Bagratida Armenio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Etikedo: redakto de fonto je 2017
Neniu resumo de redakto
Etikedo: redakto de fonto je 2017
Linio 1:
{{redaktata|AndyHM}}
[[Dosiero:Bagratuni Armenia 1000-en.svg|eta|Bagratida Armena Reĝlando ĉirkaŭ la jaro 1000.]]
La '''Bagratida Reĝlando Armenio''' ([[Armena lingvo|armene]] Բագրատունյաց Հայաստան ''Bagratunjac' Hajastan'', ankaŭ konata kiel '''''Bagratida Armenio''''' (armene: Բագրատունիների թագավորություն, Bagratunineri t'agavoruttagavorutju'junn, "reĝlando de la [[Bagratida dinastio|bagratidoj]]"), estis sendependa ŝtato establita nomo1establita de [[Aŝoto la 1-a de Armenio|Aŝoto la 1-a]] frue en la 880-aj jaroj <ref>{{citaĵo el gazeto|familia nomo=Grigorjan|persona nomo1=M.|titolo=Բագրատունյաց թագավորության սկզբնավորման թվագրության շուրջ [On Dating Bagratid Armenia]|gazeto=[[Lraber Hasarakakan Gitutyunneri]]|dato=2012|issue=2-3|paĝoj=114–125|url=http://lraber.asj-oa.am/5980/|lingvo=hy}}</ref> post preskaŭ du jarcentojnjarcentoj da eksterlanda dominado de [[Granda Armenio]] [[Araba konkero de Armenio|sub araba regado]] de la [[umajadoj]] kaj [[abasidoj]]. Kun la du nuntempajtiamaj potencoj en la regiono, la [[Abasida Kaliflando|abasidoj]] kaj [[Bizanca imperio|bizancanoj]], tro maltrankvilaj por koncentri siajn fortojn por subigi la homojnpopolojn de la regiono kaj dispeli de plurajplurajn el la armenaj [[Naĥararo|naĥararaj]] nobelaj familioj, [[Aŝoto la 1-a de Armenio|Aŝoto]] povis certigi sin kiel gvidan reprezentanton de movado por forpeli la [[Araba konkero de Armenio|arabojn de Armenio]].<ref>{{citaĵo el libro|last = Burnutjan|persona nomo= George A.|aŭtoroligilo = George Burnutjan|titolo = A Concise History of the Armenian People: From Ancient Times to the Present|jaro = 2006|loko = Costa Mesa, CA|paĝoj = 89|eldoninto = Mazda|isbn = 978-1-56859-141-4}}</ref>
 
La prestiĝo de Aŝoto leviĝiselstaris, ĉar li estis flatita de bizancaj kaj arabaj ĉefoj, kiuj volis konservi [[Bufroŝtato|bufroŝtaton]] proksime al siaj limoj. La [[Abasida Kaliflando|kaliflando]] rekonis Aŝoton kiel "princo el princoj" en 862 kaj, poste, reĝo en 884 aŭ 885. La establado de la [[Bagratida dinastio|bagratida reĝlando]] poste kondukis al la fondo de pluraj aliaj armenaj princlandoj kaj reĝlandoj: [[Tarono]], [[Vaspurakana reĝlando|Vaspurakano]], [[Kars|Karso]], [[Arcaĥa Reĝlando|Ĥaĉeno]] kaj [[Sjunika reĝlando|Sjuniko]]<ref name="SAE1">{{hy icon}} Ter-Ghevondyan, Aram N. ''«Բագրատունիների Թագավորություն»'' (Bagratuni Kingdom). [[Armena Soveta Enciklopedio]]. vol. ii. Erevano, [[Armena Soveta Socialisma Respubliko|Armena SSR]]: [[Armena Akademyio de Sciencoj]], 1976, p. 202.</ref>. Unueco inter ĉiuj ĉi ŝtatoj kelkfoje estis malfacile elteneblaatingebla, dum la bizancanoj kaj araboj ne perdis tempon ekspluatante la situacion de la reĝlando al siaj propraj gajnoj. Sub la regado de [[Aŝoto la 3-a]], [[Anio (urbo)|Ani]] iĝis la ĉefurbo de la regno kaj kreskis kun propspera ekonio kaj ĝis grava kultura centro.<ref name="SAE2">{{citaĵo el libro|aŭtoroligilo=Karo Ghafadarjan|familia nomo=Ghafadarjan|persona nomo=Karo|kontribuo=Անի [Ani]|titolo=Armena Soveta Enciklopedio|volumo=1|loko=Erevano|eldoninto=Armena Akademio de Sciencoj|jaro=1974|lingvo=hy|pp=407–412}}</ref>
 
La unua duono de la [[11-a jarcento]] vidis la malkreskon kaj eventualan kolapson de la reĝlando. Kun la venko de la imperiestro [[Bazilo la 2-a]] aneksante partojn de sudokcidenta Armenio, reĝo Hovhannes-Smbat sentis sin devigita cedi siajn teritoriojn kaj en 1022 promesis "testamente" sian regnon al la [[Bizanca imperio|bizancanoj]] post sia morto. Tamen, post la morto de Hovhannes-Smbat en 1041, lia posteulo, [[Gagiko la 2-a]], rifuzis transdoni Anion kaj daŭrigis reziston ĝis 1045, kiam lia reĝlando, plagita de internaj kaj eksteraj minacoj, estis finfine prenita de bizancaj fortoj.<ref>Bournoutian. ''Concise History'', p. 87.</ref>
 
== Historio ==