Sueza Kanalo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita ŝablono (Dosiero), esperantigita ŝablono (Referencoj), esperantigita parametro, pli bona ŝablono (Koord), formatigo de titoloj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Canal de Suez.jpg|eta|250px|Sueza kanalo en la mapo]]
<!--[[
[[Dosiero:Red Sea topographic map-en.jpg|
La '''Sueza Kanalo''' (en [[araba]]: قناة السويس Qanāt al-Sūwais) estas [[Marnivelo|marnivela]] [[kanalo]] aŭ [[akvovojo]] en [[Egiptio]], kiu ligas la [[Mediteraneo]]n (ĉe [[Port Said]]) kaj [[Ruĝa Maro|Ruĝan Maron]] (ĉe [[Suezo]]). En longo de 163 km ĝi transas 113 km larĝan [[Sueza Terkolo|Suezan Terkolon]]. Ĝi estis malfermita en Novembro 1869 post 10 jaroj de konstruado. La kanalo permesas ŝipiradon inter [[Eŭropo]] kaj [[Suda Azio]] sen ĉirkaŭnavigado de [[Afriko]], tiele malpliigante la marveturadan distancon inter Eŭropo kaj Hindio je ĉirkaŭ 7,000 kilometroj (4,300 mi). La norda finejo estas Port Said; la suda finejo estas Port Tewfik ĉe la urbo [[Suez]]. Ismailia estas ĉe ties okcidenta bordo, 3 km (1.9 mi) el duonvoja punkto.<ref>{{
Kiam ĝi estis konstruita, la kanalo estis 164 km longa kaj 8 m profunda. Post kelkaj plilarĝigoj, ĝi iĝis 193.30 km longa, 24 m profunda kaj 205 m larĝa.<ref>{{
La kanalo estas ununura akvovojo kun alpasejoj ĉe la "Ballah Alpasejo" kaj la [[Amara Lago]].<ref>[http://www.suezcanal.gov.eg Suez Canal Authority]</ref> Ĝi ne enhavas [[kluzo]]jn; maraakvo fluas libere tra ĝi. Ĝenerale, la kanalo norde de la Amaraj Lagoj fluas norden vintre kaj suden somere. La akvofluo sude de la lagoj ŝanĝas pro la [[tajdo]] ĉe Suez.<ref name = rsp>{{
La kanalo estas posedata kaj administrata de la [[Suezkanala Aŭtoritato]]<ref>{{
En Aŭgusto 2014, oni entreprenis konstruadon de [[Nova Sueza Kanalo|dua kanalo]] ĉe duono de la kanalvojo, koste de 8.4 mil milionoj da usonaj dolaroj, por pliigi la kanalan enhavkapablon. Oni aranĝis monkolekton per eldono de interes-portantaj investatestiloj nur por egiptaj entoj kaj individuoj kaj la celita kvanto estis atingita dum nur ses labortagoj. Oni supozas, ke la etendigo duobligos la enhavkapablon de la Sueza Kanalo el 49 al 97 ŝipoj tage. Oni esperas, ke la konstruado de la projekto daŭros unu jaron.<ref name="SuezExpansion">{{cite news|title=New Suez Canal project proposed by Egypt to boost trade|url=http://www.caironews.net/index.php/sid/224460353|accessdate=7a Aŭgusto 2014|publisher=''Cairo News.Net''}}</ref>
== Historio ==
=== Nil–Ruĝmara(j) Kanalo(j) ===
{{Ĉefartikolo|Kanalo de Faraonoj}}
[[Dosiero:Darius-Vase.jpg|
Antikvaj okcident–orientenaj kanaloj estis konstruitaj por faciligi veturadon el la rivero [[Nilo]] al la Ruĝa Maro.<ref name="Britannica">''Encyclopaedia Britannica'', 11a eldono, s.v. [http://www.1911encyclopedia.org/Suez_Canal "Suez Canal"]. Konsultita la 8an de Aŭgusto 2008.</ref><ref name="Rappoport">Rappoport, S. (Doktoro de Flozofio, Bazelo). ''History of Egypt'' (sendata, komenco de la 20a jarcento), Volume 12, Part B, Chapter V: "The Waterways of Egypt," paĝoj 248–257. London: The Grolier Society.</ref><ref name="Hassan">Hassan, F. A. & Tassie, G. J. ''Site location and history'' (2003). [http://www.e-c-h-o.org/khd/ Kafr Hassan Dawood On-Line, Egyptian Cultural Heritage Organization]. Konsultita la 8an de Aŭgusto 2008.</ref> Unu pli malgranda kanalo ŝajne estis konstruita sub apogo de [[Senusret la 2-a]]<ref name="Sesostris">Bonvolu referenci al por Sesostris Moderna esplorado.</ref> aŭ [[Ramseso la 2-a]].<ref name="Britannica" /><ref name="Rappoport" /><ref name="Hassan" /> Alia kanalo, probable enprenanta parton de la unua,<ref name="Britannica" /><ref name="Rappoport" /> estis konstruita dum la regado de [[Nekao la 2-a]], sed la nura tute funkcianta kanalo estis inĝenierigita kaj kompletigita de [[Dario la 1-a]].<ref name="Britannica" /><ref name="Rappoport" /><ref name="Hassan" />
Linio 23 ⟶ 22:
En sia verko ''[[Meteologio (Aristotelo)|Meteologio]]'', [[Aristotelo]] verkis:
<blockquote>Unu el iliaj reĝoj klopodis fari kanalon al ĝi (ĉar ĝi estintus de neniu malgranda avantaĝo al ili por la tuta regiono por fari ĝin navigebla; Sesostris laŭdire estis la unua el la antikvaj reĝoj se temas pri tiaj klopodoj), sed li trovis ke la maro estis pli alta ol la tero. Tiel li unue, kaj Dario poste, ĉesis fari la kanalon, timante ke la maro povus miksi kun la riverakvo kaj ruinigi ĝin.<ref>{{
[[Strabono]] verkis ke Sesostris ekkonstruigis kanalon, kaj [[Plinio la Maljuna]] verkis:
Linio 52 ⟶ 51:
== Notoj ==
{{Referencoj}}
== Bibliografio ==
Linio 79 ⟶ 78:
* [http://www.ppl.nl/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=82 Bibliografio pri akvoresursoj kaj Internacia Juro] Peace Palace Library
{{
{{
{{
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Sueza Kanalo]]
| |||