Blanka nano: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Fojnejo (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Fojnejo (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{HR-diagramo}}En [[astronomio]], '''blanka nano''' priskribas la finan staton de [[stelo]]j detiel grandaj kiel trione ĝis ĉirkaŭ ok oble grandaj kiel nia [[Suno]]. La stelo estas subtenata kontraŭ [[gravita kolapso]] perpro [[Degenereca materio|elektrona degenereca premo]].
 
Maksimuma ebla maso de blanka nano estas donita per la [[limigo de Chandrasekhar]].
 
== Malkovro ==
ObservanteAnalizante la stelon [[Sirius]]oon, [[Alvan Graham ClarkBessel]] ekrimarkis najbaran lumetan punkton. Post analizo oni rimarkis, ke ĝiio rondiras dum 50 Teraj jaroj ĉirkaŭ la brilega nudokule videbla stelo, ĝi formas do [[duopa stelo|duopan stelon]]. Siavice observante Siriuson [[Alvan Graham Clark]] ekrimarkis najbaran lumetan punkton. Sed preskaŭ tuj la astronomoj rimarkis ke, kvankam treegekvazaŭ same proksimagranda dekiel la Tero, tiu najbarulo estis egege varma (giganta stelo) kaj treege malluma (malgiganta stelo). Por kongruigi tiujn observadojn kunper la prikonsentitajnunaj teorioj, la sola solvo estis krei tute novan stelostaton: blankan nan(an stel)on.
 
== Fizikaj ecoj ==
Blanka nano estas globo pli malpli tiom granda kiom [[Tero]]: ĉirkaŭ 15 000  km da [[diametro]]. Ĝia [[denseco]] estas ĉirkaŭ milobladekmilionobla ol tiu de akvo. Sed laLa surfaca [[temperaturo]] altiĝasmalkreskas ĝisde ĉirkaŭ 7100 000 [[kelvino]]j ĝis la kosma temperaturo ĉirkaŭ 3 K. Tiu malkresko eblas doni aĝon al blanka nano: ekzemple Siriuso B havas hodiaŭ temperaturon je 25 000 K do havas aĝon ĉirkaŭ 124 milionoj da jaroj.
 
== Ekesto ==
Laŭ la nunaj teorioj blanka nano ekestas post la "morto" de stelo pli malpli tiom granda kiom Suno. Tiaj steloj je la fino de sia vivo disiĝas en du partojn: [[nebulozo]] kaj densega kerno. Tiu kerno iĝas la tiel nomata "blanka nano".