Vikipedio

Cseh-metodo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Bildo de Cseh-atesto
La unua paŝo al pli bona paĝo pri la Cseh-metodo.
Linio 1:
La '''Cseh-metodo''' aŭ '''Ĉe-metodo''' estas instrumetodo por la planlingvo [[Esperanto]]. La metodon inventis [[Rumanio|rumana]] pastro [[Andreo Cseh]]. La celo de la metodo estas instrui Esperanton al diversnacia, diverslingva kaj diversklasa publiko. Tiamaniere, la instruisto ne bezonas koni la denaskaj lingvoj de la kurssekvantoj kaj la kurssekvantoj ne bezonas esti altkleraj.
{{Malneŭtraleco|esperanto|oktobro 2009}}
 
{{sen fontoj|esperanto|decembro 2012}}
== Historio ==
{{EdE|C}}▼
[[Dosiero:Lidia Zamenhof 1933.jpg|thumb|[[Lidia Zamenhof]] instruas laŭ Cseh-metodo en 1933]]▼
[[Dosiero:Tiberio_Morariu.jpg|thumb|[[Tiberio Morariu]] dum kurso, ĉ. 1930]]▼
[[File:Atesto Cseh-kurso Frida Verheye Oostende 1936.jpg|thumb|Atesto pri Cseh-kurso donita al Frida Verheye el [[Oostende]], 1936]]
La '''Cseh-metodo''' (aŭ ankaŭ '''Ĉe-metodo''') dankas sian ekziston al la fakto, ke [[Andreo Cseh]] estis devigata gvidi Esperanto-kurson antaŭ diversnacia publiko, konsistanta plejgrandparte el laboristoj. Estis en [[1920]] en la transilvania urbo [[Sibiu]] ([[Hermannstadt]], [[Nagyszeben]]). [[Lernolibro]]j ne estis haveblaj; mendi el eksterlando estis neeble, ĉar la limoj estis ankoraŭ fermitaj. [[Pastro]] Cseh decidis tiam ne doni kurson en la ordinara senco de la vorto, sed simplan konversacion. Nigra tabulo kaj kreto helpis la instruiston, papero kaj [[krajono]] la [[lernanto]]jn. Kun granda entuziasmo okazis la provo. Komence li parolis pri aferoj plej proksimaj kaj uzante nur la plej simplajn gramatikajn elementojn. Poste li transiris iom post iom al temoj pli malproksimaj kaj al gramatikaĵoj pli malfacilaj. Post 20 lecionoj de 2 horoj oni jam povis interparoli en Esperanto. Tiel la Cseh-metodo naskiĝis. La bona rezulto instigis al organizo de similaj kursoj en la tuta Rumanujo, kaj poste sekvis invitoj el pluraj landoj.▼
 
==== En Transilvanio ====
La metodo tiel disvastiĝis tra la tuta Eŭropo.
▲La '''Cseh-metodo''' (aŭnaskiĝis ankaŭ '''Ĉe-metodo''') dankas sian ekziston al lapro faktoneseco, kekiam [[Andreo Cseh]] estis devigatavolis gvidi Esperanto-kurson antaŭ diversnacia publiko, konsistanta plejgrandparte el laboristoj. Estis en [[1920]] en la [[Transilvanio|transilvania]] urbo [[Sibiu]] ([[Hermannstadt]],por societo de [[NagyszebenLaboristo|laboristoj]]) el tri nacioj. [[Lernolibro]]j ne estishaveblis haveblaj;kaj mendi ion el eksterlando estis neebleneeblis, ĉar la limoj estis ankoraŭ fermitaj. [[Pastro]] Cseh decidis tiam ne doni kurson en la ordinara senco de la vorto, sed gvidi simplan konversacion. Nigra tabulo kaj kreto helpis la instruiston, papero kaj [[krajono]] la [[lernanto]]jn. KunLa grandaprovo entuziasmo okazis la provosukcesis. Komence liCseh parolis pri aferoj plej proksimaj kaj uzante nur la plej simplajn gramatikajn elementojn. Poste li transiris iom post iom al temoj pli malproksimaj kaj al gramatikaĵoj pli malfacilaj. PostEl 20la praktiko ŝajnis ke post dudek lecionoj de 2du horoj oni jam povis interparoli en Esperanto. Tiel la Cseh-metodo naskiĝis. La bona rezulto instigis al organizo de similaj kursoj en la tuta Rumanujo, kaj poste sekvis invitoj el pluraj landoj.
 
