Tutmondiĝo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alifono (diskuto | kontribuoj) e →Vidu ankaŭ: Literaturo |
Alifono (diskuto | kontribuoj) Kritiko : lingvoj kaj kulturoj |
||
Linio 34:
|-
|}]]
'''Tutmondiĝo''' estas proceso, je kiu diversaj faktoroj de internacia signifo, kiel komercaj kaj ekonomiaj rilatoj, politikaj interesoj, sociaj movadoj, popolmigrado, novaj teknologiaj kapabloj, kulturaj influoj ktp. efikas apartajn landojn. Tutmondiĝo estas la procezo de internacia integrado okazinta pro la interŝanĝo de [[mondkoncepto]]j, produktoj, ideoj kaj aliaj aspektoj de la [[kulturo]].<ref name="GCSP">Al-Rodhan, R.F. Nayef kaj Gérard Stoudmann. (2006). [http://www.sustainablehistory.com/articles/definitions-of-globalization.pdf Definitions of Globalization: A Comprehensive Overview and a Proposed Definition.]</ref><ref name="Albrow">Albrow, Martin kaj Elizabeth King (eld.) (1990). ''Globalization, Knowledge and Society ''London: Sage. ISBN 978-0-8039-8324-3 p. 8. "...all those processes by which the peoples of the world are incorporated into a single world society."</ref>
La fenomeno de plifortiĝanta internacia interplektiĝo okazas je la tavolo de [[individuo]]j, [[socio]]j, [[institucio]]j kaj [[ŝtato]]j.
== Kritiko ==
Esenca kondiĉo por la fenomeno de tutmondiĝo konsideriĝas la teknologia progreso en la [[20-a jarcento]], aparte en la teknologioj de komunikado kaj transportado, kaj la politikaj decidoj pri "liberaligo" de la tutmonda komerco. Antaŭeniro en [[transporto]] kaj [[telekomunikado]], kiaj la popularigo de [[telegrafo]] kaj ties posteulo [[Interreto]], estas ĉefaj faktoroj en la procezo de tutmondiĝo, generante plian interdependon el ekonomiaj kaj kulturaj agadoj.<ref name=Stever_1972>Stever, H. Guyford (1972). "Science, Systems, and Society." ''Journal of Cybernetics'', 2(3):1–3. {{doi|10.1080/01969727208542909}}</ref>▼
Tutmondiĝo estas paradoksa en la maniero kiel ĝi ofertas liberan fluadon de financoj, varoj kaj servoj trans naciaj limoj, sed limigas la liberan migradon de homoj.
== Difino ==
▲Esenca kondiĉo por la fenomeno de tutmondiĝo konsideriĝas la teknologia progreso en la [[20-a jarcento]], aparte en la teknologioj de komunikado kaj transportado, kaj la politikaj decidoj pri "liberaligo" de la tutmonda komerco. Antaŭeniro en [[transporto]] kaj [[telekomunikado]], kiaj la popularigo de [[telegrafo]] kaj ties posteulo [[Interreto]], estas ĉefaj faktoroj en la procezo de tutmondiĝo, generante plian interdependon el ekonomiaj kaj kulturaj agadoj.<ref name="Stever_1972">Stever, H. Guyford (1972). "Science, Systems, and Society." ''Journal of Cybernetics'', 2(3):1–3. {{doi|10.1080/01969727208542909}}</ref>
Kvankam fakuloj lokigas la originon de tutmondiĝo en modernaj epokoj, aliaj markas ties historion longe antaŭ la eŭropa [[Epoko de Malkovroj]] kaj la veturoj al la [[Nova Mondo]]. Kelkaj eĉ markas la originojn al la 3a jarmilo a.K.<ref name="GL-H-09">Frank, Andre Gunder. (1998). ''ReOrient: Global economy in the Asian age.'' Berkeley: University of California Press. {{ISBN|978-0520214743}}</ref><ref name=GL-H-10>{{cite web|title=''Globalization and Global History'' (p.127)|url=http://58.192.114.227/humanities/sociology/htmledit/uploadfile/system/20110522/20110522005012939.pdf|accessdate=3a de Julio 2012}}</ref> Fine de la 19a jarcento kaj komence de la 20a jarcento, la ligiteco de la tutmondaj [[ekonomio]]j kaj [[kulturo]]j kreskiĝis rapide.
