30-a de majo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
→‎Eventoj: budhana krizo
Linio 7:
== Eventoj ==
* [[70]]: [[Unua Juda-Romia Milito]]: dum sieĝo de [[Jerusalemo]] romia armeo trarompis la duan el tri defendomuregoj
* [[526]]: [[Tertremo]] detruis antikvajn urbojn Diassarites kaj Lychnidos; - troviĝantaj en la nuna urbo [[Ohrid (urbo)|Ohrid]] en [[Makedonio]]
* [[1213]]: Venko de angla ŝiparo kontraŭ la franca en mara batalo[[marbatalo]] ĉe la haveno [[Damme (Belgio)|Damme]]
* [[1232]]: [[Antonio de Padovo]] estis [[sanktulo|sanktigita]] de la papo [[Gregorio la 9-a]], kio okazis jam preskaŭ unu jaron post la morto
* [[1416]]: Ĉeĥa filozofo [[Jeroným Pražský]] estis [[Ŝtiparumo|ŝtiparumita]] en [[Konstanco (Germanio)|Konstanco]]
* [[1431]]: [[Centjara milito]]: '''[[Johana de Arko]] estis [[Brulŝtiparo|ŝtiparumita]] en [[Rueno]] post kondamno pro [[herezo]]'''
* [[1434]]: '''Ĉeĥaj [[husmovado|husanoj]] malvenkis en la [[batalo ĉe Lipany]]''' - pereis gvidanto de [[taboritoj]] [[Prokop Holý]]
* [[1498]]: [[Kristoforo Kolumbo]] komencis la trian ekspedicion al la [[Nova Mondo]]
* [[1505]]: Dum kunveno de [[Sejmo (Pollando)|Sejmo]] de la [[Pola Respubliko]] '''oni en [[Radom]] voĉdonis [[konstitucio]]n ''Nihil novi'', validan por la [[Krono de la Regno de Pollando]] kaj [[Grandprinclando Litovio]] - ''' - manifestoapliko de la [[nobelo|nobela]] [[demokratio]] limiganta regopovon de la [[monarko]]'''
* [[1539]]: En ĉirkaŭaĵoj de la nuna urbo [[Tallahassee (Florido)|Tallahassee]] '''en [[Florido]] albordiĝis hispana [[ekspedicio]] de pli ol 600 personoj sur 10 ŝipoj, komandata de esploristo kaj konkeristo [[Hernando de Soto (esploristo)|Hernando de Soto]]'''
* [[1574]]: [[Henriko la 3-a (Francio)|Henriko la 3-a]] iĝis reĝo de Francio
* [[1784]]: En [[Parizo]] oni subskribis [[pactraktato]]n finantan la 4-an anglan-[[Respubliko de la Sep Unuiĝintaj Provincoj|nederlandan]] militon
Linio 22:
* [[1833]]: [[Pollando]]: anonco de nova konstitucio por la [[Respubliko Krakovo]]
* [[1876]]: [[Murad la 5-a]] iĝis [[sultano]]
* [[1876]]: '''Caro [[Aleksandro la 2-a (Rusio)|Aleksandro la 2-a]] eldonis [[dekreto]]n malpermesantan uzi [[ukraina|ukrainan lingvon]] kaj la nomon [[Ukrainio]]'''
* [[1896]]: En [[Moskvo]] dum [[kronado|kronaj]] solenaĵoj de la lasta caro de Rusio [[Nikolao la 2-a (Rusio)|Nikolao la 2-a]] okazis [[amaspaniko sur Ĥodinka kampo]]
* [[1911]]: [[Usono]]: '''ĉiujara [[aŭtosporto|aŭtomobila kurkonkurenco]] [[Indianapolis 500]] komenciĝis'''
* [[1913]]: [[Londono]]: subskribo de '''pactraktato finanta la [[Unua Balkana milito|Unuan Balkanan Militon]]'''
* [[Unua mondmilito]]:
** [[1915]]: Dum 100-mila manifestacio en [[Ĉikago]] alparolis [[Ignacy Jan Paderewski]] kolektante 600 mil subskribojn sub la '''apelacio al la [[prezidanto de Usono]] [[Woodrow Wilson]] por [[14 punktoj de Wilson|ago favora]] al [[sendependeco]] de Pollando - [[lobio]] de usonaj [[judoj]] agis [[kontraŭpolismo|kontraŭ]]'''
** [[1918]]: Reprezentantoj de [[ĉeĥoj|ĉeĥa]] kaj [[slovakoj|slovaka]] elmigrantaro signis en [[Usono]] la [[Akordo de Pittsburg|Akordon de Pittsburg]] pri fondo de [[Ĉeĥoslovakio]]
* [[1922]]: '''[[Vaŝingtono]]: malkovro de la [[Monumento de Lincoln]]'''
* [[1932]]: [[Regna Kanceliero (Germanio)|Regna Kanceliero]] de [[Vajmara Respubliko]] [[Heinrich Brüning]] demisiis
* [[1935]]: '''Tertremo detruis la urbon [[Kveta]] en okcidenta [[Pakistano]] mortigante pli ol 50 mil personojn'''
