Birdomigrado: Malsamoj inter versioj
[nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
|||
Linio 20:
stelojn kaj stelgrupojn, [[konstelacio]]jn. Estas birdoj, kiuj bone sentas la ultraviolajn radiojn tra la dikaj tavoloj de nubaro. Tiuj ĉi birdoj migras tage. La nokte migrantaj orientiĝas helpe de la stelaro. Eksperimentoj per artefarita ĉielo certigis, ke la birdoj konas la stelaron de la ĉielo. Ili senerare distingas la sezonajn diferencojn de la ĉielo. Kiel la birdoj navigadas dum la migrado? La respondo al tiu ĉi demando estas tre komplika. Kio okazigas la migradon? Ĉu fakte ekzistas misteroj de la migrado? Jes, ankoraŭ la scienco ne ĉion malkovris. Sed la scienco montras, ke la misteroj ĉiujare malmultiĝas. Dum la funkcioj de la internaj sekreciaj glandoj ne estis malkovritaj, la misteroj estis pli multaj ol hodiaŭ. La grava puŝaparato de la migrado estas la hipofizo, glando troviĝanta sub la meza parto de la birda cerebro. Informojn el la medio ĝi ricevas per okuloj. La informo estas la kvanto de ultraviolaj radioj. Se la tagoj estas longaj la hipofizo produktas nur malmulte da hormonoj, se la tagoj mallongiĝas la kvanto de la radioj malmultiĝas kaj la hipofizo produktas pli multe da hormonoj. La organismoj de birdoj adaptiĝis al la difinita nivelo, kvanto de la ultraviolaj radioj, se tio ĉi ŝanĝiĝas, la [[hipofizo]] ekfunkcias kaj la birdo pretiĝas al la migrado. Ĉe kelke da birdoj, krom la ultraviolaj radioj, en la puŝo de la migriĝo rolas la temperaturo de la medio, la manko de la nutrajo, eĉ la graseco de la birdo. Se la fiziologia stato de la birdo estas preta al la ekmigro, tiu nepre okazas. Se iuj el la birdoj ne ekmigras pro ia kaŭzo, ili danĝerigas sian vivon. Birdoj, kiuj ne sekvis la komandon de la naturo selektiĝis kaj ne partoprenis plu en la vivo de la specio. Nur tiuj, kiuj adaptiĝis al la aliformiĝintaj cirkonstancoj, daŭrigas la vivon de la specio. Tial estiĝis la instinktoj kaj tiel ni komprenas ilin. La kaŭzoj de la migrado estas determinaj en la historio de la evoluo de la konkreta birdspecio. Ili havas multdek-milionjarajn radikojn. Dum tiu tempodaŭro la klimato de la Tero multfoje ŝanĝiĝis. Multmiloj da specioj de birdoj formortis, sed la nunaj estas produktoj de multmilionjara evoluo kaj selektiĝo. Tion la scienco jam precize konas kaj malkovris ĝiajn kaŭzojn.
La birdoj ĝenerale sekvas la
Kiel la birdoj migras? Ilin oni povas disigi al diversaj grupoj, ekzemple: estas
Kiel la birdoj migras? Ilin oni povas disigi al diversaj grupoj, ekzemple: estas grupe migrantaj, sola migranta, tage aŭ nokte migrantaj, fluge migrantaj, perpiede irantaj birdoj ktp. La respondo al la demando, kiel la birdoj orientiĝas, estas tre simpla en la unua grupo, en kiuj la maljunaj birdoj montras la ĝustan vojon al la junaj. Oni povas observi, kiel la anseroj kvazaŭ babilas dum la flugado. Sed aliaj ankaŭ komunikiĝas unu kun aliaj. La sola migranta ĝenerale migradas longtempe kun longaj paŭzoj, kiam ili apenaŭ gastas en la novaj lokoj, ĉiutage pasas nur kelke da kilometroj. Tian migradon oni prave nomas nur kiel oftan ŝanĝadon de la areo. La birdoj migrantaj tage orientiĝas helpe de la Suno, la noktaj laŭ la ĉielo kaj steloj. La plej komplika estas la orientiĝo de la piedirantaj birdoj. Kiel la birdoj ektrovas sian naskiĝlokon? La maljunaj birdoj dumvoje ekkonas la lokojn, kie ili jam estis. Ili flugas ĝenerale laŭ fiksitaj vojoj. Kiam ili atingas la plej konatajn lokojn, ili serĉas sian areon kaj okupas ĝin. Laŭ indikoj de la ringumado la idoj tre malofte revenas al la naskiĝloko. Ekzemple, el 400 ringumitaj en Hungario idoj de [[blanka cikonio]] eĉ unu ne revenis dum tri jaroj al sia naskiĝloko. La resenditaj ringoj alvenis el Turkio kaj el Izrealo. Ekzistas similaj indikoj pri hirundoj. Tiu ĉi fenomeno estas tute komprenebla, ĉar la idoj devas okupi novajn areojn kaj tiamaniere konduki al la disvastiĝo de la specio.▼
:grupe migrantaj,
:sola migranta, :tage aŭ
:nokte migrantaj, fluge migrantaj,
:perpiede irantaj birdoj ktp.<br>
La respondo al la demando, kiel la birdoj orientiĝas, estas tre simpla en la unua grupo, en kiuj la maljunaj birdoj montras la ĝustan vojon al la junaj. Oni povas observi, kiel la [[ansero]]j kvazaŭ babilas dum la flugado. Sed aliaj ankaŭ komunikiĝas unu kun aliaj. La sola migranta ĝenerale migradas longtempe kun longaj paŭzoj, kiam ili apenaŭ gastas en la novaj lokoj, ĉiutage pasas nur kelke da kilometroj. Tian migradon oni prave nomas nur kiel oftan ŝanĝadon de la areo. La birdoj migrantaj
:tage orientiĝas helpe de la Suno,
:la noktaj laŭ la ĉielo kaj steloj (ekzemple Silvioj, pri tio vidu en la artikolo [[Babila silvio]].<br>
▲
==Gravaj literaturaj fontoj==
|