Planlingvo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e kaŝo de memligo
provo kunfandi kun la enteno de Konstruita lingvo
Linio 1:
'''Planlingvo''' ( aŭ '''Konstruita lingvo''' aŭ '''artefarita lingvo''') estas [[lingvo]], kiu estas planita (aŭ planata) racie elpensita de [[homo]]j,. porLa praktikaplej uzadomultaj estas nurkonstruitaj por uzadouzo en homa [[komunikado]] same al la [[natura lingvo|naturaj lingvoj]]. Multaj estas konstruitaj por uzo kiel [[internacia helplingvo]], sed aliaj por [[fikcilingvo|fikcio]], lingva eksperimentado aŭ kiel sekreta lingvo. Oni nomas lingvojn kun praktikaj celoj [[internacia planlingvo|internaciaj planlingvoj]], kaj kun fikciaj celoj [[fikcilingvo]]j.
 
Ofte oni uzas la terminon planlingvo por referi al lingvo konstruita por la uzo en homa komunikado. Pli precipe, ĉi tiu termino referas al [[internacia helplingvo|internaciaj helplingvoj]] kiel Esperanto. Multaj esperantistoj dum varbado preferas tiun terminon al ''artefarita lingvo'', ĉar ĉi tiu lasta estas plursenca (vidu [[natura lingvo]]).
 
Multfoje estas malfacile klasifiki la konstruitajn lingvojn. Ekz. kaj [[Loglan]] estis konstruita por testi la [[Sapir-Whorf hipotezo]]n kaj tial estas eksperimenta lingvo, dum la tre simila [[Lojban]] estu laŭ ĝiaj subtenantoj parola lingvo kaj tial estas [[planlingvo]]. Sed certe ambaŭ povus esti klasifikitaj en ambaŭ klasoj.
 
Ankoraŭ unu speco de lingvoklasifo distingas [[apriora lingvo|apriorajn]] kaj [[aposteriora lingvo|aposteriorajn]] lingvojn.
 
Multaj ordinaraj normigitaj (skribaj) lingvoj estas diversgrade planitaj kaj planataj (precipe rilate al vortprovizo kaj [[ortografio]]). La terminon "planlingvo" oni tamen uzas ordinare (aŭ precipe) nur, kiam la planado rezultigis tute novan lingvon. Se tia planlingvo estas kreita el [[materialo]] pruntita el aliaj lingvoj, oni ne rigardas, ĉu antaŭe, ĉu poste, tiujn fontolingvojn kiel [[Dialekto|dialektojn]] de la nove kreita lingvo. Ili ekzistas plu kiel tute apartaj kaj memstaraj lingvoj.
Linio 8 ⟶ 14:
 
Kelkaj planitaj lingvoj oni ne nomas "planlingvon", ĝi estas unuigoj de naciaj dialektoj por servi kiel nacia lingvo al landoj, kie ne estas nature precipa dialekto, ekzemple: [[nynorsk]], la oficiala skriba formo de la [[Romanĉa_lingvo|Romanĉa]], kaj la [[Indonezia_lingvo|Indonezia]].
__NOTOC__
 
==Kelkaj ekzemploj de planlingvaj projektoj==
{{KompaktaEnhavTabeloVaEl}}
{|
|-
|
===A===
*[[Acian]]
*[[Adelfiy]]
*[[Aeldarspragc]] ([[Dale Morris]])
*[[Aelya]] ([[C. Moreland-Stringham]])
*[[Aeo]] ([[Jonathana Tegire]])
*[[Aertran]] ([[A. B. Basham]])
*[[Afga]]
*[[Ahua]] (R. K.)
*[[Alarian]]
*[[Aldana]] ([[R. D. Cooper]])
*[[Alevain]] ([[Sydney Mathew Willoughby]])
*[[Alesi]]
*[[Allmiror]]
*[[Alpha Smart]]
*[[Altayko]]
*[[Alzetjan]] ([[H. Miller]])
*[[Amaringa]]
*[[Amelic]]
*[[Amtorian]]
*[[Ande]]
*[[Antelangua]]
*[[Ascian]]
*[[Assi]] ([[P. Pfeaster]])
*[[Astegonagraphianek]]
*[[Auxilia]] ([[G. Morin]], [[1947]])
*[[Ayeis]]
 
