Lahti: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Lahtiano (diskuto | kontribuoj)
→‎Historio: La teksto sub la bildo estis koncizigita.
Lahtiano (diskuto | kontribuoj)
→‎Historio: Gramatikaj kaj stilaj korektoj.
Linio 13:
Homoj ekloĝis en la regiono de la nuna Lahtio antaŭ dek mil jaroj, tuj post la [[Glaciepoko]], kiam la regiono situis borde de maro. La unua dokumentita mencio de Lahtio estas el la jaro [[1445]], kiam ĝi estis malgranda vilaĝo en la paroĥo de [[Hollola]].
 
La fervojo konstruita inter [[Riihimäki]] kaj [[Sankt-Peterburgo]] pasantepasis sur la longa terkresto Salpausselkä kaj trapasis ankaŭ la vilaĝon Lahtio. Pro tiusia favora trafiko-situaciosituo ĝi povis profiti por evoluigi la lokan industrion. Kiam la fervojo pretiĝis en [[1870]], en Lahtio estis nur dek ok domoj, sed ĝi komencis rapide kreski kiel nodo inter la trajnaj kaj lagaj trafikvojoj. Kiam [[L. L. Zamenhof]] devis revojaĝi al Varsovio laŭ ĉirkaŭvojo pro la komenco de la [[Unua mondmilito]] en [[1914]], lia trajno certe trapasis ankaŭ Lahtion. Lahtio fariĝis memstara municipo en [[1878]] kaj ricevis [[Urborajto|urborajtojn]] en [[1905]].
 
Post la sendependiĝo de [[Finnlando]] en [[1917]], komenciĝis baldaŭ la [[Interna milito de Finnlando|Interna milito]], dum kiu la Ruĝa Gvardio okupisokupadis Lahtion dum tri monatoj. Germanaj trupoj konkeris la urbon en aprilo de la [[1918]]-a jaro, kaj la Blanka Gvardio starigis tie grandegan koncentrejon por 20 000 ruĝuloj kapitulaciintaj. La ruĝuloj estis grandnombre ekzekutitaj, ankaŭ virinoj. En la urbo troviĝas nun monumento de ruĝuloj-malliberuloj.
 
RapidaLa kreskourbo de la urbokreskis okazisrapide nur post la [[Dua mondmilito]], kiam en la industria urbeto Lahtio ekloĝis enmigrintoj el la urbo [[Viborg|Viborgo]] kaj miloj da [[Rifuĝinto|rifuĝintoj]] el [[Karelio (geografia regiono)|Karelio]], venintaj el la regionoj kiuj post la [[vintra milito]] kaj [[daŭriga milito]]kiujn Finnlando devis cedi al [[Sovetunio]]. Pluraj lernejoj kaj entreprenoj de Lahtio estis origine fonditaj en tiula parto de Karelio, kiu nun apartenas al Rusio.urbo [[Dosiero:LahdenViborgo]] aikuiskoulutuskeskuskaj -aliloke Artoen Sipinen.jpg|300x300px|eta|Latiu centroparto de plenkreskula edukado[[Karelio (arĥitekto:geografia Arto Sipinenregiono)|alternative=Karelio]]Dum la sekvaj jardekoj Lahtio iĝis konata kiel industria urbo, produktantakiu meblojn,nun vestaĵojn kaj hejmajn aparatojn. En la 80-aj kaj 90-a multe da laborpostenoj en la industrio de Lahti malaperis, kondukanteapartenas al pli alta senlaboreco. Post kiam la industrio perdis siajn merkatojn en Sovetunio kaj la fabrikoj estis iom post iom translokitaj en landojn kun malpli altaj salajroj, la etoso fariĝis senespera kaj krimociferoj pli altaj ol ordinare donis al Lahti malbonan famonRusio.
 
[[Dosiero:Lahden aikuiskoulutuskeskus - Arto Sipinen.jpg|300x300px|eta|La centro de plenkreskula edukado (arĥitekto: Arto Sipinen)|alternative=]]
La komunumo provis aktive trarompi tiun evoluon inter alie allogante filiojn de universitatoj kiuj situis aliloke en Finnlando. Ekde [[2001]] tri finnaj universitatoj havas komunan filion en la urbo. En [[1996]] estis fondita la faka altlernejo de Lahtio. Ankaŭ la industrio fariĝis pli diversa kiu kondukis al la plibonigo en la situacio.
 
Dum la sekvaj jardekoj Lahtio iĝis konata kiel industria urbo, produktanta meblojn, vestaĵojn kaj hejmajn aparatojn.
 
En la 80-aj kaj 90-aj jaroj de la pasinta jarcento, la industrio perdis siajn merkatojn en Sovetunio kaj la fabrikoj estis iom post iom translokitaj en landojn kun malpli altaj salajroj. La urbo klopodis diversigi la ekonomiajn aktivecojn, interalie allogante filiojn de universitatoj kiuj situis aliloke en Finnlando. En [[1996]] estis fondita la fakaltlernejo de Lahtio. Komence de la jaro [[2019]], la Teknika Universitato de Lappeenranta eknomiĝis la Teknika Universitato de Lappeenranta kaj Lahti.
 
== Vidindaĵoj ==