* [[Dua mondmilito]] en [[Pollando]] kaj la mondo:
** [[1940]]: '''[[Eksterordinara Ekstermiga Agado]]: en [[Krakovo]] [[Hans Frank]] deklaris, ke sekureca polico komencis realigi en [[Ĉefgubernio|Ĝenerala Gubernio]] specialan operacon''' kadre de kiu oni arestis 2 mil personojn, konsiderataj kiel gvidantaro, kaj laŭvicaj 2 mil [[poloj]]n registris, kaj aldonis ke [[Hitler]] ordonis al li [[Ekstermejo|murdi polan intelektularon]] - la ĝenerala [[guberniestro]] diris, dum kunsido kun [[naziismoNacisocialisma Germana Laborista Partio|nazioj]] ke postulo de la momento estas malĝermigi ajnan [[Pola Partizana ŜtatoRezistomovado|rezistan movadon]] kaj deklaris, ke interparolante kun Hitler konvinkiĝis pri neceso laŭgrade [[germana|germanigi]] ĜG; germana polico pafmortigis en Rudno (apud [[Parczew]]) ĉirkaŭ 50 personojn kaj en [[Grudziądz]] 10 pro instigo al [[ribelo]] kontraŭ [[germanoj]]; estro de [[Administra distriktaro (Germanio)|administra distrikto]] en [[Poznań]] ordonis forigi ĉiujn memorŝtonojn desur [[juda tombejo|judaj tombejoj]]
** Pola registaro en [[ekzilo]] starigis komisionon por esplori respondecon pri la rezulto de la [[invado en Pollandon|semptembra kampanjo]]; al [[koncentrejo]] en [[Mauthausen]] alvenis 211 poloj; [[Nov-Jorko]]: 10 mil personoj partoprenis [[Monda Ekspozicio|Mondan Ekspozicion]] por omaĝi generalon [[Tadeusz Kościuszko]] okaze de la 100-a datreveno de la konkero de [[Monto Kosciuszko]] en [[Aŭstralio]] fare de [[Paweł Strzelecki]]
** [[1941]]: [[Ordnungspolizei|Germana polico]] pafmortigis en [[Toruń]] 20 polojn kun riproĉo de bruligo de [[muelejo]] en Lubicz kaj 10 en [[Bydgoszcz]]
** '''Insulo [[Kreto (insulo)|Kreto]] estis konkerita de [[Nazia Germanio]]'''; [[Newcastle-upon-Tyne]]: oni hisis polan ŝipan flagon sur [[destrojero]]n ORP Kujawiak; [[Londono]]-[[Lisbono]]: ŝanĝo de notoj inter pola registaro en [[ekzilo]] kaj la portugala pri polaj [[rifuĝintoj]] en [[Portugalio]] kaj ties [[kolonio]]j; '''[[EdinburgoSkotlando]]: solena malfermo en [[Edinburgo]] de la dua [[ekspozicio]] de la [[pentroarto]] de artistoj el 8 [[okupado|okupataj]] de Germanio landoj: [[Belgio]], [[Ĉeĥoslovakio]], [[Francio]], [[Grekio]], [[Jugoslavio]], [[Nederlando]], [[Norvegio]] kaj [[Pollando]]''' - "Dziennik Żołnierza" ([[Taggazeto]] de [[Soldato]]) rimarkis, ke la pola kontribuo estis la plej signifa
** [[1942]]: Germana polico pafmortigis en [[Lipno (Pollando)|Lipno]] 20 polojn pro vundigo de 2 germanaj policanoj; [[gestapoGestapo]] murdis en [[Varsovia geto]] dekkelkajn personojn; en [[Poznań]] oni ekzekutis 10 polojn
** Mil'''[[Germanoj]] aviadilojforveturigis de [[Royal Air ForceVarsovio]] bombatakisĝis [[Kolonjokoncentrejo Ravensbrück]]n 251 virinojn'''; [[germanoj]]1000 forveturigisaviadiloj de [[VarsovioRoyal Air Force]] ĝisbombatakis [[koncentrejo RavensbrückKolonjo]] 251 virinojnn; '''[[Granda purigo|Granda teroro]]: soveta gvidanto de [[NKVD]] [[Lavrentij Berija]] eldonis cirkuleron por tuj aresti familiojn de la "perfiduloj de la patrio"''', t.e. iliajn gepatrojn, gefratojn kaj infanojn, kiuj ankaŭ devus esti [[ekziligo|ekziligitaj]] en malproksimajn lokojn de [[Sovetunio]] por 3-5 jaroj
** [[1943]]: Laŭ ordonoj de generalo [[Stefan Rowecki]] kaj Centra Gvidantaro de Popola Movado komenciĝis unuigado de Kamparanaj Batalionoj kun [[Pola Enlanda Armeo]] - ĝis 1944 al la Landa Armeo oni enkorpigis ĉirkaŭ 51 milojmilojn deda soldatoj de la taktikaj taĉmentoj