Kiel registrite je 22:56, 3 jun. 2019 redakti Kani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Administrantoj 273 404 redaktoj →‎Kulturo ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 16:43, 9 sep. 2019 redakti malfari LiMrBot (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Robotoj, Administrantoj 682 745 redaktoj esperantigita parametro, formatigo de buloj, formatigo de titoloj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 21: [[Dosiero:Judaica.jpg\|eta\|dekstra\|250px\|Judaĵoj (horloĝdirekten desupre): [[Ŝabato\|ŝabataj]] [[kandelingo]]j, vazo por lavado de la manoj, [[Humaŝ]] kaj [[Tanaĥo]], montrilo, [[ŝofaro]], kaj [[etrogo\|etrogujo]].]] == Tendencoj == La [[Ortodoksa Judismo]] estas unu el la grandaj branĉoj de la juda religio en la nuntempo, kune kun la konservema judismo kaj la reformisma judismo. Ĝi distingiĝas de la aliaj pro ĝia rigora aliĝo al la ''[[Halaĥo]]''. Ĝi ne havas centran doktrinan aŭtoritatecon kio permesas al ĝi kelkajn variantojn de ĝia praktikado. [[Konservema judismo]] estas branĉo de la juda religio kiu devenas de intelektaj fluoj kiuj naskiĝis en Germanio en la deknaŭa jarcento, kaj ĉefe de la pozitiva-historia skolo kiu evoluis en la mezo de la deknaŭa jarcento. La ĉefa ideologo de ĉi tiu korento de juda penso estis la germana rabeno [[Zacharias Frankel]]. Ĉi tiu skolo estis reago al la alveno de klerismo kaj al la fakto ke en tiu epoko oni forigis la plej multo da diskriminaciaj leĝoj kontraŭ judoj en Okcidenta Eŭropo. Laŭ la pozitiva-historia skolo, judaj religiaj leĝoj ĉiam ŝanĝiĝis dum la historio por adaptiĝi al la tempoj, kaj judoj ĉiam devus strebi sekvi la judajn leĝojn sed ankaŭ esti malfermitaj al ŝanĝoj. Zacharias Frankel ne kunsentis kun la Reformistoj, kiuj ankaŭ volis ŝanĝi judismon por igi ĝin pli moderna kaj tauga por la moderna mondo, ĉar li opiniis ke la ŝanĝoj kiujn ili volis alporti estis tro radikalaj kaj ne estis bazitaj sur judaj tradicioj. Tamen, li ankaŭ ne kunsentis kun la ortodokusoloj, kiuj refuzis akcepti iun ajn ŝanĝon al la judaj tradicioj. Origine, Frankel estis membro de la reformistoj, sed li forlasis ilin ĉar li ne kunsentis ke oni devus ĉesi uzi la Hebrean lingvon por preĝi. [[Reformisma Judismo]] ankaŭ konata kiel '''Liberala Judismo''' aŭ '''Progresema Judismo''', estas branĉo de la [[Judismo\|juda religio]] kiu naskiĝis en [[Germanio]] en la [[19-a jarcento]]. Nuntempe, ĝi estas tre populara inter [[Usono\|usonaj]] kaj [[Britio\|britaj]] [[judoj]]. Nuntempaj reformismaj judaj movadoj kunsentas pri la plejmulto el la sekvaj principoj: * Lasi aŭtonomecon al la individuo pri kiel interpreti la judajn religiajn leĝojn * Apliki tekstan analizon al la juda [[biblio]] ([[torao]] kaj [[tanaĥo]]) kaj al la rabena literaturo * Lerni judajn religiajn principojn pere de ne-religiaj metodoj, kune kun religiaj * Sekvi modernajn kulturajn morojn pri vestaĵoj, kutimoj kaj praktikoj * Havi kompletan egalecon inter la seksoj en religiaj ritualoj * Emfazi la koncepton de ''Tikkun Olam'' ("Ripari la Mondon"), juda religia principo kiun oni ofte uzas por indiki strebado al socia justeco. [[Rekonstruisma judismo]] estas branĉo de judismo. Ĝi provas gardi la tradiciojn, sed reformuli ilin laŭ la tempo. Ĝi estis fondita en 1922 de la ortodoksa rabeno Mordecai Menahem Kaplan kaj estas la plej juna branĉo de judismo. Rekonstruisma judismo similas al konservativa judismo kaj kiel ĝi situas inter ortodoksa kaj [[reformisma judismo]]. La termino [[novĥasidismo]] temas pri nuntempaj tendencoj en judismo al grava reinteresiĝo pri la instruoj de [[kabalo]] kaj [[ĥasidismo]] fare de membroj de aliaj ekzistantaj judaj movadoj. == Kredo == Linio 82: Ĉiuj nuntempaj formoj de judismo pretas akcepti sincerajn konvertitojn, kvankam tradicie ekde la epoko de la Talmudo konvertiĝo estis malkuraĝigita. La proceduro por konvertiĝo devas esti taksata de aŭtoritato kaj la konvertito ekzameniĝas pri lia/ŝia sincereco kaj scio pri judismo.