Argoso (Peloponezo): Malsamoj inter versioj

'''Argoso''' ([[Greka lingvo|greke]] ''Άργος''- Argos, [[Itala lingvo|itale]] ''Argo'') estas urbo en [[Grekio]] sur [[Peloponezo|Peloponeza duoninsulo]], en regiono [[ArgolandoArgolido]], proksime de marhaveno [[Naŭplion|Nafplio]]. Ĝi estas unu el la plej malnovaj urboj en [[Grekio]]. Vivas en ĝi proksimume 25 000 loĝantoj.

La unua reĝo de Argoso laŭ mitologio estis [[Inaĥo (mitologio)|Inaĥo]], filo de [[Okeano]] kaj [[Tetiso (nimfo)|Tetiso]]. Inaĥo onidire venis en Argon el [[Egiptio]] kun multaj ekziluloj, kiuj ĉi tie fondis urbon. LaŭLaux alia legendo estis Argoso fondita fare de la heroo [[Argo (mitologio)|Argo]], filo de la dio [[Zeŭso]] kaj [[Niobo (filino de Tantalo|Niobo)]]. El Argoso devenis multaj helenaj mitaj herooj, ekzemple [[Helena de Trojo]], [[Heraklo]], [[Perseo]] kaj reĝa dinastio de Makedonio.

Nomo ''Argoso'' estas verŝajne antaŭgreka, [[Pelasgoj|Pelasga]]. Antaŭgreka estas ankaŭ nomo de la urba fortikaĵo [[Larisa]]. Samdevena estas ankaŭ nomo de tuta regiono, [[ArgolandoArgolido]].

Proksime de la urbo estis malkovrita [[neolitiko|neolitika]] setlejo. Pli poste restis la loko senhoma kaj nova setlado ekestas nur ĉirkaŭ la jaro 2000 a.K. kaj daŭrigas ĝis la jaro 1600 a.K. En tiu ĉi tempo ĉi tie setlis antaŭgrekaj [[Pelasgoj]]. Urbo nomata Argoso estis fondita verŝajne dum [[Mikena civilizo|mikena epokotempo]], post la jarojro 1600 a.K., kiam venis cxi tien [[Grekio|greka]] loĝantaro, sed ne estis ĉi tie palaco, kiel en najbara [[Mikeno]] aŭ en [[Tirinto]]. El mikena epokotempo ni ne havas sufiĉe konservitajn trovaĵojn. Sed Argoson rememoras [[Homero]] kiel signifan Mikenan centron. Argoso povis fakte esti unu el fortikaĵoj de proksima Mikeno, ĉar ankaŭ en pli malfrua tempo estis uzatauzato fortikaĵo Larisa. Post falo de la Mikena civilizo ĉi tie setliĝissetliĝas [[Doroj]], kiuj miksiĝis kun origina loĝantaro. En la 8-a jarcento a.K. komencas Argoso reakiradi gravecon kaj tiel venas en konflikotojn kun [[Sparta]]. En la jaro 699 a.K. Argoso venkis Sparton kaj ekregis grandan parton de la norda [[Peloponezo]]. En la 6-a jc. komenciĝaskomencas malkreski influo de Argoso, el kiu sendependiĝis [[Korintio]] kaj [[Sikiono]], kaj Argosanoj eĉ estis venkitaj de Spartanoj kaj Argoso prezentadis sin kiel ligano de [[Ateno]]. Dum [[Grek-persaj militoj]] estis subskribita paco kun Sparta kaj Argoso partoprenis en kontraŭpersaj militoj. En la jaroj 474 - 470 aktivis en Argoso [[Ostracismo|ostracismita]] politikisto el Ateno [[Temistoklo]], kiu kontribuis al plivastigado de novaj kontraŭspartaj ideoj kaj ankaŭ al demokratizo longe de aristokratojaristokrat regata Argoso. Ekesto de la certa grado de demokratio ankoraŭ pli stimulis ligon kun [[Ateno]], dum regado de [[Periklo]]. En la tuta unua [[Peloponeza milito]] estis Argoso ligita kun Ateno. Sed en la dua milito en la urbo venkis porsparta partio kaj pro tio Argoso ligiĝis kun Sparta kontraŭ Ateno, sed pli poste estis la porsparta registaro forpelita, arestita de Atenanoj kaj la ligiteco renoviĝis nur post tuta malvenko de Ateno fare de Spartanoj. Forto de Argoso estis definitive rompita. En la 3-a jarcento jam Argoso perdis sian politikan potencon. En la 2-a jarcento Argoson ree ekregis Spartanoj, pli poste ĝi liberiĝis kaj fariĝis ano de [[Aĥaja unio]], kiun en la jaro 146 a.K. ekregis [[romianoj]]. Dum romia regado Argoso post maltrankvilaj antaŭaj jarcentoj travivadis grandan bumon. Imperiestro [[Hadriano]] ĉi tie konstruis teatron, [[Serapis|Serapan]] templon, bandomon (unu el la plej grandaj kaj plej konservitaj romiaj bandomoj en Grekio), [[odeono]]n kaj [[akvadukto]]n. En la urbo iom post iom vastiĝas [[kristanismo]]. En la jaro 267 Argoson dezertigis [[Gotoj]], en la jaro 395 [[Ostrogotoj]]. En tiu ĉi jaro Grekio fariĝis parto dedeV tomto roce se Řecko stalo součástí [[Bizanca imperio|Orientromia (Bizanca) imperio]]. En la 4-a kaj 5-a jarcentoj estis renovigitaj ĉiuj urbaj konstruaĵoj kiel Odeono kaj teatro, kiuj estis en pasinteco detruitaj okaze de la menciitaj atakoj de barbaroj. Estis konstruitakonstruit ankaŭ nova stoao kaj multo da kristanaj bazilikoj. Granda kristana baziliko staris sur la urba akropolo Lariso. Tiu ĉi baziliko apartenis inter la plej malnovaj bazilikoj sur ato bazilika patřila mezi nejstarší baziliky na [[Peloponezo]]. Episkopo el Argoso havis signifan pozicion.

