San-Paŭlo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Laŭ PMEG |
|||
Linio 17:
|municipoj = 645
|mapo = SaoPaulo MesoMicroMunicip.svg
|nomo de la loĝanto = paulista
|ĉefurbo = [[San-Paŭlo (urbo)|San-Paŭlo]]
|najbaroj = [[Paraná]] (sude)<br />·[[Mato Grosso do Sul]] (okcidente)<br />·[[Minas Gerais]] (norde, nordoriente)<br />·[[Rio de Janeiro]] (oriente)
|latitudo =
|longitudo =
|subŝtatestro = [[Geraldo Alckmin]]
|partio_subŝtatestro = [[Partido da Social Democracia Brasileira|PSDB]]
|vicsubŝtatestro = Márcio França
|partio_vic = [[Partido Socialista Brasileiro|PSB]]
|feder_deputitoj = 70
|subŝtata_deputitoj = 94
|areo_entute = 248 209
|areo_laŭgrade = 12
|loĝantoj_jaro = 2010
|loĝantoj = 41 252 160
|loĝantoj_laŭgrade = 1
|loĝantoj_urbe
|loĝdenso = 166,73
|loĝdenso_laŭgrade = 3
|MEP_jaro = 2010
|MEP_tuta = 1,428 bilionoj<ref name="IBGE_MEP">[ftp://ftp.ibge.gov.br/Contas_Regionais/2010/pdf/tab01.pdf]</ref>
|MEP_laŭgrade = 1
|MEP_kape = 30 243<ref name="IBGE_MEP"/>
|MEP_kape_laŭgrade = 2
|IHD_jaro = 2005
|IHD = 0,833 (2005)<ref name="IHD_2005">[http://www.pnud.org.br/pobreza_desigualdade/reportagens/index.php?id01=3039&lay=pde]</ref>
|IHD_laŭgrade = 3
|IHD_kategorio = alta
|vivdaŭro = 74,8
|vivdaŭro_laŭgrade = 4
|infan_morto = 14,5
|infan_morto_laŭgrade = 2
|analfabetismo = 4,0
|analfabetismo_laŭgrade = 5
|horzono = UTC-3
|horzono_DST = UTC-2
Linio 58:
|retejo = [http://www.saopaulo.sp.gov.br/ www.saopaulo.sp.gov.br]
}}
'''San-Paŭlo''' aŭ '''Sanpaŭlo''' ({{lang-pt|Estado de São Paulo}}) estas unu el la 27 [[Subŝtatoj de Brazilo|federacieroj de Brazilo]]. Ĝia ĉefurbo estas [[San-Paŭlo (urbo)|San-Paŭlo]] ({{lang-pt|São Paulo}}) kaj ĝia nuna estro estas [[Geraldo Alckmin]]
Politike ĝi konsistas el 645 municipoj kaj sia areo estas de 248.209,426 km², aŭ 2,91% de tuta surfaco de Brazilo. Troveblas tri diversaj partoj: la metropola areo de la ĉefurbo (konata kiel Granda San-Paŭlo, {{lang-pt|Grande São Paulo}}), la marbordo kaj la interlando. Regionoj proksime de la ĉefurbo ankaŭ estas metropolaj areoj, kiel [[Campinas|Kampino]], [[Santos]], [[Sorocaba]] kaj [[São José dos Campos]]; aliaj regionoj estas la [[ABC Paulista]]. La sumo de loĝantoj de tiuj areoj kaj de la ĉefurbo surpasas 29 milionojn da enloĝantoj, t.e., proksimume 75% de la tuta populacio de San-Paŭlo.
Linio 68:
== Historio ==
=== Koloniado ===
En la komenco de la [[16-a jarcento]], la san-paŭla marbordo jam estis vizitita de portugalaj kaj hispanaj navigistoj, sed nur en [[1532]] okazis la unua popoligo en [[São Vicente]], fare de [[Martim Afonso de Sousa]], kie nun estas la [[Baixada Santista]].
Post fondiĝo de Vilaĝo São Vicente, estis kreita la unua parlamento en Ameriko: La Ĉambro de Vilaĝo São Vicente, kie estis organizita la unua balotado en la amerika kontinento. La serĉo por multevaloraj metaloj faris, ke portugaloj surpasis [[Serra do Mar]]-n, tra la jam ekzistanta indiĝena irvojo, [[Peabiru]]. En la altebenaĵo post Mara Montaro (Serra do Mar), estis fondita en la jaro [[1554]] la vilaĝo de [[San-Paŭlo (urbo)|Sankta Paŭlo de Piratininga]], de la jesuitoj, gviditaj de [[Manuel da Nóbrega]]. Ĝis la fino de la 16-a jarcento multajn aliajn vilaĝojn oni fondis en la altebena regiono, kiel [[Santana de Parnaíba]], kiuj garantiis la sekurecon kaj subtenon de vilaĝo San-Paŭlo.<ref>SP Turismo. «[http://www.sp-turismo.com/historia.htm História - SP Turismo]»{{ref|pt}}.</ref>
Linio 81:
Okazis en Piratininga kvazaŭ-sklaveca kulturo, bazita sur la perforta laboro de indianoj. La izoliĝo de la vilaĝo kreis apartan societon. Alveni al la tiama San-Paŭlo postulis grandan malfacilaĵojn, pro la montaro, la atakoj de indianoj, malsato kaj malsanoj.
== Geografio ==
La [[Valo de Paraibao]] (portugale ''Vale do Paraíba'') estas regiono en la orienta parto de San-Paŭlio kaj okcidenta parto de Rio-de-Ĵanejrio, en Brazilo. La regiono lokiĝas laŭlonge de la rivero Paraibao, inter la urboj Rio-de-Ĵanejro kaj San-Paŭlo. Ĝi estas kaj estis historie unu el la plej gravaj ekonomiaj regionoj de Brazilo ekde la komenco de kafo-produktado dum la 19-a jarcento.
Linio 89:
** hungardevena [[Rudolf Icsey]], [[kameraisto]].
== Servoj ==
* [[Universitato de San-Paŭlo]]
* [[Universitato de San-Paŭlio]]
== Esperanto kaj San-Paŭlo ==
La [[Esperanto-Asocio de San-Paŭlo]] (EASP) estas neprofitcela kultura asocio por progresigo de Esperanto en la ŝtato San-Paŭlo, kiu fondiĝis la 29-an de marto 1937. Ekde tiam la asocio sen interrompo laboras en la antaŭenigo de Esperanto, kun la valora helpo kaj dediĉo de multaj lokaj idealistoj kiuj rekte aŭ nerekte kontribuis kaj kontribuas en tiu tasko. Kiel parto de siaj aktivecoj, la asocio subtenas lingvokursojn de Esperanto, regule okazigas kulturajn kunvenojn; ĉiujare gastigas Esperanto-renkontiĝon en la urbo San-Paŭlo (Encontro de Esperanto da Cidade de São Paulo, ERUSP) kaj la San-Paŭlan Kongreson de Esperanto.
| |||