===Specoj de konstruitaj lingvoj===
===B===
*[[Bahasan]]
*[[Balla]]
*[[Baza Angla lingvo]] -
*[[Biyuron]]
*[[Blaaninain]]
*[[Borg]]
*[[Breathanach]]
 
*[[Planlingvo]]j
===C===
**[[Internacia helplingvo|Internaciaj helplingvoj]]
*[[Characteristica universalis]]
**Fakaj planlingvoj kiel [[Marparolo]]
*[[Chlewish]]
**Helplingvoj por neinternacia uzo kiel [[Slovio]]
*[[Choba]]
**Logikaj lingvoj kiel [[Lojban]]
*[[Clarison]]
*[[Click]]
*[[Clwan]]
*[[Cnivcti]]
*[[Completo]] ([[1952]])
*[[Corintic]]
*[[Criollo]]
*[[Curco]]
 
*[[Fikcilingvo]]j
===D===
*[[Eksperimenta lingvo|Eksperimentaj lingvoj]]
*[[Dapnant]] aŭ '''Dapna'nt sitsath''' ([[David Durand]])
**Logikaj lingvoj kiel [[Loglan]] kaj [[Loĵbano]]
*[[Davalas]]
**Filozofiaj lingvoj kiel [[Ro]]
*[[Delason]]
*Ludaj kaj ŝercaj lingvoj
*[[Delmondo]] ([[1960]])
*Sekretaj lingvoj
*[[Dolmetscher-Sprache]]
*[[Dilpox]]
*[[Diom]]
*[[Draseleq]]
*[[Drow]] ([[A. Simmons]])
*[[Dunia]]
*[[Dunnek]]
*[[Dwexeg]]
 
===E===
*[[Ectocretan]] (Schafer)
*[[Ekstranacia lingvo]]
*[[Elenyo]]
*[[El lina kosmana]] ([[Fr. Juhle]], [[1884]])
*[[Elpilingue]]
*[[Engsvanyali]]
*[[Eni]]
*[[Esp]]
*[[Espéisme]]
*[[Esperanto]] [epo, eo] -
*[[Eunoia]]
*[[Euphony]]
*[[Extralingua]]
 
===F===
*[[Fissmark]]
*[[Fitusa]]
*[[Franka]]
*[[Fransezein]]
*[[Fthinrakathi Vulcan]]
*[[Frennix]]
 
===G===
*[[Garthuns]]
*[[Genigrafia]]
*[[Geo]]
*[[Geographische Sprache]]
*[[Giak]]
*[[Glagolica]]
*[[Glide]]
 
|
 
===H===
*[[Hani]]
*[[Henaudute]]
*[[Heran]]
*[[Herati]]
*[[Hesperyo]]
*[[Homapar]] (Fazekas el [[Györ]], [[Hungario]], [[1913]])
*[[Huttese]]
 
===I===
*[[Ibraang]]
*[[Idioma internacional]] ([[Miguel Andrés de la Cruz]], [[Meksiko]], [[1945]])
*[[Ido (lingvo)|Ido]] [ido, io] -
*[[Idrani]]
*[[Iduve]]
*[[Igrejan]]
* [[Iju Puna]]
*[[Ijwallad]]
*[[Ilaini]] aŭ '''Valdyan'''
*[[Ilomi]] ([[Larry Sulky]], [[2005]]) [http://ca.geocities.com/handydad/elomi/elomi-main.html]
*[[Interal]]
*[[Interlingvao]] [ina, ia] -
*[[Internasional]]
*[[International]] ([[1887]])
*[[Isotype]]
 
===J= Vidu ankaŭ ==
* [[JafoListo de (planlingvo)planlingvoj]]
* [[Planskribo]], [[Pasigrafio]]
*[[Jalogga]]
* [[JameldEsperantidoj]],
* [[Jases LalalPiĝino]]
* [[JavifoGlosolalio]]
* [[Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia]] (CDELI)
*[[Jirit]]
* [[JovianLingvistiko]]
*[[Jylsk]]
 
