Sud-Koreio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
formatigo de buloj, formatigo de titoloj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
{{informkestoInformkesto lando
| nomoenlokalingvo = 대한민국<br />大韓民國
| transskribo = Daehanminguk
Linio 6:
| blazono = [[Dosiero:Coat of arms of South Korea.svg|100px|Blazono de Sud-Koreio]]
| nacia himno = [[Nacia himno de Sud-Koreio|애국가]] <br /> La patriota kanto
| nacia devizo = 홍익인간 (弘益人間)<br />Favoru la tutan homaron
| lokigo-bildo = [[Dosiero:South Korea (orthographic projection).svg|270px|Situo]]
| oficiala lingvo = [[Korea lingvo|korea]]
Linio 47:
La lando havas nur unu terlimon, kiu estas 243&nbsp;km longa kaj dividas Sud-Koreion de norda parto [[Nord-Koreio]]. La du koreaj ŝtatoj fondiĝis en 1948, kiam komenciĝis konflikto inter [[Usono]] kaj [[Sovetunio]] rilate al la [[Malvarma Milito]] kiu iĝis mortigega milito en [[Koreio]]. La sekva [[Korea Milito]] (1950-1953) fiksis la dividon. Sud-Koreio okcidente limas kun [[Flava Maro]] kaj trans ĝi kun [[Ĉinio]], sude kun [[Orientĉina Maro]] kaj oriente kun [[Japana Maro|Orienta Maro]], kiu alinomiĝas [[Japana Maro]] en Japanio, kaj trans ĝi kun [[Japanio]].
 
Preskaŭ duono de la 50 milionoj da loĝantoj de la lando loĝas fakte en la metropola areo ĉirkaŭ ties ĉefurbo, [[Seulo]], kiu estas la [[Plej grandaj urboj laŭ loĝantaro|dua al kvara plej granda en la mondo]] depende el la statistika sistemo<ref name=forstall>R.L. Forstall, R.P. Greene, kaj J.B. Pick, [http://www3.interscience.wiley.com/journal/122302376/abstract Which are the largest? Why lists of major urban areas vary so greatly], ''Tijdschrift voor economische en sociale geografie'' '''100''', 277 (2009), Table 4</ref> kun ĉirkaŭ 25 milionoj da loĝantoj.<ref>{{citeCite web|url=http://www.index.go.kr/egams/stts/jsp/potal/stts/PO_STTS_IdxMain.jsp?idx_cd=2729|title=Current population of the Seoul National Capital Area |publisher=Statistics Korea}}</ref>
 
Sud-Koreio estis loĝata tiom frue kiom ĝis Malsupra [[Paleolitiko]]<ref>http://www.rom.on.ca/news/releases/public.php?mediakey=sg1yebpnv8 Ancient civilizations, Royal Ontario Museum, Canada, 12a de Decembro, 2005, alirita la 25an de Aprilo, 2010.</ref><ref>Wayback 20080302014245 http://www.opm.go.kr/warp/webapp/content/view?meta_id=english&id=35 Prehistoric Korea, Office of the Prime Minister.</ref> kaj ties civilizo ekis per la fondo de [[Goĝoseon]]. Post la unuigo de la [[Tri Antikvaj Regnoj de Koreio]] en 668, Koreio ĝuis ĉirkaŭ unu [[jarmilo]]n de relativa trankvleco dum [[Historio de Koreio|dinastioj kiuj daŭris jarcentoj]] en kiuj ties komerco, kulturo, literaturo, scienco kaj teknologio floris.<ref>http://www.gwangjunewsgic.com/online/behind-the-myth-the-many-invasions-of-korea/</ref> En 1910 ĝi estis konkeraldonita de la [[Japana Imperio]], post kies malvenko en 1945, Koreio estis [[Divido de Koreio|dividita]] en sovetunia kaj usona zonoj de okupado, el kiuj tiu lasta iĝos la Respubliko Koreio en 1948. Kvankam [[Unuiĝintaj Nacioj]] aprobis deklaron ke la Respubliko Koreio estus la nura rajtigita registaro de Koreio,<ref>(mankas referenco)</ref> samtempe komunisma reĝimo estis tuj muntita en la nordo de la duoninsulo koreia kiu klopodis invadi la sudon en 1950, kio kondukis al la [[Korea Milito]] kiu finis ''[[de facto]]'' en 1953, kio definitivis la dividan situacion.
Linio 64:
La lando estas etne tre homogena.
 
