Glan (Nahe): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Korektis mistajpojn.
Etikedoj: Vida redakto Poŝtelefona redakto Redakto de poŝaparata retejo
Linio 31:
|KOMUNUMOJ=
}}
La '''Glan''' estas 90 km longa [[rivero]] en [[Sarlando]] kaj [[Rejnlando-Palatinato]]. Kiel plej grandagra londa flankrivero de la rivero [[Nahe]] ĝi deakvigas la plej grandan areon dekstre de la rivero. Ĝia eksterordinare granda akvokolekta areo de 1201 km² venas de tio, ke la [[Nordpalatinata Montlando]] gvidas preskaŭ ĉiuj akvejoj de la regiono al la Glan.
 
La fonto de la Glan estas en Sarlando, sed pordum 68 km ĝi fluas tra la nordokcidento de [[Palatinato]], kies plej longa rivero ĝi estas.
 
== Rivervojo ==
[[Dosiero:Karte Nahe Einzugsgebiet.png|eta|lmaldekstre|akvokolekta areo de la Nahe kun la Glan kiel ties plej granda flankrivero]]
La rivero fontas sur la monto „Höcherberg“ en la urboparto [[Höchen]] de la urbo [[Bexbach]] en la [[distrikto Saarpfalz]]. Jam post du km ĝi enfluas apud [[Waldmohr]] Rejnlando-Palatinato. En Palatinato Ĝiĝi trafluas [[Bruchmühlbach-Miesau]], kie enfluas de dekstre la la rojon [[Kohlbach (Glan)|Kohlbach]]. En [[Elschbach]] enfluas la [[Ohmbach (Glan)|Ohmbachkaj]] turnas sin en markanta duobla meandro apud [[Gries (Pfalz)|Gries]] en la Nordpfälzer Bergland (Nordpalatinata Montlando). Trafluante tiun regionon norden ĝi pasas [[Nanzdietschweiler]], [[Glan-Münchweiler]], [[Altenglan]] kaj [[Ulmet]]. Tie ĝi ŝanĝas sian direkton al nordoriento. La rivereton trafluas [[Offenbach-Hundheim]], kie de dekstre enfluas la rivereto [[Talbach (Glan)|Talbach]] kaj [[Lauterecken]], kie de dekstre enfluas la rivereto [[Lauter (Glan)|Lauter]] („Waldlauter“). Same de dekstre enfluas post 6 km apud [[Odenbach]] la rivereto [[Odenbach (Glan)|Odenbach]]. Atinginte la regionon „Hunsrück-Nahe“ la Glan trafluas la urbeton [[Meisenheim]], antaŭ ĝi apud [[Odernheim am Glan|Odernheim]] de dekstre enfluasdenfluas la riveron [[Nahe]].
<br style="clear:left;" />
 
== Nomo kaj historio ==
[[Dosiero:Lauterecken merian.jpeg|eta|maldekstre|Lauterecken kun la enfluejo de la rivereto Lauter en la Glan (gravuraĵo de [[Matthäus Merian]], 1645)]]
La nomo „Glan“ venas de la [[Kelta lingvo|kelta]] kaj probable signifas „hela, klara, brila, fluanta“; ankaŭ la silabo „glan“ troviĝas anen la nomo de la kelta akvodio “Glanos“.<ref name="glan-kärnten">[[Dosiero:Glan Stein.jpg|eta|bildo de informŝtono ĉe la samnoma rivero [[Glan (Karintio)|Glan]] en Karintio.]]</ref><ref name="joannis-crollius">{{Citlibro |Aŭtoro=[[Georg Christian Joannis]], [[Johann Philipp Crollius]] |Titolo=[http://books.google.de/books?id=VRJBAAAAcAAJ&pg=PA13&printsec=frontcover&hl=de&ei=wuyTTOf-BojFswbZ_4X7CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Kalender Arbeiten: Die Geschichte des Herzogth. Zweybrücken] |Loko=Zweibrücken |Jaro=1719 |Komento=Neudruck Zweibrücken 1825 |Paĝoj=13}}</ref>
 
Laŭlonge de la rivero Glan iris malnova komerca strato de la sudokcidento en la valo de la rivero Nahe, kiu atingas la Rejnon en [[Bingen am Rhein|Bingen]]. Krome la rivero formas en la unua jarmilo la sudorientan limon de la [[Hunsrück-Eifel-Kulturo]]. Tiam ĉi-tie loĝis [[kelto]]jn . Pli postePoste venis la [[Romia Imperio|romianoj]].
 
Ekde 1890 la [[Glantalbahn]] (fervoja linio en la Glan-valo) estis konstruata kiel [[strategia fervojo]] por transporti la trupojn al la franca landlimo. La linio ne plu funkcias komplete ekde la 1960aj jaroj. Ekde 1986 la fervoja linio nur funkcias inter Glan-Münchweiler kaj [[Altenglan]].
 
De 1834 (sur la teritorio de la [[Princlando Lichtenberg]]) aŭ de 1866 (sur la teritorio de la [[Oberamt Meisenheim]]) ĝis 1945 laŭlonge de la Glan inter [[Niederalben]]–Odernheim trviĝastroviĝas la limonlimo inter la bavara Palatinato kaj la [[Rejnprovinco]], kiu apartenis al [[Prusio]]. [[Dosiero:Glantal.jpg|eta|hochkant=3|links|Historia limo 1866–1945]]
<br style="clear:left;" />
 
Linio 54:
=== Turismo kaj vidindaĵoj ===
;itineroj
eblas kanui sur parto de la rivero. Sur la iama trako de la fervoja linio inter Altenglan kaj [[Staudernheim]] ebnlaseblas veturi per [[drezino]]. La [[Glan-Blies-vojo]], bicikla vojo, sekvas la riveron de la fonto ĝis la enfluejo.
 
;sovaĝbesta parko
 
;Historia malnova urbocentro
de [[Meisenheim]] kun multaj malnovaj konstruaĵoj, interalie [[kastela kirko (Meisenheim)|kastela preĝejo]], la iama [[sinagogo (Meisenheim)|sinagogo]], la [[urbodomo (Meisenheim)|urbodomo]] kaj la [[stacidomo Meisenheim (Glan)|stacidomo]], krmekrome la raestaĵojrestaĵoj de la [[urbomuro]] kun la [[Bürgerturm (Meisenheim)|Bürgerturm]] (burĝa turo).
 
;monaĥeja ruino [[monaĥejo Disibodenberg]].
Linio 66:
Dosiero:Potzberg Adler 2-2.JPG|Blankkapa maraglo en la sovaĝbesta parko Potzberg
Dosiero:HausKierMeis.JPG|malnova urbokvartalo Meisenheim
Dosiero:MeisenheimOrgel.jpg|Meisenheim, orhenoorgeno en la kastelpteĝejokastelpreĝejo
Dosiero:Kloster Disibodenberg 01a.jpg|Monaĥejo Disibodenberg
</gallery>
Linio 72:
=== Vitkultivado ===
[[Dosiero:Wappen Raumbach.png|eta|80px|Raumbach]]
ĜiĜis post la [[Dua Mondmilito]] vitoj estis kultivataj sur la [[granddekliva vinkultivado|akraj deklivoj]] ĉe la meza kaj malsuptamalsupra partoj de la rivero.
 
=== Naturprotektado ===