Diktatoreco: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
de nocioj
Linio 10:
[[Dosiero:Rafel Trujillo 1934.jpg|framed|right|Rafael Trujillo kun sia edzino (1934).]]
[[File:Mobutu Sese Seko 1973.jpg|thumb|[[Mobutu Sese Seko]], longdaŭra diktatoro de [[Demokratia Respubliko Kongo]] estas ekzemplo de diktatoro riĉiĝema, same kiel [[Ferdinand Marcos]] en [[Filipinoj]].]]
La plej ĝenerala esprimo estas [[despotismo]], ŝtatformo en kiu ununura unuo regas per [[aŭtokratio]]. Tiu unuo povas esti individuo, kiel en aŭtokratio, aŭ ĝi povas esti grupo,<ref name="AutoJF-6"/> kiel en [[oligarkio]]. Despotismo povas signifi tiranecon (domineco tra minaco de puno kaj perforto), aŭ [[absolutismo]]n; aŭ [[diktaturo]] (ŝtatformo en kiu la reganto estas absoluta diktatoro, ne limigita fare de [[konstitucio]], leĝoj aŭ opozicio, ktp.).<ref name="AutoJF-7"/> Diktaturo povas preni la formon de [[absolutismo]][[totalismo]].
 
Diktaturo estas "ŝtatformo en kiu aŭtokratio estas koncentrita en diktatoro aŭ malgranda grupo" aŭ "registara organizo aŭ grupo en kiu aŭtokratio estas tiel koncentrita",<ref name="AutoJF-8"/> dum [[demokratio]], kun kiu la koncepto de diktaturo ofte estas komparita, estas difinita fare de la plej multaj homoj kiel ŝtatformo kie tiuj kiuj regas estas elektitaj tra ĝeneralaj voĉdonoj. Aŭtoritatemaj diktaturoj estas tiuj kie ekzistas malmulte da politika mobilizado kaj "grupeto ekzercas potencon ene de formale malklare difinitaj limoj sed fakte tre antaŭvideblaj".<ref name="AutoJF-9"/> Totalismaj diktaturoj implikas "ununuran partion gviditan fare de ununura potenca individuo kun potenca sekreta [[polico]] kaj tre evoluinta ideologio." Ĉi tie, la registaro havas "totalan kontrolon de [[amaskomunikilo]]j kaj sociajn kaj ekonomiajn organizojn".<ref name="AutoJF-10"/> [[Hannah Arendt]] etikedis totalismon kiel nova kaj ekstrema formo de diktaturo implikante izolitajn individuojn en kiuj ideologio ludas ĉefan rolon en difinado kiel la tuta socio devus esti organizita.<ref name="AutoJF-11"/> Juan Linz argumentas ke la distingo inter aŭtoritatema registaro kaj totalitarismo estas ke dum aŭtoritatisma serĉas sufoki [[politiko]]n kaj politikan mobilizadon (malpolitikigo), totalitarisma serĉas kontroli politikon kaj politikan mobilizadon.<ref name="AutoJF-12"/>