Dezerto: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 126:
La dezertaj nomadoj estis ankaŭ komercistoj. Saharo estas tre granda etendo de tero etenda el la Atlantika bordo al Egiptio. [[Tra-sahara komerco|Komercaj vojoj]] disvolviĝis ligantaj la [[Sahelo]]n sude kun la fekunda Mediteranea regiono norde kaj grandaj nombroj de kameloj estis uzataj pro porti valorajn varojn tra la dezerta interno. La [[Tuaregoj]] estis komercistoj kaj la varoj transportitaj tradicie estis [[sklavo]]j, [[eburo]] kaj [[oro]] iranta norden kaj [[salo]] iranta suden. [[Berberoj]] kun sciaro pri la regiono estis uzitaj kiel gvidistoj de la karavanoj inter la variaj oazoj kaj la [[Puto|akvoputoj]].<ref>{{cite journal |author=Masonen, Pekka |year=1995 |title=Trans-Saharan trade and the West African discovery of the Mediterranean |journal=Nordic Research on the Middle East |volume=3 |pages=116–142 |url=http://www.smi.uib.no/paj/Masonen.html |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130528202148/http://www.smi.uib.no/paj/Masonen.html |archivedate=2013-05-28 |df= }}</ref> Kelkaj milionoj da sklavoj estis portitaj norden tra Saharo inter la 8a kaj 18a jarcentoj.<ref>{{cite book |title=The Trans-Saharan Slave Trade |last=Wright |first=John |year=2007 |publisher=Routledge |isbn=978-0-203-96281-7 |page=22 |url=https://books.google.com/books?id=i0beGIgJF8kC&q=million+slaves#v=snippet&q=million%20slaves&f=false }}</ref> Tradiciaj rimedoj por surtera transporto malpliiĝis pro la alveno de motorvehikloj, ŝipebloj kaj aviadiloj, sed [[karavano]]j ankoraŭ veturas laŭlonge de vojoj inter [[Agadez]] kaj [[Bilma]] kaj inter [[Timbuktu]] kaj [[Taoudenni]] portante salon el la interno al la dezert-limaj komunumoj.<ref>{{cite news |title=Sahara salt trade camel caravans |url=http://news.nationalgeographic.co.uk/news/2003/05/photogalleries/salt/ |newspaper=National Geographic News |date=2010-10-28 |accessdate=2013-09-22 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927134453/http://news.nationalgeographic.co.uk/news/2003/05/photogalleries/salt/ |archivedate=2013-09-27 |df= }}</ref>
Ĉe la bordoj de dezertoj, kie okazas iom pli da pluvokvanto kaj la vivkondiĉoj
Simila damaĝo estas farata nuntempe al duon-aridaj areoj kiuj bordas dezertojn kaj ĉirkaŭ dekdu milionoj da hektaroj de tero estas ŝanĝita al dezerto ĉiun jaron.<ref>{{cite web |url=https://www.un.org/en/events/desertificationday/background.shtml |title=Desertification: Facts and figures |website= |publisher=United Nations |accessdate=2013-05-26}}</ref> [[Dezertigo]] estas kaŭzita de faktoroj kiel sekego, klimataj ŝanĝoj, preparoj por agrikulturo, tropaŝtado kaj [[senarbarigo]]. Vegetaĵaro ludas gravan rolon en la determinado de la kompono de la grundo. En multaj medioj, la proporcio de erozio kaj elfluaĵoj pliigas draste pro la malpliigo de vegetaĵara kovro.<ref>{{cite book |last1=Geeson |first1=Nicola |last2=Brandt |first2=C. J. |last3=Thornes |first3=J. B. |title=Mediterranean Desertification: A Mosaic of Processes and Responses |publisher=Wiley |year=2003 |isbn=978-0-470-85686-4 |page=58 |url=https://books.google.com/books?id=G_0qg0f49GQC&pg=PA58}}</ref>
|