{{lingvoj}}
===K===
*[[Kaastish]]
*[[Kadhrein]]
*[[Ka©¢uhan]] (tiel, ne estas literumeraro!)
*[[Kagada]]
*[[Kaiila]] (Bazita sur [[Lakota]])
*[[Kaishanar]]
*[[Kaldon]]
*[[Kalgarian]]
*[[Kaliso]]
*[[Kalonese]]
*[[Kakonian]]
*[[Kamakawi]]
*[[Kamat]]
*[[Kamer'yima]]
*[[Kanamit]]
*[[Kanareki]]
*[[Kanasa]]
*[[Kerno (planlingvo)]]
*[[Kiffish]]
*[[Kika Olelo]] ([[1997]])
*[[Kiromi]]
*[[Kizidanoce]]
*[[Klingona lingvo|Klingona]] [tlh] -
*[[Knarwaz]]
*[[Koba]]
 
===L===
*[[Ladef]]
*[[Langage instantané]]
*[[Langage simplifié]]
*[[Languo auxiliara]]
*[[Langx]]
*[[Lanopiküro]]
*[[Lannu den gental]]
*[[Lashkos]]
*[[Latino sen fleksio]] -
*[[Latuna]] ([[George du Bois]], [[Novjorko]], [[1924]])
*[[Leksventin]]
*[[Lesdeka]]
*[[Ley Arah]]
*[[Liba]]
*[[Liana]]
*[[Lingu internacional]]
*[[Lingu internasionik]]
*[[Lingua]] ([[1888]])
*[[Lingua italiana infinitiva]]
*[[Lingua Mundi]]
*[[Lingua Progressiva]] (der Schatten)
*[[Lingua rationalis]]
*[[Linguo internationala]]
*[[Linguo romane universale]]
*[[Lingw Adelfenzal]] ([[A. Kovalëv]], [[Rostov]], [[1911]])
*[[Lip'onai]] ([[A. Smith]])
*[[Loga]] (Nield, [[1926]])
*[[Logulo]]
*[[Loĵbano]] [jbo] -
*[[Lojsk]]
*[[Loma]]
 
<gallery>
|
Dosiero:Sol-resol.png|<!-- thumb|left|180px|[[Solresolo]] -->
Dosiero:Quenya Example.png|<!-- thumb|left|180px|_Voorbeeld_ _van_ _het_ [[Kvenja lingvo]], _dat_ _beroemd_ _is_ _geworden_ _dankzij_ _de_ verko _van_ [[J.R.R. Tolkien]], _achtereenvolgens_ _in_ _het_ _door_ _hemzelf_ _ontworpen_ [[_Tengwar_]]-(skribarto, skribsistemo) _en_ _in_ _het_ _Latijnse_ (skribarto, skribsistemo) -->
Dosiero:BodyTokiPona.jpg|<!-- thumb|left|180px|_Lichaamsdelen_ _in_ _het_ [[Tokipono]] -->
Dosiero:Lojbanlogo.png|<!-- thumb|left|180px|Loĵbano-_logo_ -->
</gallery>
<br clear=all>
 
===M===
*[[Malfasito]]
*[[Mandab]]
*[[Mango (planlingvo)]]
*[[Margadian]] [http://members.tripod.com/~Keolah/conlang/margadian.txt]
*[[Marinade]]
*[[Markuska]] (Bausani, [[1970]])
*[[Marsa lingvo]] ([[Helene Smith]] [[1897]], nefikcia)
*[[Maulin]]
*[[Meazzinido]]
*[[Median]] ([[A. Huart]], [[Cannes]], [[1909]])
*[[Menimo]]
*[[Medo]] (vidu artikolo de [[Bernard Golden]], Planlingvistiko 4, [[1985]], 13)
*[[Meo]]
*[[Merdian]]
*[[Mi (planlingvo)]]
*[[Microlang 1.0]]
*[[Molog]]
*[[Monda linguo]] ([[T. Martineau]], [[1924]])
*[[Mondea]] ([[J. Scheefer]], [[Berlin]], [[1910]])
*[[Mondezo]]
*[[Mondi]]
*[[Mondo (planlingvo)]] ([[T. Lévêque]], [[Villejuif]], ĉirkaŭ 1907)
*[[Monling]]
*[[Moscha]]
*[[Mundelingva]] ([[John von Hummier]], [[Wurtemberg]], [[1904]])
*[[Mundo linguo]] ([[Ferdinand Weber]], [[Germanio]], [[1948]])
*[[Mwashnylish]]
 