==== Tra Eŭropo ====
La principoj de la metodo estas la jenaj:<br>
La unuan kurson faris Cseh en Sibiu en 1920 por societo de laboristoj el 3 nacioj. Pro la granda sukceso de tiu kurso liCseh baldaŭ ricevis inviton al la urbo [[Târgu MureşMureș]] (Marosvásárhely, Neumarkt am Mieresch), kie li faris sinsekve plurajn kursojn en la "Libera Universitato". EnDe 1921 ĝis 1923 liCseh gvidis kursojn en [[ClujKluĵo]] (Kolozsvár, Klausenburg) [[BucureştiBukareŝto]] kaj [[PloieştiPloiești]]. En 1924 li interrompis la kursgvidadon pro propaganda vojaĝo tra Eŭropo. En 1927 Cseh gvidis grandajn kursojn en Danzig (la nuna [[DanzigGdańsk]]) kaj en januaro 1928 li komencis siajn grandskalajn kursojn en [[SvedujoSvedio]]. En julio 1929 la urbo [[BudapestBudapeŝto]] aranĝis la unuan internacian pedagogian kurson de Cseh. Similaj internaciaj kursoj okazis poste en [[Arnhem]] (1930); kaj en [[KrakówKrakovo]] (1931 ). Krom tio Cseh gvidis grandajn kursojn en [[EstonujoEstonio]], aranĝitajn de la Estona Instruista Asocio, en [[LatvujoLatvio]], [[DresdenDresdeno]], [[NorvegujoNorvegio]], [[BerlinBerlino]], [[Parizo]], [[SvisujoSvislando]] kaj fine en pluraj urboj de [[Nederlando]].▼
 
== Metodo ==
▲[[Dosiero:Tiberio_Morariu.jpg|thumb|[[Tiberio Morariu]] dum kurso, ĉ.ĉirkaŭ 1930|alternative=]]La principoj de la Cseh-metodo estas la jenaj:<br>
a) neuzado de lernolibroj<br>
b) neuzado de [[nacia lingvo]], sed klarigo de la novaj vortoj per la jam instruitaj<br>
Linio 19 ⟶ 21:
Prefere la kurso estas donata de fremdlanda instruisto, por efike plenumi punkton <u>b</u>.
 
Komence oni timis, ke la sukceso dependas nur de la personeco de Cseh, sed baldaŭ evidentiĝis, ke liaj disĉiploj de diversaj nacioj akiris similajn sukcesojn. Andreo Cseh ne deziras doni la tutan [[gramatiko]]n en la komenca kurso, sed li volas formi grandan aron da entuziasmaj adeptoj, kiuj fervore daŭrigas la studadon kaj la propagandon. Estas interesa fakto, ke bonaj Cseh-kursoj finiĝis ĉie kun pli multe da lernantoj, ol kun kiom ili komenciĝis. La "Konversacioj" de Cseh estas amuzaj vesperoj kaj oni ne rimarkis, ke samtempe oni akiras la plej potencan rimedon malfermi novan mondon.
 
== HistorioInstituto ==
La [[24-a de majo 1930|24-an de majo]] [[1930]] fondiĝis en [[Hago]] la [[Internacia Cseh-Instituto de Esperanto]]. Ĝia celo estas eduki kaj doni bonajn instruistojn al la publiko, kiu deziras lerni Esperanton en agrabla kaj facila kurso laŭ la metodo de Cseh kaj doni al la instruistoj kaj al la kursaranĝantoj la necesan helpon. La internacia Cseh-Instituto estas sendependa kultura fondaĵo kun sidejo en Hago (Nederlando) kaj ĝi estis direktata de la fondintoj : Andreo Cseh kaj s-ino [[Julia Isbrücker]]. La internacia Konsilantaro de la Instituto konsistis el prof. [[P. Boet]], Genèveel [[Ĝenevo]], prof. [[O.Odo Bujwid]], Krakowel Krakovo, prof. [[W.William EsperantoEdward Collinson]], el [[Liverpool]], konsulo [[K. von Frenckelt]], Dresdenel Dresdeno, d-ro [[Edmond Privat]], Genèveel Ĝenevo, [[Ed.Eduard Stettler]], Bern,el [[Berno]] kaj [[Georges Warnier]], el [[Parizo]].▼
▲La unuan kurson faris Cseh en Sibiu en 1920 por societo de laboristoj el 3 nacioj. Pro la granda sukceso de tiu kurso li baldaŭ ricevis inviton al la urbo [[Târgu Mureş]] (Marosvásárhely, Neumarkt am Mieresch), kie li faris sinsekve plurajn kursojn en la "Libera Universitato". En 1921 ĝis 1923 li gvidis kursojn en [[Cluj]] (Kolozsvár, Klausenburg) [[Bucureşti]] kaj [[Ploieşti]]. En 1924 li interrompis la kursgvidadon pro propaganda vojaĝo tra Eŭropo. En 1927 Cseh gvidis grandajn kursojn en [[Danzig]] kaj en januaro 1928 li komencis siajn grandskalajn kursojn en [[Svedujo]]. En julio 1929 la urbo [[Budapest]] aranĝis la unuan internacian pedagogian kurson de Cseh. Similaj internaciaj kursoj okazis poste en [[Arnhem]] (1930); kaj en [[Kraków]] (1931 ). Krom tio Cseh gvidis grandajn kursojn en [[Estonujo]], aranĝitajn de la Estona Instruista Asocio, en [[Latvujo]], [[Dresden]], [[Norvegujo]], [[Berlin]], [[Parizo]], [[Svisujo]] kaj fine en pluraj urboj de [[Nederlando]].
 
