Nigra maro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 140:
Surfaco: 430 mil kv. km. La plej profunda punkto: 2212 m. Grandaj golfoj: Dnestra kaj Dnepro-Buga, Kalamita, Samsuna kaj Sinopa. Enfluas gravaj [[rivero]]j: [[Danubo]], [[Dnestro]], [[Don (rivero)|Don]], [[Suda Bugo]], [[Dnepro]], [[Rioni]], [[Kizil-Irmak]]. En la profundo pli ol 150 m, la akvo estas sulfurhidrogena. Pli profunde forestas vivaj estuloj pro fakte venenaj kondiĉoj. Ĉe ĝiaj bordoj troviĝas multaj kurac- kaj ripozlokoj.
 
La '''Nigra Maro''' havas precizan areon de 436,400 km² (sen inkludi la Maron Azov),<ref>Surface Area—{{cite web|title=Black Sea Geography |work=University of Delaware College of Marine Studies |url=https://www.ceoe.udel.edu/blacksea/geography/index.html |year=2003|accessdate=3a Aprilo, 2014}}</ref> maksimuman profundan punkton de 2212 m,<ref>Maximum Depth—{{cite web|title=Europa – Gateway of the European Union Website|work=Environment and Enlargement – The Black Sea: Facts and Figures |url=http://ec.europa.eu/environment/enlarg/blackseafactsfigures_en.htm}}</ref> kaj volumon de 547,000 km³.<ref>{{cite web |title=Unexpected changes in the oxic/anoxic interface in the Black Sea |work=Nature Publishing Group |url=http://www.nature.com/nature/journal/v338/n6214/abs/338411a0.html|date=30a de Marto, 1989|accessdate=2a de Decembro, 2006}}</ref> La '''Nigra Maro''' formas orientan al okcidento tendencan elipsan depresion kiu kuŝas inter la menciitaj landoj [[Bulgario]], [[Kartvelio]], [[Rumanio]], [[Rusio]], [[Turkio]], kaj [[Ukrainio]].<ref name="UNEP2001">{{cite web|title=Socio-economic indicators for the countries of the Black Sea basin|year=2001|author=UNEP/GRID-Arendal Maps and Graphics Library|url=http://maps.grida.no/go/graphic/sosio_economic_indicators_for_the_countries_of_the_black_sea_basin_giwa|accessdate=December 11, 2010}}</ref> Lastatempe (2014) Ukrainio perdis parton de la marbordaj regionoj per la aliĝo de [[Krimeo]] al Rusio. La maro estas retenita de la [[Pontaj Montoj]] sude kaj de la [[Kaŭkaza Montaro]] oriente, kaj prezentas ampleksan breron al nordokcidento. La plej longa orienta al okcidento etendo estas ĉirkaŭ 1,175 km longa.
 
Gravaj urboj laŭlonge de la marbordo estas [[Batumi]], [[Burgas]], [[Constanța]], [[Giresun]], [[Hopa]], [[Istanbul]], [[Kerĉo]], [[Mangalia]], [[Năvodari]], [[Novorossijsk]], [[Odeso]], [[Ordu]], [[Poti]], [[Rize]], [[Samsun]], [[Sebastopolo]], [[Soĉi]], [[Suĥumo]], [[Trabzon]], [[Varna]], [[Jalto]] kaj [[Zonguldak]].
 
La '''Nigra Maro''' havas pozitivan akv-ekvilibron; tio estas, eliro da akvo de 300 km³ jare tra la Bosporo kaj la Dardanelo al la Egea Maro. Mediteranea akvo fluas en la Nigran Maron kiel parto de dudirekta hidrologia interŝanĝo. La elfluo de la '''Nigra Maro''' estas pli malvarma kaj malpli [[Salakvo|salakvenhava]], kaj flosas super la varma, pli salakvenhava Mediteranea enfluo – kiel rezulto de diferencoj en denseco kaŭzitaj de diferencoj en salakvenhavo – konduke al grava tavolo da anoksaj akvoj tre sub la surfacaj akvoj. La '''Nigra Maro''' ankaŭ ricevas riverakvon el grandaj [[rivero]]j de [[Eŭrazio]] nortded de la maro, el kiuj la [[Don (rivero)|Don]], [[Dnepro]] kaj [[Danubo]] estas la plej gravaj.
 
En la pasinto, la akvonivelo variis grave. Pro tiuj variadoj en la akvonivelo en la baseno, la ĉirkaŭaj bretoj kaj asociaj elstaraĵoj foje estis tero. Je iaj precizaj akvoniveloj eblas konekti kun ĉirkaŭaj akvejoj. Tra la plej aktiva el tiuj konektejaj vojoj, nome la [[Turkaj Markoloj]], la Nigra Maro aliĝas al la [[oceano]]. Kiam tiu hidrologia ligilo ne funkcias, la Nigra Maro estas [[endorea baseno]], kiu funkcias sendepende el la tutmonda oceana sistemo. Nune la akvonivelo de la Nigra Maro estas relative alta, kaj tiele oni interŝnaĝas akvon kun la [[Mediteraneo]]. La Turkaj Markoloj konektas la Nigran Maron kun la Egea Maro, kaj tio koncernas al la Bosporo, la Marmara Maro kaj la Dardanelo.