Etruria: Malsamoj inter versioj

'''Etrurio''', aŭ en la latina '''Etruria''', (kutimeofte nomisnomita en la grekaj kaj [[Latina lingvo|latinaj]] fontaj tekstoj kiel '''Tyrrhenia'''), do '''Tirenio''', estis regiono de Centra Italio, en areo kiu kovris parton de kio estas nun [[Toskanio|Tuskanio]], [[Latio]] kaj [[Umbrio]].

== Etruska EtruriaEtrurio ==

Romo, bufrita de EtruriaEtrurio pernur pere de la areo Silva Ciminia, nome la Ciminia Arbaro, estis influita forte perde la EtruskanojEtruskoj. Serio de Etruskajetruskaj reĝoj reĝis ĉe Romo ĝis 509 BCa.K. kiam la lasta Etruskaetruska reĝo, nome [[Tarkvinio|LuciusLucio TarquiniusTarkvinio SuperbusSuperba]], estis ekzilita kaj la [[Romia Respubliko|Roma Respubliko]] estis establita. La EtruskanojEtruskoj ŝajne estas kredititarespondecaj perpri la arkitekturonarkitekturo de [[Antikva Romo]] kaj ritajnpri ritaj praktikojnpraktikoj; Estisestis sub la Etruskajetruskaj reĝoj kekiam gravaj konstruaĵoj kiel la Capitolium[[Kapitolo]], [[Cloaca Maxima|CloacaMaksima MaksimumojKloako]] kaj Tra Sacra sciiĝisestis realigitaj.<ref name="Cary">Cary, M.; Scullard, H. H., ''A History of Rome.'' Page 28. 3rd Ed. 1979. </ref>

La [[Etruskoj|Etruscanetruska civilizacio]] responsisrespondecis porankaŭ pri multe de la [[Kulturo de Grekio|greka kulturo]] importita en frua epoko de la Respublika Romio, kiel la [[Olimpanoj|dek du OlimpanajnOlimpaj diojndioj]], pri la kreskantakultivado de [[OlivoOlivarbo|olivojolivarboj]] kaj de [[VinberoVito|vinberojvitoj]], la latina alfabeto (adaptita de la [[greka alfabeto]]) kaj [[arkitekturo]] kiel la [[Arko (arkitekturo)|arkaĵoarkoj]], kloakaĵojkloakoj kaj [[Drenado|drenadaj]] sistemoj.

== Romia EtruriaEtrurio ==

Sub la [[Aŭgusto Cezaro|Aŭgusta]] organizo de [[Italia (Romia Imperio)|Italio]], ''Etruria'' estis la nomo de regiono (Regio VII), kies landlimoj estis la [[Tibero]], la [[Tirena maro|Tirena Maro]], la [[Alpi Apuane|ApuanajApuaj Alpoj]] kaj la [[Apeninoj]].

Latinaj kaj italaj nomoj en Etrurio estas donitajjenaj:

* [[Areco|Arretium]], [[Arezzo]]

* Caere, [[Cerveteri]]

* Clusium, [[Chiusi]]

* Cortonium, [[Cortona]]

* Volaterrae, [[Volterra]]

* Populonium, [[Populonia]]

* Tarracina, [[Terracina]]

* Tarquinii, [[Tarquinia]]

* Veii, [[Veio]]

* Vetulonium, [[Vetulonia]]

* Faesulae, [[Fiesole]]

* Vulci, [[Volci]]

* Volsiniia, [[Volsinii]]

Estis periodo inter 600 BCa.K. kaj 500 BCa.K., kiam 12 Etruskajetruskaj urbo-statoj formis malstreĉan konfederacion, sciitakonita kiel la [[Etruskoj|Etruska Ligo]]. La Etruska estis la oficiala lingvo por renkontiĝoj. Kiam EtruriaEtrurio estis kaptiĝiskonkerita jede la [[Romia Respubliko|Roma Respubliko]], [[Latina lingvo|la latina]] fariĝis la oficiala lingvo.

* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/_Periods/Roman/Archaic/Etruscan/_Texts/DENETR*/home.html urboj kaj Tombejoj de Etruria], de Georgo Dennis, superrigardo de Etruscanetruska civilizacio

* "Etruria" . Encyclopædia Britannica (11a ed.). 1911.