La oficejo de la Instituto establiĝis en Hago, unue en la hejmo de [[J. R. G. Isbrücker|Jan]] kaj Julia Isbrücker, depost la unua de oktobro 1933 en propra domo, Riouwstraat 172. La Instituto aranĝis en ĉiu jaro internaciajn kursojn kaj seminariojn por tiuj personoj, kiuj deziras poste gvidi Ĉe-metodajn kursojn. Al personoj, kiuj deziras gvidi Cseh-metodajn kursojn, la Instituto donis specialan rajtigilon kaj disponigis la necesan materialon por la kursoj. La instituto havis en junio de 1933 jam precize 300tricent rajtigitajn instruistojn en 23 landoj.▼
La ekzemplon de Cseh sekvis multaj talentaj propagandistoj, kiuj kunlaboras kun la internacia Cseh-Instituto de Esperanto. El ili kelkaj konstante laboras sur internacia kampo. [[Tiberio Morariu]] komencis gvidi kursojn en 1923 en [[Rumanujo]] kaj poste faris tre multajn kursojn en [[Svedujo]], [[Danujo]], [[Saksujo]], [[Svisujo]] kaj [[Vieno]], lastatempe kun sia edzino [[Lizzie Morariu-Anderson]]. La estona [[H. Seppik]] depost 1929 laboras en [[Svedujo]] kaj [[Norvegujo]]. Fino [[Elinjo Pahn]] el [[Estonujo]] kursgvidadas de 1930 en [[Svedujo]], [[Francujo]], [[Danujo]], [[Nederlando]] kaj [[Hispanujo]]. [[Julio Baghy]] el Budapest gvidis same multajn kursojn en Nederlando, Francujo, [[Estonujo]] kaj Latvujo. La hungara d-ro [[Ottmár Fischer]] grandskale instruas en Norvegujo kaj la rumana [[Sig. Pragano]] en Nederlando kaj Britujo. La norvega [[Jens Schjerve]] en Norvegujo, Francujo kaj Usono gvidis grandajn kursojn. [[G. Ahlstand]] laboris en Estonujo. Aliaj fervore laborantaj Cseh-metodaj geinstruistoj estas lastatempe: f-ino [[Lidja Zamenhof]] (Svedujo kaj Francujo), f-ino [[M. Saxl]] (Danujo kaj Nederlando), [[Ajo]] (Danujo kaj Germanujo), [[K. Tunon]] (Estonujo), [[H. Rikand]] (Estonujo), [[H. Fox]] (Svedujo), [[A. Siitam]] (Finlando), [[Jan Fethke]] (Svedujo); krom tio multaj fervore disvastigas Esperanton, instruante en siaj hejmlandoj.▼
 
La unua internacia kurso, kiun aranĝis la Instituto, estis en 1930 en [[Arnhem]]. Partoprenis 200ducent instruistoj el 20dudek landoj. Rezulte de tio, la urbestraro de Arnhem disponigis bienon kun belega domo en 1930 por la kursoj kaj konferencoj de la Cseh-Instituto.▼
Cseh-metodaj kursoj okazis ankaŭ en Usono ([[Schjerve]] kaj [[Armin Doneis|Doneis]]), en Ĉinujo ([[Lilok]] en [[Kanton]]) kaj en [[Nederlanda Hindujo]] ([[D. M. Pot]]).
 