=== Grandaj urboj ===
Estas ok grandurboj kiuj enhavas pli ol unu miliono da loĝantoj. La ceteraj en la listo havas pli ol 100 000 loĝantoj.
 
Linio 139:
 
== Historio ==
{{ĉefartikoloĈefartikolo|Historio de Koreio}}
La kapitulaco al la Aliancaj nacioj de imperia Japanio sub [[Hirohito]] kaj la antaŭa kolapso de Germanio sub Hitler, kun fundamentaj ŝanĝoj en mondpolitiko kaj ideologio, kondukis al divido de Koreio en du okupaciaj zonoj, kio efektive komenciĝis je la 8-a de septembro [[1945]]. Usono regis la sudan parton de la duoninsulo kaj Sovetio regis la teritorion pli nordan ol la 38a latituda linio. Ĉi tiu divido celis esti provizora, kaj la unua intenco estis redoni unuiĝintan Koreion al la popolo kiam Usono, Britio, Sovetio, kaj Ĉinio povos aranĝi propran administradosistemon.
 
Linio 159:
 
* 6 ''memstaraj urbegoj''
** [[Pusano]] (부산광역시; 釜山廣域市; en la [[Latinliteriga transskribo de la korea lingvo|norma latinliterigo]] ''Busan'') (2)
** [[Teguo]] (대구광역시; 大邱廣域市; en la [[Latinliteriga transskribo de la korea lingvo|norma latinliterigo]] ''Daegu'') (3)
** [[Deĝon]] (대전광역시; 大田廣域市; en la [[Latinliteriga transskribo de la korea lingvo|norma latinliterigo]] ''Daejeon'') (6)
** [[Kŭangĵuo]] (광주광역시; 光州廣域市; en la [[Latinliteriga transskribo de la korea lingvo|norma latinliterigo]] ''Gwangju'') (5)
** [[Inĉono]] (인천광역시; 仁川廣域市; en la [[Latinliteriga transskribo de la korea lingvo|norma latinliterigo]] ''Incheon'') (4)
Linio 169:
 
* 9 provincoj:
** [[Nord-Ĉungĉongo|Nord-Ĉungĉong provinco]] (충청북도; 忠清北道) (10)
** [[Sud-Ĉungĉongo|Sud-Ĉungĉong provinco]] (충청남도; 忠清南道) (11)
** [[Kangŭono|Kangŭon provinco]] (강원도; 江原道) (9)
Linio 175:
** [[Nord-Gjeongsang|Nord-Gjeongsang provinco]] (경상북도; 慶尙北道) (14)
** [[Sud-Gjeongsang|Sud-Gjeongsang provinco]] (경상남도; 慶尙南道) (15)
** [[Jeju-do|Jeju provinco]] (제주특별자치도; 濟州特別自治道) (16)
** [[Nord-Ĝeollao|Nord-Ĝeolla provinco]] (전라북도; 全羅北道) (12)
** [[Sud-Ĝeollao|Sud-Ĝeolla provinco]] (전라남도; 全羅南道) (13)
 
== Edukado ==
{{ĉefartikoloĈefartikolo|Listo de universitatoj en Sud-Koreio}}
 
== Esperanto en Sud-Koreio ==
{{ĉefartikoloĈefartikolo|Esperanto-movado en Koreio}}
La plej granda organizaĵo de esperantistoj en Sud-Koreio estas [[Korea Esperanto-Asocio]] (KEA), kiu ĉiumonate eldonas sian oficialan organon [[La Lanterno Azia]]. Korea Esperanto-Asocio tutlande havas 9 regionajn filiojn kaj 6 regionajn filietojn. Ĝia junulara sekcio estas [[Korea Esperanto-Junularo]] (KEJ), kiu ĉiun duan monaton publikigas la gazeton [[Verda Voĉo]].
 
Linio 194:
[[ILEI]] okazigis sian 50-an [[Kongreso|Kongreson]] en [[Busano]] de la 15-a de julio ĝis la 22-a de julio 2017.
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{projektojProjektoj|commonscat=South Korea
|wikinewscat=Sud-Koreio
|ReVo titolo=Sud Koreujo
Linio 211:
 
== Notoj kaj referencoj ==
{{referencojReferencoj}}
 
{{Ŝtatoj en Azio}}{{havenda artikolo|Sud-Koreio}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Sud-Koreio]]