Ŝaho: Malsamoj inter versioj

'''Ŝaho''' estas [[persa lingvo|persa]] [[termino]] por [[monarĥo]] (reganto) kiun adoptis multaj aliaj lingvoj.

Ŝāh (شاه), en moderna kaj meza persa lingvo Šāh (شاه), devenas de malnova persa xšāyaθiya, "[[reĝo]]", parenca kun [[Sanskrito|sanskrita]] क्षत्रिय (kšatriya) "superrego" kaj greka ''krasthai'' "al akir". Neniu rekta parenco de ĉi tiu vorto nomiĝasestas nomita en Avestan, sed la rezulto de ĉi tiu kazo xši- "reg, regulo" estas trovita tie.. Ankaŭ la nomo de la tabulludo [[ŝako]] devenas de ĉi tiu persa vorto.

''Ŝaho'' estis la titolo de [[Irano|iranaj]] monarĥoj, inkluziiveinkluzive de la [[Aĥemenida dinastio]] kiu unuigis Persion kaj konkeris ĝian vastan interkontinentan imperion ĝis estis alveno de [[Aleksandro la Granda]]. La plena titolo de la aĥemenidaj regantoj estis xšāyaθiya xšāyaθiyānām, "Reĝo de Reĝoj", kiu respondis al la mezamezpersa perslingvolingvo šāhān šāh, laŭvorte "reĝa reĝo", kaj en la moderna persa shāhanshāh (شاهنشاه). En la greka ĉi tiu frazo estis tradukita ĉaral "βασιλεύς τῶν βασιλέων (basileus tōn basilēōn)", "reĝo de reĝoj", en rango iom responda al [[imperiestro]]. En ambaŭ kazojokazoj la radiko estis mallongigita, nome ŝah. De la rilata vorto kshathra "sfero, provinco" ankaŭ malsupreniridmalsupreniris kshathrapavan, laŭvorte "gardanto de la sfero", kiukio en okcidentaj lingvoj fariĝas "satrap" ('guberniestro') tra la greka kaj latina "satrapes".

En la [[angla lingvo]] tiu titolo por la reĝo de [[Persa Imperio|Persio]] estas registrita ekde [[1564]], kiel ''shaw'', kaj delonge ĝin prenis ĉiuj eŭropaj lingvoj. Tra sia [[araba]] formo (ankaŭ ''Ŝah'') la radiko ankaŭ eniris la eŭoropajneŭropajn lingvojn kiel nomo por la "imperiestra ludo" [[ŝako]].