Demokratio: Malsamoj inter versioj

'''Demokratio''' aŭ Popolaregado''popolregado'' estas politika formo de [[regado]], en kiu la superan potencon havas la [[popolo]]. <fontLa size="-1">''(Etimologietermino laŭ [[etimologio]] derivas :el [[greka]]j -radikoj ''dêmos'' popolo, kaj ''kratos'' potenco, povo. Tio povas esti aplikita al la regado de tuta tre loĝata lando, kiel [[Usono]] aŭ [[Barato]], same kiel al administrado de malgranda grupo, klubo, asocio ktp.)''</font>

En diversaj kultursferoj kaj ideologiaj tradicioj oni iom diverse difinas ''demokration''. La nuntempe plejtre vaste akceptita{{de kiuj?}} difino estas tiu de liberala demokratio. Laŭ tiu difino, demokratio postulas ĝeneralan kaj egalan balotrajton[[balotrajto]]n (kaj similan efektivan rajton kandidati al elekteblaj postenoj), la rajton de la civitanoj organiziĝi kaj eldiri sian opinion sen danĝero esti mortpafitapersekutita aŭ malaperimalhelpita, ktp, kaj la rajton krei kaj sekvi [[amaskomunikiloj]]n liberajn el ĉia subpremojsubpremo, kaj funkciantan leĝanjuran ordon, kiu protektasprotektu ĉi tiujn liberecojn. En Usono oni tradicie akcentas la [[Disigo de povoj|disigon]] kaj la reciprokan kontrolon de la diversaj branĉoj de la potenco: nome la [[Leĝdona povo|leĝofaranta]], la [[Plenuma povo|realiganta aŭ plenumanta]] (praktike administranta[[administracio|administracianta]]) kaj la juĝa[[Juĝista povo|juĝista]] branĉoj (ideo devena el [[Montesquieu]]). En la germana kaj nordeŭropa tradiciotradicioj oni pli akcentas la popolan suverenecon.

[[Marksismo-leninismo]], kiu estis la reganta [[ideologio]] de [[SovetioSovetunio]] kaj aliaj socialismaj landoj, nomis liberalan demokration "burĝa demokratio", aŭ "formala demokratio" argumentante, ke la rajtoj de la plej malriĉa parto de la popolo (precipe la laboristoj[[laboristo]]j) ekzistas nur aspekte (laŭŝajne), sed ke ili ne havas la praktikan kaj efektivan eblon profiti de ili. La marksisma-leninisma teorio ligas demokration kun la materiaj kondiĉoj de la vivo kaj la klasa strukturo de la socio. Vere la maŝinaro por kreado de partioj, kandidatigoj, aliro al la gazetro, sen enkalkuli la eblon krei amaskomunikilojn en la modernaj socioj estas tute for de la atingokapablo de malriĉaj socioj, klasoj, tavoloj, grupoj ktp. Laŭ tiu teorio liberala demokratio estas fakte diktatoreco de la kapitalistoj super la laboristoj. Laŭ [[marksismo]]-[[leninismo]], la historie plej alta formo de demokratio estusestu la [[socialismo|socialisma]] demokratio, kiu estiĝisestiĝus per la revolucia renverso de la liberala demokratio. Tiu difino de demokratio misevoluis al diktatura kaj [[Totalismo|totalisma]] [[Stalinismostalinismo]], kaj tialtamen nunĝi havas pluankoraŭ nursubtenantojn malmultajnen subtenantojndiversaj etosoj, landoj kaj cirkunstancoj.