===N===
*[[Nabel]]
*[[Nacia lingvo de Tero]] aŭ '''Ling du mond''' ([[S. Consoli]], [[1925]])
*[[Naffarin]]
*[[Nahela]]
*[[Nal bino]] ([[Seb. Verheggen]], [[Liège]], [[1886]])
*[[Nalona]]
*[[Nalonin]]
*[[Namarin]]
*[[Namek]]
*[[Nandorin]]
*[[Nata]]
*[[Neaudethaumata]]
*[[Natura lingvo (Hoover)]] ([[H. E. Hoover]], [[Mont-Rainier (Maryland)]], [[1937]])
*[[Natura patrina lingvo]] ([[Ben E. Lyster]], [[Kalifornio]], [[1939]])
*[[Natura universala lingvo]] ([[Edward Eisas]], [[Kansas-City]], [[1932]])
*[[Neoíspano]] (vidu artikolo de [[Bernard Golden]] en [[Literatura Foiro]], 23 ,[[1992]], 135]]
*[[Nevbosh]]
*[[Nimyad]]
*[[Nova Peloriano]]
*[[Novialo]] -
*[[Novo Romane]] ([[Alberto Galant]], [[Madrid]], [[1935]])
*[[Nrit]]
*[[Nuirn]]
*[[Numerlingue]] ([[Ferdinand Hilbe]], [[Feldkirch]], [[1898]]-[[1901]])
 
===O===
*[[Okcidentalo]] [ile, ie] -
===P===
*[[Paca lingvo]] ([[Fereno Sosdy]], [[Esslingen]], [[1950]])
*[[Panedo]] (Pisarenko, [[Moskvo]], [[1925]])
*[[Panhomel]]
*[[Panskrit]] ([[1925]])
*[[Pario (planlingvo)]]
*[[Parlamento (planlingvo)]]
*[[Patoiglob]] ([[Benjamin Bohin]], [[1898]])
===R===
*[[Relingua]]
*[[Renova]]
*[[Romanés]]
*[[Romangle]] ([[G. O. d'Harve]], [[Belgio]], [[1930]])
*[[Romani universale]]
*[[Rosslera lingvo]] ([[Karl Rossler]], [[1862]])
===S===
*[[Simpliigita lingvo]] ([[H. Parrat]], [[Porrentruy]], Francio, [[1858]])
*[[Soma]] ([[Barney Rosenblum]], [[Bazelo (urbo)]], [[1938]])
*[[Sinteza lingvo]] ([[E. F. MacPike]], [[Chicago]], [[1922]])
*[[Simingsound]] ([[E. B. Johnston]], [[1960]])
*[[Simplat]]
*[[Solresolo]] -
*[[Stipfone]]
*[[Stoechiophonie]]
 
===T===
*[[Telluro]] ([[A. R. Wheelock]], [[Usono]], [[1940]])
*[[Terminologieschlüßel]]
*[[Tersboca]] ([[M. Rotter]], [[Zuriko]], [[1912]])
 
===U===
*[[Una]]
*[[Unilo]]
*[[Unione]]
*[[Uni-spik]]
*[[Unita]]
*[[Uniti Langue]]
*[[Unuigita lingvo]] (Scheffers kaj Riedel, [[Dessau]], [[1923]])
 
===V===
 
*[[Verbo steno]] (Milles-Puyredon, [[Belgio]], [[1925]])
*[[Vindiana]]
*[[Visona]] ("Dr. Sivartha", [[Chicago]], [[1887]])
*[[Vorlin]]
*[[Volapuko]] [vol, vo] -
*[[Voxling]]
*[[Vseslovanski]]
 
===W===
*[[Weltkurzsprache]] ([[Eugène Burian]], [[Aŭstrio]], [[1947]])
*[[Weltverkehrssprache]] ([[Erwin Ritter]], [[Ĝenevo]], [[1932]])
|}
 
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Planskribo]], [[Esperantidoj]], [[Centre de documentation et d'étude sur la langue internationale|CDELI]], [[Pasigrafio]]
 
==Eksteraj ligoj==
Linio 333 ⟶ 66:
 
[[Kategorio:Planlingvoj|*]]
[[Kategorio:Lingvo]]
 
{{LigoElstara|nl}}