Katolika Eklezio: Malsamoj inter versioj

La '''Katolika Eklezio''' estas la plej granda [[Kristanismo|kristana]] eklezio en la mondo.<ref name="Zenit">{{citeCite web|title=Number of Catholics on the Rise|publisher=Zenit News Agency|date=27 de aprilo 2010|url=http://www.zenit.org/rssenglish-29058|accessdate=[[2a de majo]] 2010}} Por pli detalaj nombroj de la katolikoj kaj ties pastroj, ilia divido laŭ kontinetoj, kaj por ŝanĝoj inter [[2000]] kaj [[2008]], vidu {{citeCite web|title=Annuario Statistico della Chiesa dell'anno 2008|publisher=Gazetara Servo de la Sankta Seĝo|date=27a de aprilo 2010|url=http://212.77.1.245/news_services/bulletin/news/25451.php?index=25451&lang=it|accessdate=2a de majo 2010}} (en la itala lingvo)</ref>. Ĝi konsistas el 24 [[proprajuraj katolikaj eklezioj|proprajuraj eklezioj]], kiuj ĉiuj agnoskas la [[episkopo]]n de [[Romo]], la [[papo]]n, kiel posteulon de [[Sankta Petro]] kaj ĉefon de la tuta katolika episkoparo. El tiuj proprajuraj eklezioj, unu, la plej granda, nomata la [[Latina Eklezio]], estas okcidenta; la aliaj estas [[Orientaj katolikaj eklezioj|orientaj]]. La membraro loĝas precipe en [[Eŭropo]], [[Ameriko]] kaj [[Centra Afriko]].

Postmilitaj komunistaj registaroj en [[Orienta Eŭropo]] grave restriktis religiajn rajtojn<ref name="communist">{{Cite news|title=Pope Stared Down Communism in Homeland&nbsp;– and Won|work=CBC News|date=Aprilo 2005|url=http://www.cbc.ca/news/obit/pope/communism_homeland.html|accessdate=2008-01-31|archiveurl=http://web.archive.org/web/20050406174046/http://www.cbc.ca/news/obit/pope/communism_homeland.html|archivedate=2005-04-06}}</ref>. Eĉ se kelkaj klerikoj kunlaboris kun la komunistaj reĝimoj<ref>{{Cite news|last=Smith|first=Craig|title=In Poland, New Wave of Charges Against Clerics|work=The New York Times|date=10 Januaro 2007|url=http://www.nytimes.com/2007/01/10/world/europe/10poland.html|accessdate=2008-05-23}}</ref>, multaj estis enkarcerigitaj, deportitaj aŭ ekzekutitaj kaj la rezisto de la eklezio kaj la gvidado de Johano Paŭlo la 2-a akceligis la falon de komunistaj registaroj en tuta Eŭropo en [[1991]]<ref>{{citeCite web|url=http://www.thetablet.co.uk/article/14023 |title=Untold story of 1989 |publisher=The Tablet |date= |accessdate=2010-10-28}}</ref>. La pliiĝo de la potenco de la [[Ĉina Revolucio|komunistoj en Ĉinio]] en [[1949]] kondukis al la forpelo de ĉiuj eksterlandaj misiistoj<ref name="Bokenkotter357">Bokenkotter, pp. 356–358</ref>. La nova registaro ankaŭ kreis la [[Ĉina Katolika Patriota Eklezio|Patriotan Ĉinan Eklezion]] kies unupartie elektitaj episkopoj estis malakceptitaj de Romo<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7005927.stm |title=Asia-Pacific &#124; China installs Pope-backed bishop |publisher=BBC News |date=2007-09-21 |accessdate=2010-10-28}}</ref> antaŭ multaj el ili estis forpelitaj. La [[Kultura Revolucio]] de la 1960-aj jaroj kondukis al la fino de ĉiuj religiaj establadoj. Kiam ĉinaj preĝejoj poste remalfermiĝis ili restis sub la kontrolo de la Patriota Eklezio. Multaj katolikaj pastroj daŭre estis senditaj al malliberejo pro rifuzado rezigni pro fideleco al Romo<ref>Chadwick, p.259</ref>.

Malkontento pri la tradicia apogo de la Eklezio al la povuloj, ĉefe en latinamerikaj kaj sudeŭropaj landoj, kondukis iujn pastrojn kaj teologojn al alproksimiĝo al socireformaj movadoj, kio kondukis al la kreado de la t.n. [[Teologio de la Liberigo]]. Tiu polemiko kreis dividojn ene de la katolikaro mem, tiel ke kampanjoj por la [[homaj rajtoj]] kaj [[socia justeco]] okazigis la martiriĝon al katolikoj dum ĉi tiu periodo, rimarkinde en Ameriko, kie la ĉefespiskopo [[Oscar Romero]] de [[Salvadoro]] estis mortpafita en la altaro 1980, kaj ses jezuitoj de la [[Centramerika Universitato José Simeón Cañas]] estis murditaj en 1989, pri kio kulpis diktatorecaj reĝimoj apogataj de aliaj partoj de la katolika hierarkio<ref>{{cite news|last=Miglierini |first=Julian |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/8580840.stm |title=El Salvador marks Archbishop Oscar Romero's murder |publisher=BBC News |date=2010-03-24 |accessdate=2010-10-28}}</ref>. La katolika monaĥino [[Patrino Teresa]] ricevis la [[Nobel-premio]]n pri paco en 1979 pro ŝia humana laborado inter la malriĉuloj de Barato<ref>{{citeCite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1979/press.html |title=Press Release - The Nobel Peace Prize 1979 |publisher=Nobelprize.org |date=1979-10-27 |accessdate=2010-10-28}}</ref>. Episkopo [[Carlos Filipe Ximenes Belo]] ricevis la saman premion en 1996 for "laborado por justa kaj paca solvo en la konflikto de [[Orienta Timoro]]".<ref>{{citeCite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1996/press.html |title=Press Release - Nobel Peace Prize 1996 |publisher=Nobelprize.org |date=1996-10-11 |accessdate=2010-10-28}}</ref>.

