Semantikaj roloj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e ŝanĝis evento al okazo |
e etaj ŝanĝoj |
||
Linio 2:
La entoj, kiuj partoprenas en diversaj okazoj kaj situacioj, ludas apartajn rolojn. Tiuj roloj estas parto de la enhavo de lingva komunikado. Oni priskribas ilin prototipe, kaj la etikedoj donitaj al ili estas konvenaj proksimumaĵoj. <ref name = "payne">Thomas E. Payne. [https://pages.uoregon.edu/tpayne/EG595/HO-Srs-and-GRs.pdf Summary of Semantic Roles and Grammatical Relations], 19 October 2007</ref>
<ref>Lynn M. Berk, (1999) English Syntax: From Word to Discourse, Oxford University Press, N.Y. </ref>
Ne ekzistas ĝenerala interkonsento inter fakuloj pri kiuj semantikaj roloj estas bezonataj. Norma listo ne ekzistas. Du ekstremaj ekzemploj estas la
kiu havas nur tri rolojn (ORIGINO, LOKO, CELO), el kiuj ĉiuj nelokaj valoroj estas deriveblaj, kaj la HPSG-teorio, kie ĉiu verbo havas la proprajn semantikajn rolojn, diferencaj al tiuj de ĉiuj aliaj verboj.<ref>Pollard and Sag, 1990</ref> Bedaŭrinde, en tiu lasta, perdiĝas la avantaĝoj de la ĝeneralaj principoj de semantikaj roloj.<ref name="rediris">http://elies.rediris.es/elies11/cap5111.htm</ref> Alia problemo, pri listoj de roloj, estas kiel fajne dividi la diversajn rolojn. Jackendoff (1973) dividis la rolon AGANTO en du: AGANTO kaj AKTORO sed aliaj proponis ĝis 14 subtipojn. Ofte ne ekzistas klara limo inter la roloj. Ekzemple, en "la martelo rompis la fenestron", martelo eble estas la AGANTO, ILO, FORTO, aŭ KAŬZO. Tamen, iuj semantikaj rilatoj estas pli kredeblaj ol aliaj. La ideo pri semantikaj roloj estas tre malnova. Ĝi ŝajne venas de la skribaĵoj de [[Panini]], en la kvara jarcento a.K.E., pri la [[sanskrita lingvo]]. En la moderna epoko Gruber<ref name="gruber">Gruber, Jeffrey. 1965. Studies in lexical relations, MIT: Ph.D.</ref> (1965) kaj Fillmore (1966) instigis evoluigon pri la teorio.
Linio 18 ⟶ 19:
|-
!AGANTO
|la (tipe viva) ento kiu intence plenumas la agon
|''Percivalo'' manĝis la tutan kukon. La tuta kuko estas manĝita de ''Percivalo''. Kial ''Percivalo'' manĝis la kukon?
|-
Linio 34 ⟶ 35:
|-
!TEMO
|la ento kies atributoj, loko, aŭ nevola moviĝo estas predikaj.
|''Frick kaj Berkma''n rulis surplanke. ''La pilko'' estas ruĝa. ''Kelkaj mondaj heredaĵoj de UNESKO'' troviĝas en Alĝerio.)
|-
Linio 46 ⟶ 47:
|-
!LOKO
|la ento kiu priskribas kie okazas la ago aŭ situacio
|Karlo kaj Liliano ludis senzorge ''en la parko''. Ĝi restis kuŝanta ''sur la tablo''. La plumo falis ''de sur la tablo''.
|-
Linio 54 ⟶ 55:
|-
!STIMULAĴO
|la ento kiu kaŭzas sensan aŭ emocian reagon – ne intence
|Davido malamas ''cepojn''.
|-
!FORTO aŭ NATURA KAŬZO
|la ento kiu senkonscie plenumas agon
|''Lavango'' detruis la antikvan templon.
|-
Linio 109 ⟶ 110:
|-
!TEMO
|La ento
|Foje mia akompananto, falinte en ŝtona rojejo, rompis ''brakon''.
|-
| |||