<ref>{{cite web \|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/whojew1.html \|title=Who is a Jew? \|accessdate=2007-10-06 \|last=Weiner \|first=Rebecca \|coauthors= \|year=2007 \|work= \|publisher=Jewish Virtual Library}}</ref> Konvertitoj ricevas la nomon ''"ben Abraham"'' aŭ ''"bat Abraham"'', tio estas filo aŭ filino de [[Abrahamo]]. Tradicia judismo subtenas, ke judo, ĉu denaska aŭ konvertita, estas ĉiama judo. Do, judo, kiu proklamas sin ateisto aŭ konvertito al alia religio estas daŭre konsiderata judo fare de tradicia judismo. Tamen la reformisma movado akceptas, ke judo, kiu konvertiĝis al alia religio ne plu estas judo,<ref>{{~~cite~~Cite web\|url=http://www.faqs.org/faqs/judaism/FAQ/10-Reform/section-15.html \|title=''Reform's Position On...What is unacceptable practice?'' \|publisher=Faqs.org \|date=2010-06-29 \|accessdate=2010-08-22}}</ref><ref>Heschel, Susannah (1998) Abraham Geiger and the Jewish Jesus. Chicago: University of Chicago Press. p. 157. ISBN 0-226-32959-3</ref> kaj la israela registaro akceptas tion nur post decidoj de altaj kortumoj.<ref>{{cite web \|url=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/1950_1959/Law%20of%20Return%205710-1950 \|title=Law of Return 5710-1950 \|accessdate=2007-10-22 \|year=2007 \|publisher=Israel Ministry of Foreign Affairs}}</ref> La demando, kio estas juda identeco, ricevis novan respondon en la [[1950-aj jaroj]], kiam [[David Ben-Gurion]] petis opiniojn pri ''mihu Yehudi'' ("kiu estas judo?") de judaj religiaj aŭtoritatoj kaj intelektuloj tra la tuta mondo por difini israelan civitanecon, respektive ŝtatanecon. Ankoraŭ ne ĉio estas detalita kaj la demando foje revenas en israela politiko. Linio 99: * [[Purimo]] <!--- Mankas: La [[Diasporo]] (Disiĝo)...; Distingoj kiel [[Aŝkenazoj]] kaj [[Sefardoj]]... ---> === Aliaj === * [[Brit mila]] * [[Brit ŝalom]] Linio 114: La [[hebrea lingvo\|ivrita]], kiun oni uzas nuntempe en [[Israelo]] estis sukcesa revivigo de la antikva hebrea, al kiu estis aldonita moderna vortaro kaj kies [[gramatiko]] estis adaptita. Ĝi nuntempe evoluas en la ĉiutaga uzado kiel aliaj lingvoj. == Kulturo == [[Juda kuirarto]] rilatas al la kuiradaj tradicioj de la juda popolo en la mondo. Ĝi evoluis dum multaj jarcentoj, formitaj de judaj dietaj leĝoj (koŝero), judaj festotagoj kaj ŝabata tradicio. La juda kuirarto estas influita de la ekonomio, agrikulturo kaj kuirarta tradicio de la multaj landoj kie judaj komunumoj ekloĝis kaj varias multe tra la tuta mondo. Linio 137: == Vidu ankaŭ == {{~~ĉefartikolo~~Ĉefartikolo\|Judaj terminoj}} {{~~portalo~~Portalo Judismo}} [[Dosiero:Zohar.png\|~~thumb~~eta\|250px\|~~right~~dekstra\|Paĝo el Libro Zohar, la baza fonto de [[Kabalo]]]] * [[Sinagogo]] * [[Antisemitismo]] Linio 160: == Eksteraj ligiloj == {{~~projektoj~~Projektoj\|commons=Category:Judaism}} * [http://www.jewfaq.org/index.htm Enkonduko al judismo] ([[angla lingvo\|angle]]) * [http://www.riveline.net/juifs-riveline.pdf Ekspliko de la judismo por ne-judoj] ([[franca lingvo\|france]]) Linio 199: * [http://www.karaite-korner.org/ Monda Movado por Karaita Judismo] {{~~havenda~~Havenda artikolo\|Judismo}} {{Bibliotekoj}} [[Kategorio:Judismo\| ]]

Judismo: Malsamoj inter versioj