La eklezio konstante daŭre konfirmis siajn proprajn moralajn poziciojn, kontraŭ tiuj disvastigitaj de la [[seksa revolucio]] kaj morala relativismo, aparte ĝenerala en okcidenta socio ekde la [[1960-aj jaroj]]. Diversaj instruoj de la papoj, kiel ekzemple la cirkuleroj [[Humanae vitae]] kaj [[Evangelium Vitae]], kontraŭbatalis koncipopreventon kaj aborton respektive<ref name="humanae">{{citeCite web|last=Paul VI|first=Pope|title=Humanae Vitae|publisher=Vatican|year=1968|url=http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae_en.html|accessdate=2008-02-02}}</ref>, priskribante ilin kiel parton de "kulturo de morto"<ref name="Bokenkotter493">Bokenkotter, p. 27, p. 154, pp. 493–494</ref>. La opinioj pri sekso de la eklezio estis forte kritikitaj de aliaj, interalie pro la opono al la uzado de [[kondomo]]j eĉ por la preventado de seksaj malsanoj. Krome, tiu moralo estis en la centro de polemiko ekde la [[1980-aj jaroj]], pro la skandalo de la seksa mistraktado de infanoj fare de katolika pastraro en Usono, Aŭtralio, Irlando kaj aliaj landoj.

La Romkatolika Eklezio instruas ke ekzistas unu eterna [[Dio]], kiu estas tri personoj en unu sola estaĵo: [[Dio Patro]], Dio, la Filo ([[Jesuo Kristo]]) kaj [[Dio]] [[Sankta Spirito]], konata kiel [[Triunuo]]<ref name="Schreck131">Schreck, p. 131</ref>. Katolika kredaro estas resumita en la [[La Kredo Nicea]] kaj detaligita en la [[Katekismo de la Katolika Eklezio]]<ref name="cat">Marthaler, preface</ref><ref>{{citeCite web|last=John Paul II|first=Pope|title=Laetamur Magnopere|publisher=Vatican|year=1997|url=http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_letters/documents/hf_jp-ii_apl_15081997_laetamur_en.html|accessdate=2008-03-09}}</ref> . Katolika kredo diras ke la eklezio "... estas la daŭra ĉeesto de Jesuo sur la tero". Por katolikoj, la termino "eklezio" rilatas al la homoj kiu komunias en Kristo kaj kiuj nutritaj de la Korpo de Kristo, iĝas la Korpo de Kristo"<ref>CCC, section 777, 778</ref> . La eklezio instruas ke la pleno de la "rimedoj de saviĝo" ekzistas nur en la Romkatolika Eklezio sed agnoskas ke la [[Sankta Spirito]] povas uzi kristanajn komunumojn apartigitajn de ĝi mem por alporti homojn al saviĝo. Ĝi instruas ke kiu ajn estas savita estas nerekte tra la eklezio se la persono havas nescion pri ĝi kaj ties instruoj, kiu sekvas la moralon kiujn Dio diktis en sia koro kaj tial, aliĝus al la eklezio se li-ŝi komprenus la neceson. Ĝi instruas ke katolikoj estas vokitaj de la Sankta Spirito por labori por unueco inter ĉiuj kristanoj.

La katolika membreco en 2007 estis 1.147 milionoj da homoj<ref>Froehle, pp. 4–5</ref>, pliiĝinte de 1950 (437 milionoj) kaj de 1970 (654 milionoj).<ref>{{citeCite web|last=Bazar|first=Emily|title=Immigrants Make Pilgrimage to Pope|work=USA Today|date=16 April 2008|url=http://www.usatoday.com/news/religion/2008-04-15-popeimmigrants_N.htm|accessdate=2008-05-03}}</ref> La Katolika loĝantarkresko de 139% retroiris al 117% inter 1950 kaj 2000. Ĝi estas la plej granda kristana eklezio, kaj ampleksas pli ol la duonon de ĉiuj kristanoj, ĉirkaŭ unu sesono de la loĝantaro de la mondo, la plej granda fakorganizita korpo de iu monda religio, kvankam la nombro de praktikantaj katolikoj tutmonde estas ne fidinde konata. Membreco kreskas precipe en [[Afriko]] kaj [[Azio]]<ref>http://www.apologetica.org/numerocatolicos.htm</ref>. La eklezio konsistas el 3% de la laĝantaro en Azio kvankam ekzistas granda proporcio de gemonaĥoj, pastroj kaj parokoj proksimaj al la katolikaj komunumoj. De 1975 al 2000, totala azia loĝantaro kreskis de 61% kun azia katolika loĝantarkresko al 104%.

{{projektojProjektoj|commonscat=Roman Catholicism}}

{{havendaHavenda artikolo|Romkatolika Eklezio}}

{{elstaraElstara}}