Dezerto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 133:
<!--[[File:Jodhpurplant.jpg|thumb|alt=see description|Minfabriko ĉe [[Ĝodhpur]], [[Barato]].]]-->
[[File:Great Salt Lake, Utah USA (2006).jpg|thumb|dekstre|250px|Sunvaporiĝaj salejoj en la nordorienta parto de la [[Granda Sala Lago]].]]
Dezertoj enhavas grndajngrandajn mineralrimedojn, foje sur la propra tuta surfaco, kio havashavigas al ili ties karakterajn kolorojn. Por ekzemplo, la ruĝo de multaj sablodezertoj venas el [[laterito|lateritaj]] mineraloj.<ref>van Dalen, Dorrit (2009) ''Landenreeks Tsjaad'', KIT Publishers, {{ISBN|978-90-6832-690-1}}.</ref> Geologiaj procezoj en dezerta klimato povas koncentri [[mineralo]]jn en valorajn kuŝejojn. Geologia lavado fare de [[grundakvo]] povas elfosi [[Erco|ercajn]] mineralojn kaj restoki ilin, laŭ la akvotavoloj, en koncentrita formo.<ref name="USGS-minerals">{{cite web | url=http://pubs.usgs.gov/gip/deserts/minerals | title=Mineral Resources in Deserts | publisher=US Geological Survey | date=1997-10-29 | accessdate=2013-05-24}}</ref> Simile, forvaporiĝo tendencas koncentro mineralojn en dezertaj lagoj, kio kreas sekajn lagokuŝejojn aŭ akvejojn riĉajn en mineraloj. Vaporiĝo povas koncentri mineralojn, kiel ekzemple en kuŝejoj de varioj de [[evaporito]], aŭ [[gipso]], [[natria nitrato]], [[natria klorido]] kaj [[Boro|boratoj]].<ref name="USGS-minerals"/> Evaporitoj troviĝas en la Usona [[Grandbasena Dezerto]], historie ekspluatita de la "20-mulaj teamoj" kiuj trenis ĉarojn da [[borakso]] el [[Valo de Morto]] al la plej proksima [[fervojo]].<ref name="USGS-minerals"/> Dezerto speciale riĉa en mineralaj saloj estas la [[Atakama Dezerto]], [[Ĉilio]], kie natria nitrato estis elminita por produktado de [[eksplodaĵo]]j kaj [[sterko]] ekde ĉirkaŭ 1850.<ref name="USGS-minerals"/> Aliaj dezertaj mineraloj estas [[kupro]] el Ĉilio, [[Peruo]], kaj [[Irano]], kaj [[fero]] kaj [[uranio]] en [[Aŭstralio]]. Multaj aliaj metaloj, saltoj kaj komerce valoraj tipoj de rokoj kiaj [[pumiko]] estas elfositaj el dezertoj tra la tuta mondo.<ref name="USGS-minerals"/>
 
[[Nafto]] kaj [[gaso]] formas la fundon de neprofundaj maroj kiam mikro-organismoj malkomponiĝas sub anoksaj kondiĉoj kaj poste kovriĝis per [[sedimento]]j. Multaj dezertoj estis samtempe la lokoj de neprofundaj maroj kaj aliaj havis subgrundajn kuŝejojn da hidrokarbo transportitajn el ili pere de la movado de [[platotektoniko]]j.<ref>{{cite web |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=why-is-oil-usually-found |title=Why is oil usually found in deserts and Arctic areas? |author=Anderson, Roger N. |date=2006-01-16 |work=Scientific American |accessdate=2013-05-26}}</ref> Kelkaj gravaj naftokampoj kiel [[Ghawar]] troviĝas sub la sabloj de Saudarabio.<ref name="USGS-minerals"/> Geologoj kredas, ke aliaj naftokuŝejoj estis formitaj pere de proventaj procezoj en antikvaj dezertoj kiel ekzemple ĉe kelkaj gravaj usonaj naftokampoj.<ref name="USGS-minerals"/>