Linio 55 ⟶ 57:
== Superrigardo ==
[[Dosiero:Silk route.jpg|thumb|upright=1.2|Etendo de la vojoj de la [[Silka Vojo]] kaj de la [[Spicokomerco]] posedataj de la [[Otomana Imperio]] en 1453 kiu permesis esploradon]]
Homoj interrilatis trans longdistancoj dum miloj da jaroj. La transtera [[Silka Vojo]] kiuj ligis Azion, Afrikon, kaj Eŭropo estas ideala ekzemplo de la transforma potenco de transloka interŝanĝado kiu ekzistis en la "[[Malnova Mondo]]". [[Filozofio]], [[religio]]j, [[lingvo]]j, [[arto]]j, kaj aliaj aspektoj de [[kulturo]] disvastiĝis kaj miksiĝis kiam nacioj interŝanĝadis produktojn kaj ideojn. En la 15-a kaj [[16-a jarcento]]j, eŭropanoj faris gravajn eltrovaĵojn en sia esplorado de la oceanoj, inkluzive de la komenco de transatlantika vojaĝado al la "[[Nova Mondo]]" [[Ameriko]]. Tutmonda movado de homoj, varoj, kaj ideoj kreskis signife en la sekvaj jarcentoj. Komence de la [[19-a jarcento]], la evoluo de novaj formoj de transportado (kiel ekzemple la [[vaporŝipo]] kaj [[fervojo]]j) kaj telekomunikado kiuj "kunpremis" kaj tempon kaj spacon enkalkulis ĉiam pli rapidajn indicojn de tutmonda interŝanĝado.<ref name="When Did Globalization Begin">O'Rourke, Kevin H. and Jeffrey G. Williamson. (2000). "When Did Globalization Begin?" [http://www.nber.org/papers/w7632 NBER Working Paper No. 7632.]</ref> En la [[20-a jarcento]], [[Veturilo|stratveturiloj]], nova infrastrukturo por transporto, kaj [[flugkompanio]]j igis transportadon eĉ pli rapida. La apero de elektronikaj komunikadoj, plej precipe [[poŝtelefono]]j kaj la [[Interreto]], ligis miliardojn da homoj laŭ
novaj manieroj ĝis la jaro 2010. ==Kritiko==
{{Ĉefartikolo|Kontraŭ-tutmondiga movado}}
La '''kontraŭ-tutmondiga movado''', aŭ '''anti-tutmondiga movado''',<ref>[[Jacques Derrida]] (Majo 2004) ''[http://mondediplo.com/2004/11/06derrida Enlightenment past and to come]'', ĉe ''[[Le Monde diplomatique]]''</ref> estas [[socia movado]] kritika al la [[tutmondiĝo]] farita de korporacia [[kapitalismo]]. Tiu movado estas ankaŭ ofte menciata kiel [[tutmonda justecmovado]],<ref>Della Porta, Donatella, ed. (2006). The Global Justice Movement: Cross-national And Transnational Perspectives. New York: Paradigm. ISBN 978-1-59451-305-3.</ref> [[Alimondismo|alimondisma]] movado, kontraŭ-tutmondiĝa movado, kontraŭkorporacia aktivismo,<ref name=Juris>{{cite book | last = Juris | first = Jeffrey S. | title =▼
==== Movado por alia tutmondiĝo ====
▲La
Networking Futures: The Movements against Corporate Globalization | publisher = Duke University Press | location = Durham | year = 2008 | page = 2 | isbn = 978-0-8223-4269-4}}</ref> aŭ movado kontraŭ [[novliberalismo|novliberala]] tutmondigo.
==== Lingvoj kaj kulturoj ====
==== Migrantoj kaj tutmondiĝo ====
Tutmondiĝo estas paradoksa en la maniero kiel ĝi ofertas liberan fluadon de financoj, varoj kaj servoj trans naciaj limoj, sed limigas la liberan migradon de homoj.
== Literaturo ==
| |||