La [[Esperanto-Domo]] (en Arnhem) entenis kurssalonon por 120 kursanoj, restoracion, konversacian salonon, oficejon kaj hotelĉambrojn por 50kvindek personoj. Krom la ordinaraj someraj kursoj por komencantoj kaj progresintoj kaj specialaj seminariaj kursoj por Cseh-metodaj instruistoj, la Instituto aranĝis de tempo al tempo aliajn kunvenojn kaj kursojn el kiuj la plej gravaj estis:▼
== Instituto ==
* La Universitata Kurso de d-ro Privat kaj la Lingva Konferenco dum Pasko 1932,▼
▲La [[24-a de majo 1930|24-an de majo 1930]] fondiĝis en [[Hago]] la [[Internacia Cseh-Instituto de Esperanto]]. Ĝia celo estas eduki kaj doni bonajn instruistojn al la publiko, kiu deziras lerni Esperanton en agrabla kaj facila kurso laŭ la metodo de Cseh kaj doni al la instruistoj kaj al la kursaranĝantoj la necesan helpon. La internacia Cseh-Instituto estas sendependa kultura fondaĵo kun sidejo en Hago (Nederlando) kaj ĝi estis direktata de la fondintoj : Andreo Cseh kaj s-ino [[Julia Isbrücker]]. La internacia Konsilantaro de la Instituto konsistis el prof. [[P. Boet]], Genève, prof. [[O. Bujwid]], Krakow, prof. [[W. Esperanto Collinson]], Liverpool, konsulo [[K. von Frenckelt]], Dresden, d-ro [[Edmond Privat]], Genève, [[Ed. Stettler]], Bern, [[Georges Warnier]], Parizo.
* la Lingva Olimpiado dum Kristnasko 1932 kaj▼
* la internacia kurso por la personaro de la Poŝto, Telegrafio kaj Telefonio, kie 118 partoprenantoj ĉeestis el 5 landoj en junio 1933▼
 
La hodiaŭa [[Internacia Esperanto-Instituto]] ankoraŭ ĉiam havas sian oficejon sub la adreso Riouwstraat 172. Krom progresigo de la Cseh-metodo ĝi organizas kulturajn kunvenojn, evoluigas lingvistikan [[programaro]]n por Esperanto kaj subtenas la katedron pri [[Interlingvistiko]] kaj Esperanto de la [[Universitato de Amsterdamo]].▼
La oficejo de la Instituto establiĝis en Hago, unue en la hejmo de ges-roj Isbrücker, depost la unua de okt. 1933 en propra domo, Riouwstraat 172.
▲La Instituto aranĝis en ĉiu jaro internaciajn kursojn kaj seminariojn por tiuj personoj, kiuj deziras poste gvidi Ĉe-metodajn kursojn. Al personoj, kiuj deziras gvidi Cseh-metodajn kursojn, la Instituto donis specialan rajtigilon kaj disponigis la necesan materialon por la kursoj. La instituto havis en junio de 1933 jam precize 300 rajtigitajn instruistojn en 23 landoj.
 
== Unuaj instruistoj ==
▲La unua internacia kurso, kiun aranĝis la Instituto, estis en 1930 en [[Arnhem]]. Partoprenis 200 instruistoj el 20 landoj. Rezulte de tio, la urbestraro de Arnhem disponigis bienon kun belega domo en 1930 por la kursoj kaj konferencoj de la Cseh-Instituto.
▲LaEn la [[1920-aj jaroj|1920-aj]] kaj [[1930-aj jaroj]] la ekzemplon de Cseh sekvis multaj talentaj propagandistoj, kiuj kunlaboras kun la internaciaInternacia Cseh-Instituto de Esperanto. El ili kelkaj konstante laboras sur internacia kampo. [[Tiberio Morariu]] komencis gvidi kursojn en 1923 en [[Rumanujo]]Rumanio kaj poste faris tre multajn kursojn en [[SvedujoSvedio]], [[DanujoDanio]], [[SaksujoSaksio]], [[Svisujo]]Svislando kaj [[Vieno]], lastatempe kun sia edzino [[Lizzie Morariu-Anderson]]. La estona [[H. Seppik]] depost 1929 laboras en [[Svedujo]]Svedio kaj [[Norvegujo]]Norvegio. Fino [[Elinjo Pahn]] el [[EstonujoEstonio]] kursgvidadas de 1930 en [[Svedujo]]Svedio, [[FrancujoFrancio]], [[Danujo]]Danio, [[Nederlando]] kaj [[HispanujoHispanio]]. [[Julio Baghy]] el BudapestBudapeŝto gvidis same multajn kursojn en Nederlando, FrancujoFrancio, Estonio kaj [[EstonujoLatvio]] kaj Latvujo. La hungara d-rodoktoro [[Ottmár Fischer]] grandskale instruas en NorvegujoNorvegio kaj la rumana [[Sig.Sigismundo Pragano]] en Nederlando kaj BritujoBritio. La norvega [[Jens Schjerve]] en NorvegujoNorvegio, FrancujoFrancio kaj [[Usono]] gvidis grandajn kursojn. [[G. Ahlstand]] laboris en EstonujoEstonio. Aliaj fervore laborantaj Cseh-metodaj geinstruistoj estas lastatempe: f-ino [[Lidja Zamenhof]] (Svedujo kaj Francujo), f-ino [[M. Saxl]] (Danujo kaj Nederlando), [[Ajo]] (Danujo kaj Germanujo), [[K. Tunon]] (Estonujo), [[H. Rikand]] (Estonujo), [[H. Fox]] (Svedujo), [[A. Siitam]] (Finlando), [[Jan Fethke]] (Svedujo); krom tio multaj fervore disvastigas Esperanton, instruante en siaj hejmlandoj.
 
