Sekundo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Roboto: Automata tekst-anstataŭigo: (- ĉ. + ĉirkaŭ )
uzo de ŝablono (alilingve), +Projektoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 4:
La nuna difino de sekundo devenas de la 13-a [[Ĝenerala Konferenco pri Pezoj kaj Mezuroj]] (okazinta en 1967 kaj 1968), kaj tekstas jene:
 
{{citaĵoCitaĵo|La tempodaŭro de 9 192 631 770 cikloj de la radiado kiun donas la transiro inter la du hiperfajnaj niveloj de la baza stato de atomo de cezio-133.}}
 
== Historio ==
Tempodaŭro de unu sekundo iĝis praktike mezurebla nur post la invento de [[pendola horloĝo]] en la [[17-a jarcento]], sed tiu mezurunuo estis uzata jam antaŭe en [[astronomio|astronomiaj]] kalkuloj. La difino de sekundo longe estis bazita sur la koncepto [[tagnokto]], dividata en 24 horojn kun po 60 minutoj, ĉiu kun po 60 sekundoj. Unu sekundo do estis, kaj por la ĉiutaga vivo daŭre estas, unu 86400ono de tagnokto.
 
Kun la evoluo de ĉiam pli precizaj mezuriloj kaj mezuraj metodoj, oni eltrovis, ke la turniĝado de Tero ne estas sufiĉe unueca kaj stabila, por ebligi science ekzaktan difinon de baza mezurunuo. En la [[1950-aj jaroj]] oni tial transiris al difino bazita sur la astronomia [[tropika jaro]], tio estas la daŭro de unu rondiro de [[Tero]] ĉirkaŭ [[Suno]], ekde unu [[printempa ekvinokso]] al la sekva. La nova difino fiksis, ke unu tropika jaro (la jaro 1900, kun astronomie precizega difino pri la ekzakta tempopunkto) egalis al 31 556 925.9747 sekundoj.
 
En 1967 oni aprobis la nunan difinon, por kies praktika realigo oni bezonas atomajn horloĝojn. La baza difino restas sen ŝanĝoj, sed dum la jaroj ekestis precizigoj pri kondiĉoj de la mezurado. Unu el ili koncernas etajn korektojn bezonatajn, laŭ la ĝenerala teorio pri relativeco, pro efikoj de gravitodiferencoj inter diversaj lokoj sur Tero. La alian kondiĉon difinis, en 1997, la [[Buroo Internacia pri Pezoj kaj Mezuroj]]: ĝi priskribis, ke la difino celas cezian atomon senmovan en temperaturo 0-kelvina.
 
== Dekoblaj kaj dekonaj unuoj ==
{{dekoblajDekoblaj kaj dekonaj mezurunuoj
|mezurunuo = sekundo
|simbolo = s
Linio 26:
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
{{Artikolo voĉlegita}}
* http://www.bipm.fr/fr/si/si_brochure/chapter2/2-1/second.html Oficiala difino de sekundo (france)
* http://www.bipm.fr/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/second.html Oficiala difino de sekundo (angle){{en}}
* http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/ Oficiale pri la supersekundoj (angle)
* http://www.bipm.org/en/scientific/tai/ Pri la Internacia Atoma Tempo (angle){{en}}
 
{{-}}
{{Mezurunuoj de SI}}
 
{{havendaHavenda artikolo|Sekundo}}
 
 
{{havenda artikolo|Sekundo}}
 
[[Kategorio:Mezurunuoj de tempo]]