] ({{es}}), eldonisto: [[Instituto Cervantes]] (www.cervantes.es)</ref>
|-
| [[Angla lingvo|angla]] || 328
Linio 47 ⟶ 50:
| [[Java lingvo|java]] || 84,3
|}
▲== Lingva diverseco ==
''SIL [[Ethnologue]]'' difinas "vivantan lingvon" kiel "lingvo kiu havas almenaŭ unu parolanton por kiu ĝi estas sia unua lingvo." La preciza nombro da konataj vivantaj lingvoj varias de 6000 du 7000, depende de la precizeco de onies difino de "lingvo", kaj aparte, pri kiel oni difinas la distingon inter lingvoj kaj [[dialekto]]j. En 2016, ''Ethnologue'' katalogigis 7.097 vivantajn homajn lingvojn.<ref>[http://www.ethnologue.com/statistics statistiko de] ''SIL [[Ethnologue]]'' ({{en}})</ref> La fakuloj de ''Ethnologue'' establas lingvajn grupojn surbaze de studoj pri [[reciproka komprenebleco]], kaj tio ofte rezultigas pli da kategorioj ol pli konservativaj klasifikoj. Ekzemple, la [[dana lingvo]] kiun plej kleruloj konsideras sola lingvo kun pluraj dialektoj estas klasifikita kiel du malsamaj lingvoj (dana kaj [[Jutlando|jutlanda]]) de ''Ethnologue''.<ref name = "Ethnologue"/>
Laŭ ''Ethnologue'', 389 lingvoj (preskaŭ 6%) havas pli ol milionon da parolantoj. Ĉi tiuj lingvoj kune parolatas per 94% de la monda loĝantaro, dum 94% de la mondaj lingvoj parolatas per la ceteraj 6% de la tutmonda loĝantaro. Dekstre estas tabelo de la mondaj 10 plej parolata lingvoj kun taksoj pri parolantoj de la ''Ethnologue'' (nombroj de 2009).<ref name = "Ethnologue"> </ref>
▲Neniu natura lingvo estas nur skribita, la skribita formo estas plejofte komplemento de aro da parolitaj idiomoj. Tiuj [[Evoluo|evoluas]] kaj sekve ankaŭ la skribita lingvo evoluas, sed pli malrapide.
▲La skribita lingvo estas invento kaj pro tio ĝi devas esti instruita, kontraŭe al la lingvo parolita aŭ al la [[signolingvo]], kiuj estas lernataj spontanee per eksponado, precipe en la infanaĝo.
== Homa lingvo kaj besta lingvo ==
| |||