de KB (entute estis pli ol 300 mil); germana polico [[pafekzekutado|pafekzekutis]] en [[Varsovio]] 50 personojn kaj 5 en [[Parczew]]; en [[Pińczów]] ĉesis aperi [[skoltismo|skolta]] konspira revuo "Czuwaj"
** [[1944]]: Germana polico pafmortigis: en [[Jarosław]] 40, en [[Zakopane]] 20, en Byczyna kaj Szczakowa apud [[Jaworzno]] 6 polojn; '''en [[Bufalo]] fondiĝis Kongreso de Usona Pola Diasporo por apogi Pollandon pro minaco flanke de [[Sovetunio]] kaj marŝanta tra la lando [[Ruĝa Armeo]]'''
* [[1949]]: En [[Sovetunie okupita zono de postmilita Germanio]] nacia kongreso akceptis novan [[konstitucio]]n
* [[1958]]: Testoflugo de la [[jetmotoro|jetmotora]] pasaĝeraviadilo [[Douglas DC-8]]
Linio 46:
* [[1961]]: Diktatoro de [[Domingo]] [[Rafael Trujillo]] pereis sekve de atenco
* [[1962]]: La 7-a [[Futbala Mondpokalo 1962|Futbala Mondpokalo]] komenciĝis en [[Santiago de Chile]]
* [[1963]]: '''[[Budhana krizo]]''': protesto kontraŭ [[diskriminacio]] okazis ekster [[nacia asembleo]] de [[Sud-Vjetnamio]] - unua malfermita manifestacio kontraŭ [[katolikismo|por-katolika]] prezidento [[Ngô Đình Diệm]]
* [[1967]]: '''[[Biafro]] deklaris sendependecon;''' - post preskaŭ 3-jara [[interna milito]] la teritorio revenis al [[Niĝerio]]
* [[1968]]: [[Lepsiko]]: [[Paulinerkirche (Lepsiko)|Monaĥopreĝejo Sankta Paŭlo]] estis eksplodigita
* [[1968]]: Prezidento [[Charles de Gaulle]] malfondis francan parlamenton
Linio 53 ⟶ 54:
* [[1975]]: [[Parizo]]: interregistrara organizaĵo '''[[Eŭropa Kosma Agentejo]] fondiĝis''' por esplorado kaj utiligo de la [[kosma spaco]]
* [[1989]]: [[Pekino]]: dum la [[Protestoj sur placo Tian An Men]] studentoj starigis la statuon [[Diino de demokratio]]
* [[1992]]: '''[[ARTE]], franca-germana kultura [[televidkanalo]], komencis disaŭdigi'''
* [[1994]]: [[Kroatio]]: [[kroata kunao]] anstataŭis [[dinaro]]n
* [[1994]]: [[Televida serio]] de la rusa ĵurnalisto [[Vladislav Listjev]] komenciĝis
* [[1999]]: [[Belorusio]]: 53 personoj pereis kaj pli ol 250 vundiĝis dum [[paniko]] en [[metroo|metroa]] stacio en [[Minsk]]
* [[1999]]: Malkovro de la [[Batal-Monumento pri Monte Cassino en Varsovio]], farita de [[skulptisto]] Gustaw Zemła kaj arkitekto [[Wojciech Zabłocki]]
* [[2001]]: La unua'''Unua [[konkurso|konkurs]]-[[finalo]] de la [[Majstro]] de [[pola|Pollingva]] [[Parolo]] gajnita de [[Gustaw Holoubek]] kaj [[Barbara Wachowicz]]''' (premio de la [[publiko]]) - poste interalie venkis: [[Jan Nowak-Jeziorański]], [[Krzysztof Zanussi]] kaj [[laŭro]]n ricevis [[Wiktor Zin]], [[Władysław Bartoszewski]] kaj [[Ryszard Kaczorowski]] (postmorte); la [[ĵurio]]n eniris interalie Jan Miodek kaj [[Walery Pisarek]]
* [[2003]]: Premiero de la usona [[animacio|animacia]] filmo [[Finding Nemo|''Trovante Nemon'']]
* [[2005]]: En [[Munkeno]] ekfunkciis futbala [[stadiono]] [[Allianz Arena]]
* [[2007]]: Malkovro de la [[Ekstersunsistema planedo|eksoplanedo]] - [[XO-3b]]
* [[2008]]: [[Dublino]]: dum konferenco '''111 ŝtatoj apogis [[Konvencio pri Grapolbomboj|malpermeson uzi grapolbombojn]]''' - kune kun transdono kaj depono de [[grapolbombo]]j
* [[2010]]: Dum [[baloto|balotado]] en [[Kolumbio]] trapasis por plua voĉdonado [[Juan Manuel Santos]] kaj [[Antanas Mockus]]
* [[2012]]: Estinta prezidento de [[Liberio]] [[Charles Taylor]] estis kondamnita al 50 jaroj de mallibero fare de Speciala Juĝo por [[Sieraleono]] en [[Hago]] pro [[militkrimo]]j kaj [[krimoj kontraŭ la homeco]] dum la [[enlanda milito]]