Sikismo: Malsamoj inter versioj

 

== Historio ==

''[[Guru Nanak]]'' ([[1469]]-[[1539]]) estis la fondinto de sikismo, la unua el la dek majstroj de tiu religio. Antaŭ sia morto, li nomumis novan majstron. La lasta kaj deka en la sinsekvo de majstroj, nome ''[[Guru Gobind Singh]]'' ([[1666]]-[[1708]]), komencis la ceremonion de sika bapto en [[1699]], tiel apartigante la sikojn. La unuaj baptitaj sikoj, la kvin amatoj (''[[Panj Pjare]]'') tiam baptis la majstron. Tiel la estro agnoskis la ĉefecon de la komunumo (''[[ĥalsa]]'').

 

== Doktrino kaj moroj ==

=== Fundamenta doktrino ===

La [[doktrino]] de Nanako prezentas sin kiel simplan. La kerna koncepto, kiu koherigas sikismon, estas la rego de ununura dio, kreinto. Nanako nomis tiun dion la "vera nomo", por eviti jam konatajn terminojn pri dio. Li predikis, ke la vera nomo, kvankam multmaniere kaj multloke aperanta, estas eterne unu, [[ĉiorega]] kaj [[ĉiopova]] dio, transmonda kaj ĉimonda, kreanto kaj detruanto.

 

To argue which components of his beliefs are Hindu, which are muslim, is arguing like fools on which one religion in the world owns the intellectual right to profess the sole ownership of universal thoughts, ideas and movements such as kindness, giving, honesty, remembering the name of god, and respecting others.

-->

Nanako ankaŭ kredis je ''[[maja]]''. Kvankam li taksis materiaĵojn realaj kaj esprimoj de la vero de Dio, ili emas konstrui "muron el malvero" ĉirkaŭ tiuj vivantaj en la malspirita sfero de materiaj deziroj. Tio malebligas al ili vidi la veran dion, kiu kreis materion kiel vualon ĉirkaŭ si, tiel ke spiritaj mensuloj, liberaj je deziro, kapablas ĝin travidi.

 

 

Oni pensu pri dio, kaj senĉese ripetu ties nomon (''Nama Japam''), tiel unuiĝonte al li. Savo ne estas eniro en [[Paradizo]]n post [[Fina Juĝo]], sed unuiĝo kaj ensorbiĝo en dion, la veran nomon.

 

== Radikoj √Sik- kaj √Siĥ- en PIV ==

 

=== Nomoj ===

La [[persona nomo|dua nomo]] ''Singh'', kiu signifas vir[[leono]]n, estas tipa ĉe sikoj, kvankam ne ĉiu ''Singh'' estas siko. Sikinoj uzas la familinomon ''Kaur'' ("leonino"), sed plimulto da regnoj permesas nur la viran ''Singh''. Ekster Hindio, por multaj sikoj ĝi iĝis [[familinomo]]:

* akcidente pro oficistaj konfuzoj inter diversaj nomoj

== Situacio de sikismo ==

=== Sikoj en Hindio ===

 

La politika premo de ĉirkaŭaj islamaj regnoj trudis sindefendon al sikoj. Meze de [[19-a jarcento]], ili regis Panĝabon kun landoj nun parte en [[Barato]] kaj parte en [[Pakistano]]. La sika militistaro plurfoje povis repeli la [[Britio|britan]] armeon.

 

=== Sikoj en la mondo ===

Nun, sikoj estas en tuta Hindio kaj ceterloke en mondo. La suma nombro de sikoj estus ĉirkaŭ 25,8 milionoj, kio estus 0.39% el la monda loĝantaro kaj rangigus sikismon kiel 5-a monda religio laŭ nombro de anoj<!-- ĉu vere -->. Ĉirkaŭ 19 milionoj loĝas en Barato, ĉefe en Panĝabo, nome 75% el la tiea loĝantaro. Grandaj komunumoj de Sikoj loĝas en la najbaraj ŝtatoj kiaj la barata subŝtato [[Harjano]] kiu estas hejmo de la dua plej granda sika loĝantaro en Barato kun 1.1 milionoj da Sikoj ĉe la censo de 2001, kaj povas troviĝi grandaj komunumoj de sikoj tra Barato. Tamen, Sikoj estas nur ĉirkaŭ 2% el la barata loĝantaro.<ref name="Singh Kalsi 2007 12">{{cite book |title= Sikhism|edition= |last= Singh Kalsi|first= Sewa|year= 2007|publisher= Bravo Ltd.|location= London|isbn= 978-1-85733-436-4|page= 12}}</ref>

 

 

=== Persekutoj kontraŭ sikoj ===

En [[1984]], grupo da separatismaj (laŭ iuj, terorismaj) sikoj anoj de ''[[Jarnail Singh Bhindranwale]]'' sin ŝirmis en la [[Ora Templo]] de [[Amricaro]], sika sanktejo. La barata armeo, laŭ ordonoj de [[Indira Gandhi]], sturmis la templon. 83 armeanoj kaj 493 sikoj mortis, kaj multaj estis vunditaj. Multaj sikoj taksis perforton en sia sanktejo nepardonebla. Sikaj gardistoj de [[Indira Gandhi]] poste venĝe murdis ŝin. Post la murdo, multaj sikaroj estis atakitaj de la [[Kongresa Partio]] de [[Gandhi]], tiam regita de ŝia filo, [[Rajiv Gandhi]]. Multaj sikoj mortis tiel.

 

Post la atakoj de [[11-a de septembro 2001]] en Usono, iuj usonanoj atakis sikojn, konfuzante iliajn kaptukojn kaj barbojn kun tiuj de la islamanoj kaj siavice identigante islamanojn ĝenerale kun la atakintoj.

 

* [[Harmandir Sahib]]

 

 

 

* Dilgeer, Dr Harjinder Singh (2008), ''Sikh Twareekh'', publikigita de Sikh University Press & Singh Brothers Amritsar, 2008.

* Dilgeer, Dr Harjinder Singh (2012), ''Sikh History'' (10 volumoj), publikigita de Sikh University Press & Singh Brothers Amritsar, 2010–12.

* [http://www.sikhism.ru Sikismo Rusio] ([[ruse]]).

 

 

 

[[Kategorio:Sikismo| ]]

[[Kategorio:Religio]]