En la jaro 552 p.Kr. estis Argoso ruinigita per tertremego. Poste sur Peloponezo firme ekloĝis [[Slavoj]], kiuj Argoson komplete detruis. En la jaro 805 Bizancaj grekoj venkis grekajn Slavoj kaj tiel Argoso revenis sub la bizancan administradon. Estis renovigita argosaayrgosa episkopejo. En la 9-a jarcento ĉi tie aktivis kiel episkopo certa [[Sankta Petro (episkopo de Arguso)|Sankta Petro]] el [[Konstantinopolo]], kiu helpis rekonstrui la urbon kajka konstruis en la urbo multe da lernejoj. Inter la 10-a kaj 12-a jarcentojjarcento estis jam Argoso denove signifa urbo kaj komerca centro. En la jaro 1204 konkeris kruckavaliroj [[Bizanca impoerio|Bizancan impoerion]], kaj ekregis ankaŭ [[ArgolandoArgoliso]]n. En la jaro 1388 ekregis ArgolandonArgolison [[Venecia respubliko|Venecianoj]]. En tiu ĉi tempo setlis en Argoso venecia lokotenanto kaj katolika episkopo. En la urbo vivis krom [[grekoj]] ankaŭ [[italojItaloj]] kaj [[francoj]]. En tiu ĉi tempotgempo en granda parto de ArgolandoArgolioso kaj ankaŭ proksime de la urbo Argoso ekloĝis, i v blízkosti města Argos usadili [[arvanidoj]] ([[Albanoj]]), kiuj ĉi tie vivas ĝis nun. Sed en la urbo mem restis grekoj. En la jaro 1463 de VenecianojVeneciuanoj konkeris Argoson [[Turkoj|osman-turkoj]], la urbo fariĝis parto de [[OtomanaOsman.Turka Imperioregno]].

Post ekesto de Grekio en la jaro 1830 komenciĝaskomencas rea bumo de Argoso. Malantaŭ la bumo de la urbo staris ĉefe la unua greka premiero [[Ioannis Kappodistrias]], kiu en la urbo konstruis novajn domojn, urbodomon, kazernon kaj elementan lernejon. fine de la 19-a kaj komence de la 20-a jarcentoj Argoso fariĝis unu el la plej gravaj kaj plej riĉaj urboj de la Grekio. Riĉaj entreprenistoj ĉi tie konstruis monumentajnmonumentajnBohatí podnikatelé zde vystavěli velkolepé [[Neoklasikismo|neoklasikismajneoklasikistaj]]n domojndomoj, kiel t.n.. ''Megaro Konstantopulu (Konstruo de Konstantopulos)'', aŭ nova urba neoklasika [[Agoro]]. Post liberigo de la norda Grekio Argoso fariĝis trankvila malpli granda urbo, kia ĝi estas ankaŭ nun.

* [[ArgolandoArgoliso]]