▲* [[Dosiero:Lidia Zamenhof 1933.jpg|thumb|[[Lidia Zamenhof]] instruas laŭ Cseh-metodo en 1933]][[Ajo]] (Danio kaj [[Germanio]])
▲La [[Esperanto-Domo]] (Arnhem) entenis kurssalonon por 120 kursanoj, restoracion, konversacian salonon, oficejon kaj hotelĉambrojn por 50 personoj. Krom la ordinaraj someraj kursoj por komencantoj kaj progresintoj kaj specialaj seminariaj kursoj por Cseh-metodaj instruistoj, la Instituto aranĝis de tempo al tempo aliajn kunvenojn kaj kursojn el kiuj la plej gravaj estis:
* [[Armin Doneis]] (Usono)
▲* La Universitata Kurso de d-ro Privat kaj la Lingva Konferenco dum Pasko 1932,
* [[Jan Fethke]] (Svedio)
▲* la Lingva Olimpiado dum Kristnasko 1932 kaj
* [[H. Fox]] (Svedio)
▲* la internacia kurso por la personaro de la Poŝto, Telegrafio kaj Telefonio, kie 118 partoprenantoj ĉeestis el 5 landoj en junio 1933
* [[Kanton]] ([[Ĉinio (ŝtato)|Ĉinio]])
* [[Lilok]] (Ĉinio)
* [[D. M. Pot]] ([[Nederlanda Hindujo]])
* [[H. Rikand]] (Estonio)
* [[M. Saxl]] (Danio kaj Nederlando)
* [[Schjerve]] (Usono)
* [[A. Siitam]] ([[Finnlando]])
* [[K. Tunon]] (Estonio)
* [[Lidja Zamenhof]] (Svedio kaj Francio)
 
Krom tio multaj fervore disvastigas Esperanton, instruante en siaj hejmlandoj.
La hodiaŭa [[Internacia Esperanto-Instituto]] ankoraŭ ĉiam havas sian oficejon en Hago (Riouwstraat 172).
▲Krom progresigo de la Cseh-metodo ĝi organizas kulturajn kunvenojn, evoluigas lingvistikan [[programaro]]n por Esperanto kaj subtenas la katedron pri [[Interlingvistiko]] kaj Esperanto de la [[Universitato de Amsterdamo]].
 
== Tuta tekstoBibliografio ==
'''La kurso de Andreo Ĉe'''. Tuta teksto laŭ vortvorte stenografitaj notoj de la Ĉe-kursoj en 1929, kun konsiloj kaj prikursaj informoj por la instruantoj. Mimeografita VIII kaj 143 p. Formato 23x29 cm.
 
* Andreo Cseh, ''La kurso de Andreo Ĉe'' ([[Stokholmo]]: Sveda Instruista Esperanto-Federacio, 1929) 143 paĝoj.
* ''Baza Cseh-kurso: kun metodikaj konsiloj, gvidilo kaj modelo por instruantoj'' (8-a eldono; Hago: Internacia Esperanto-Instituto 1992) 174 paĝoj.
* [[Ed Borsboom]], ''Vivo de Andreo Cseh'' (Hago: Internacia Esperanto-Instituto 2003) 313 paĝoj.
* Andreo Cseh kaj Ed Borsboom (red.), ''Konversacia Vortaro'' (6a eldono; Hago: Internacia Esperanto-Instituto 2010) 112 paĝoj.
▲{{EdE|C}}
[[Kategorio:Edukado de Esperanto]]
[[Kategorio:Esperanto]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Cseh-metodo"