Tria Stato: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
esperantigita parametro, formatigo de titoloj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
[[Dosiero:Franco_de_Tria_Stato_1789.png|thumbeta|<center>Franco el la '''Tria Stato''' dum 1789]]
La '''Tria Stato''' ([[franca lingvo|france]] ''tiers état'') en la [[Feŭdismo|feŭdisma]] [[Francio]] ĝis la jaro 1789 kaj ankaŭ en aliaj feŭdismaj ŝtatoj estas la kolekta termino por ĉiuj personoj, kiuj ne apartenis al la privigeliitaj klasoj [[nobelo|nobelaro]] (la "Unua Stato") kaj [[Kleriko|klerikaro]] (la "Dua Stato"). Ĉiuj tri "Statoj" reprezentiĝis en la francia tutlanda asembleo [[Francaj Ĝeneralaj Statoj|Ĝeneralaj Statoj]] (france ''Etats généraux'') - asembleo, kies ĉefa tasko estis la decido pri impostoj.
 
Linio 7:
 
== La rolo de la Tria Stato komence de la Franca Revolucio ==
[[Dosiero:Mirabeau gravée par Hopwood d´après Raffet. 1847.jpg|thumbeta|maldekstre|[[Mirabeau]], deputito de la Tria Stato.]]
Por eviti bankrotiĝon de la ŝtato, la franca reĝo ''[[Ludoviko la 16-a (Francio)|Ludoviko la 16-a]]'' sub premado de sia financa ministro ''Jacques Necker'' konsentis kunvoki la Ĝeneralajn Statojn. Kvankam pro la kreskinta konscio kaj ekonomia signifo de la burĝoj oni konsentis al la Tria Stato la duoblan nombron da deputitoj, tamen restis neklare, ĉu por decidoj validu la nombroj da unuopaj voĉoj de la deputitoj, aŭ voĉdonu la unuopaj statoj, kaj poste validu la plimulto inter tiuj tri opini-esprimoj. La dua alternativo klare subtenus la antaŭan privilegion de la nobelaro kaj klerikaro. La unua alternativo almenaŭ donis esperon al la burĝaro, "tiri" unuopajn nobelojn aŭ klerikojn al sia flanko.
 
Kiam la reĝo ne permesis voĉdonon laŭ la unuopaj voĉoj de la deputitoj, la Tria Stato la 17an de junio 1789 nomumis sin "Nacia Asembleo" kaj ĵuris ne disiri, ĝis ekzistos [[konstitucio]] franca.
 
== La "Tria Stato" en la siatempa publikigado ==
Jam la anonco de la asembleo Ĝeneralaj Statoj rezultigis grandan nombron da artikoloj, publikitigaj sur disdonataj paperoj. La plej konata kaj influa estas tiu de la abato ''Emmanuel Joseph Sieyès''. Li skribis en la enkonduko de "Kio estas la Tria Stato?" ''"(Qu'est-que le Tiers Etat?)":''
 
Jam la anonco de la asembleo Ĝeneralaj Statoj rezultigis grandan nombron da artikoloj, publikitigaj sur disdonataj paperoj. La plej konata kaj influa estas tiu de la abato ''Emmanuel Joseph Sieyès''. Li skribis en la enkonduko de "Kio estas la Tria Stato?" ''"(Qu'est-que le Tiers Etat?)":''
 
''Kio estas la Tria Stato? Ĉio.''<br>
Linio 23 ⟶ 22:
 
== Ŝanĝiĝo de la vorta signifo ==
 
Dum la 19a jarcento la termino "Tria Stato" reduktiĝis al la signifo nur celi la '''burĝojn''', do la liberajn civitanojn kiuj perlaboris tiom da mono, ke eblis pli-malpli kontentige vivi kaj doni socian edukon al siaj infanoj. La "industria proletaro", laboristoj kiuj sub malbonaj kondiĉoj perlaboris nesufiĉan monon en la ekiĝantaj fabrikegoj, ricevis la nomon '''"Kvara Stato"'''.
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Historio de Francio]]
[[Kategorio:Franca Revolucio]]