Spontanea generado: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Osteologia movis paĝon Spontana generado al Spontanea generado: oni preferu la oficialan formon SPONTANE/ (Tria Oficiala Aldono al la Universala Vortaro): http://vortaro.net/#spontanea
laŭ NPIV http://vortaro.net/#spontanea kaj http://vortaro.net/#materiismo
Linio 1:
Por '''spontanaSpontanea generado''' aŭ ''"spontanaspontanea generiĝo”,generiĝo"'' oni intencasestas la konvinkonteorio, ege disvatigitandisvatigita en la antikvaj epokoj ĝis la [[17-a jarcento]], laŭ kiu la vivo povus naskiĝi ''spontanespontanee'' el senvivaj elementoj kvankam influitaj per diversaj faktoroj.
 
Oni opiniis, fakte, ke la vivaj estaĵoj, kiel homo kaj bestoj, vermoj kaj insektoj, povas estiĝi spontanespontanee el la [[koto]] aŭ el kadavroj [[putrado|putriĝantaj]].<ref>Tamen ne forgesendus ke ĉi-kaze ''spontanaspontanea'' ne signifas ''senkaŭza'' ĉar la tiamaj filozofoj atribuis la fenomenon al la influo de la astroj. Ili eraris pri la kaŭzo kiu por la modernaj eksperimentuloj identiĝas en la scienca principo ''vivo el vivo''.</ref>
 
Tiu teorio estis “falsikaj de Francesco Redi [[Lazzaro Spallanzani]]. Francesco Redi metis putrajn vianderojn en serio da ujoj, el kiuj iuj fermitaj kaj iuj malfermitaj, kaj pruvis ke la [[larvo]]j estiĝis nur kie la [[muŝo]]j estis povintaj deponi [[ovo]]jn.
 
Iom post iom la teorio de spontanaspontanea genetiĝo estis progresive forlasita. Tamen, la ĝenerala konvinko fariĝis generala nur posta disvatiĝo de la [[mikroskopo]]. Oni rimarkis fakte, ke sufiĉis lokigi organikajn substancojn putriĝantajn en loko varma por vidi strangajn “vivantajv bestetojv” aperi sur la surfaco. Itala esploristo Lazzaro Spallanzani pretigis infuzaĵojn kaj ilin sterilizis per pli unuhora bolado. Iuj de tiuj infuzaĵoj estis enŝovataj en vitrajn ujojn kaj tuj post flamsigelitaj. Spallanzani rimarkis ke en tiuj lastaj ujoj ne okazis “spontana“spontanea generiĝo” kaj ke la infuzaĵoj ne malklariĝis nek eblis orservi [[mikroorganismo]]jn sub la lensoj de la mikroskopo. Tiuj ellaboraĵo kaj eksperimenta malkovro lin famigis tra tuta Eŭropo.
 
Sed kiam la kverelo fariĝis tro akra<ref>La spontanaspontanea generado ŝajnis porti konfirmon al [[materialismomateriismo]] kaj al [[ateismo]] pro evidenta senbezono de supera Dio kreanta, dum la dikredantoj ĝenerale fevoris por la kontraŭa tezo, nome tiu de “vivo el vivo”.</ref>okazis la eksperimento de [[Louis Pasteur]].
 
== La eksperimento de Louis Pasteur ==
[[Dosiero:Coldecygne.svg‎|thumb|Bildo de anserkolaj matrasoj uzitaj de Pasteur por refuti por ĉiam la teorion de spontanaspontanea generado.]]
 
La [[Akademio de Sciencoj de Francio]] estis ofertinta premion al tiu kiu estis sukcesinta proponi, per eksperimento, solvon de la kverelo. La premio estis gajnita [[1864]] de L. Pasteur kiu per simpla eksperimento sukcesis refuti por ĉiam la teorion de la spontanaspontanea generado. Li utiligis por sia eksperimentoj taritajn ujojn anserkolajn, kiuj permesis eniron de [[oksigeno]], elemento nepra por la disvolviĝo de la vivo, sed malhelpis ke la ena likvido kontaktiĝus kun infektantaj agantoj kiel [[sporo]]j kaj [[bakterio]]j. Li boligis la enhavon de la anserkolaj matrasoj, mortigante tiel ĉiujn vivformojn en la likvido, kaj pruvis ke [[mikroorganismo]]j reaperis nur se la anserforman matrasan kolon oni rompas por permesi tiel al la infektantaj agantoj eniri.
 
Per tiu simpla eksperimento Pasteur ''mortigis definitive la teorion de la spontanaspontanea generado'' kaj, kiel mem diris dum “scienca vespero” ĉe [[Sorbono|Sorbona universitato]] de [[Parizo]]: ''«Neniam la teorio de spontanaspontanea generado povos releviĝi el tiu mortiga frapo trudita de tiu simpla eksperimento”''.
 
Krome, li demonstris ke la ĝermoj deponiĝis sur la matrasa kurbo, en kiu ĉeestis akvo, pro tio ke la aero alvenis ĝis tien kaj do en tiu loko reproduktiĝis ĝermo ĉar tie ili trovis favoran medion.
 
Tiu temo de la spontanaspontanea generado multe ligiĝas al tiu de la [[origino de la vivo]].
 
== Aludoj al historio de la koncepto "spontanaspontanea generado" ==
La filozofoj, en [[Okcidento]], pritraktintaj tiun temon, ĝenerale akceptis la spontananspontanean generiĝon de la vivo. Ekzemple:
 
Laŭ [[Aristotelo]], kiu estas la patro de naturaj sciencoj por la tuta Okcidento, foje la vivo naskiĝas el nevivo, el la tero kaj akvo ktp, kiel oni povas konstati.<ref>Kuriozaĵo: diskutante pri la seksa generado, li asertas ke, kaze la homa generado, la viro transdonas la “formon” dum la virino allasas la materion (laŭ lia teorio de la materio kaj formo konstituantaj la aĵon: [[hilemorfismo]]).</ref>
Linio 27:
[[Aŭgusteno de Hipono]] <ref>Saint Augustin, De Genesi ad litteram imperfecti liber (Le Sens littéral de la Genèse : ouvrage inachevé), vol. Livre 1, v. 391, « Part 19 ».</ref> diskutas pri tiu temo en la verko '''de civitate Dei''' citante la versegon 1,20, kaj ĝin laŭlitere inerpretante, de la [[Genezo]] :''Kaj Dio diris: La akvo produktu moviĝantaĵojn, vivajn estaĵojn''. Tiuj vortoj montrus, laŭ li, krom la originon de la kapablon de la akvo generis la vivon, ankaŭ la kaŭzon de la konstanta fekundeco de la vivo. ref>La samaj vortoj hodiaŭ estas utiligataj por montri ke ankaŭ en la [[Biblio]] ne tute fremdas la koncepto pri iu speco de evoluo de la vivantaĵoj.</ref>
 
[[Tomaso de Akvino]] kaj [[Alberto la Granda]] emas, ja jes, por la spontanaspontanea generado, sed ili hastas lokigi la kaŭzon en la influo de la astroj ĉar ĉiu fenomeno postulas kaŭzon.
 
== Fontoj ==