Saadianoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[dosiero:Conquêtes des Saadiens.svg|eta|200px|la saadiana regno dum sia plej granda etendiĝo (ĉ. 1591)]]
La '''Saadianoj''' ([[araba lingvo|arabe]],عديون (saʿdīyūn) , [[tamazitratamazirta lingvo|tamazirte]] ⵉⵙⵄⴷⵉⵢⵏ (''Isɛdiyen'') estis muslimaislama dinastio kiu regis de 1549 ĝis 1664 super [[Maroko]].
 
== Regantoj ==
Sub la regado de la [[Ŭattasida dinastio|vatasidoj]] (1465–1549) Maroko estis en granda krizo, ĉar la dinastio nur havis malgrandan aŭtoritaton kaj povaspovis kontraŭstari [[Portugalujo]]n. Finfine la vatasidoj sub ĝia [[ŝerifo]] [[Abu Abdallah al-Qaim]] (1509–1517) tranprenis la potencon. Per la konkero de la portugala [[Agadiro]] la Saadianoj gajnis grandan subtenosubtenon kaj povas konkeri en la 1549 la vatasidojn.
 
La sultanoj [[Mohammed eŝ-Ĥeiĥ]] (1549–1557) kaj [[Abdallah al-Galib]] (1557–1574) devasdevis batali unue kontraŭ la [[osmana imperio|osmanoj]], kiuj intervenis en la okcidenta [[Magrebo]] kaj konkeris 1554 dum certaia tempo [[Feso]]n. La tronon povaspovis konkeri [[Abu MarwanMarŭan Abd al-Malik]] (1576–1578) kun la helpo de ka Osmanoj. Kiam la portugala reĝo Sebastiano la unua1-a volis reentronigi [[Abu Abdallah]] (1574–1576) la invaziainvada armeo malvenkis apud [[batalo de Ksar Alcácerel-QuibirKebir|QsarKsar alel-KabirKebir]].
 
Post la morto de Abu MarwanMarŭan Abd al-Malik en la batalo, [[Ahmad al-Mansur]] fariĝis regnantoreganto de (1578–1603)1578 ĝis 1603. Sub ties regnadoregado Maroko atingis ekonomie kaj kulture tre prosperajn jarojn. La regno vigle komercaskomercis kun [[Anglujo]]. Por pli bone kontroli la [[trasahara komerco|trasaharan komercon]] al Mansur distruisdetruis la konkurencon de la [[ Sonhaja regno|sonhajan regnon]] ĉe la [[Niĝero (rivero)|Niĝero]] kaj detruis la komercajn centrojn [[Gao]]n kaj [[Timbuktuo]]n en la jaroj (1590–1591).
 
Post la morto de al-Mansur ekestis bataloj inter la sekvantoj. Dum tiu tempo Maroko akceptis multajn [[morisko]]jn, kiuj estis forpelitaj el Hispanio. Parto de ili eksetlis en Sale, kie ili de 1603 kaj 1668 fondis sendependan [[Bou-Regreg| أبو رقراق,]] (DMG Abū Raqrāq). En la jaro 1626 la [[dila frataro]] perdis Feson kaj en la jaro 1659 la [[Alavidoj]] konkeris [[Marakeŝo]]n. Per tio finisfiniĝis la regadonregado de la saadianoj.
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[listoListo de la regantoj de la saadianojSaadianoj]]
* [[GrandmarokoGranda Maroko]]
 
== Literaturo ==
* [[Ulrich Haarmann]]: ''Geschichte der Arabischen Welt.'' Herausgegeben von [[Heinz Halm]]. 4. überarbeitete und erweiterte Auflage. C. H. Beck, München 2001, ISBN 3-406-47486-1 (''Beck's historische Bibliothek'').
 
* [[Ulrich Haarmann]]: ''Geschichte der Arabischen Welt.'' Herausgegeben von [[Heinz Halm]]. 4. überarbeitete und erweiterte Auflage. C. H. Beck, München 2001, ISBN 3-406-47486-1 (''Beck's historische Bibliothek'').
* Stephan Ronart, Nandy Ronart: ''Lexikon der Arabischen Welt. Ein historisch-politisches Nachschlagewerk.'' Artemis Verlag, Zürich u. a. 1972, ISBN 3-7608-0138-2.