Ceramiko: Malsamoj inter versioj

'''Ceramiko''' estas tre antikva [[aplikata arto]] de transformo de [[argilo]] per [[varmo]] ĉefe por [[potfarado]],<ref>'Pottery Science: materials, process and products.' Allen Dinsdale. Ellis Horwood Limited, 1986.</ref> sed ne nur. Specialaj tipoj de ceramikaĵoj estas [[fajenco]], el [[grejso]] kaj [[porcelano]].

 

Laŭ [[Francisko Azorín]] '''ceramiko''' estas simple ''Arto prilabori argilon''.<ref>[[Francisko Azorín]], arkitekto, [[Universala Terminologio de la Arkitekturo]] (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 45.</ref> Li indikas [[etimologio]]n el ''Keramos'', propra nomo de greka urbo, kie oni trovis plastikan argilon, kaj de tie la grekaj ''kéramikos'', ''keramos'' kaj la latina ''ceramus''. Kaj aldonas terminojn kiel ''ceramikaĵo'', nome ''Objekto el argilo, porcelano, [[kaolino]]'', ''ceramikisto'', nome "Homo sin okupanta pri ceramiko"; kaj tipojn de ceramiko kiel pentrita ceramiko, orumita ceramiko, vernizita ceramiko, emajlita ceramiko, reliefornama ceramiko, strekita ceramiko, muldita ceramiko.<ref>Azorín, samloke.</ref>

 

La ceramikaĵoj povas esti [[emajlo|emajlaj]] aŭ sen-emajlaj. La emajliza metio aperis jam en la [[3-a jarmilo a.K.]] en [[Egiptio]]. Oni uzas kemiaĵojn por kolorigi la pecojn. Ekzemple, [[teluro]] estas arĝent-kolora metaloido uzata ĉe [[alojo]]j kaj ceramikaĵoj. Preskaŭ ĉiuj kulturoj uzas la ceramikan teknikon. [[Ceramikaĵo]]j estis unuj el la unuaj ujoj por [[kuirado]] kaj por kolektado de [[akvo]], [[oleo]], [[greno]]j, kaj por similaj taskoj. Dum [[Arkeologio|arkeologiaj laboroj]], oni tre ofte trovas ceramikajn rompitaĵojn. Ĝuste ĉi fakto estas uzata por karakterizi kulturojn. Ceramiko ne celas nur simplan potfaradon, sed ankaŭ diversajn artaĵojn. En [[-210|210 a.K.]] oni konstruis en [[Ĉinio]] la tombon de [[Qin Shi Huangdi]], kiu entenis tutan ceramikan armeon.

 

Ceramiko originiĝis antaŭ la periodo de [[Neolitiko]], kiel pruvas ceramikaj objektoj kiel tiu de la [[Gravetia kulturo]] nome [[Venuso de Dolní Věstonice]] malkovrita en Ĉehio kiu datas reen el 29,000–25,000 a.K.,<ref>"No. 359: The Dolni Vestonice Ceramics". Uh.edu. 1989-11-24. [http://www.uh.edu/engines/epi359.htm] Alirita la 2010-09-04.</ref> kaj ceramikaj ŝipaĵoj kiuj estis malkovritaj en [[Ĝjangŝio]], [[Ĉinio]], kiuj datas el 18,000 a.K. Fruaj neolitikaj ceramikaĵoj estis trovitaj en lokoj kiaj la [[Ĵomon-epoko|Ĵomona]] [[Japanio]] (10,500 a.K.),<ref>Diamond, Jared (June 1998). "Japanese Roots". Discover (Discover Media LLC). [http://discovermagazine.com/1998/jun/japaneseroots1455/] Alirita la 2010-07-10.</ref> la Malproksima Oriento de Rusio (14,000 a.K.),<ref>'AMS 14C Age Of The Earliest Pottery From The Russian Far East; 1996-2002.' Derevianko A.P., Kuzmin Y.V., Burr G.S., Jull A.J.T., Kim J.C. Nuclear Instruments And Methods In Physics Research. B223-224 (2004) 735-739.</ref> Sub-Sahara Afriko kaj Sudameriko.

 

 

Ceramiko estas farata per formado de argilaĵo en objektoj de postulita formo kaj varmigado de ili je altaj temperaturoj en [[forno]] kiu forigas la tutan akvon el la argilo, kio kondukas al reagoj kiuj rezultas en permanentaj ŝanĝoj kiaj la pliigo de ties forto kaj plifortigo kaj certigo de ties formo. Argilaĵo povas esti ornamata antaŭ aŭ post ties fajrigado. Antaŭ kelkaj formoprocezoj, argilaĵo devas esti preparata. Knedado helpas por sekurigi eĉ humidecon tra la tuta argilaĵo. Aero kaptita ene de la argilaĵo bezonas esti forigita. Tio estas nomata senaerigado kaj povas esti plenumita per [[maŝino]] nomata vakuilo aŭ permane per [[kojno]]j. Kojnoj povas ankaŭ helpi produkti eĉ humidecan enhavon. Kiam argilaĵo estis knedita kaj senaerigita aŭ kojnigita, se ĝi estis formita per vario de teknikoj. Post formado ĝi estas sekigita kaj poste fajrigita.

 

* ''Malvarma'' argilo referencas al nefajrigitaj objektoj. Je sufiĉa humidenhavo, argilaĵoj je tiu stadio estas en sia plej plastika formo (ili estas mildaj kaj maleeblaj, kaj tiele povas esti facile deformita per manipulado).

* ''[[Ledo]]-forta'' referencas al argilaĵo kiu estis sekigita parte. Je tiu stadio la argilaĵo havas proksimume 15% de humidenhavo. Argilaĵoj je tiu stadio estas tre firmaj kaj nur iome faldeblaj. Ornamado kaj manipulado ofte okazas je ledoforta stato.

* ''Briliga'' fajrigado estas la fina stadio de kelka potfarado. [[Glazuro]] povas esti aplikita al la biskvita formo kaj la objekto povas esti ornamata laŭ kelkaj manieroj. Post tio la objekto estas "brilfajrigita", kio kaŭzas ke la brilmaterialo fandiĝas, poste aliĝas al la objekto. La brilfajrigado ankaŭ plifortigas la argilaĵon eĉ pli kiel kemiaj procezoj povas pluokazi en la argilaĵo.

 

Estas kelkaj materialoj kiuj estas referencataj kiel [[argilo]]. La propraĵoj de la argilo diferencas, kiaj:

[[Plasta aliformiĝo|Plasteco]], nome maleableco de la argilaĵo; la etendo laŭ kiu ili sorbos akvon post fajrigado; kaj malpliigo, nome etendo de redukto laŭ grando de argilaĵo dum akvo estas forigita. Diferencaj argilaĵoj ankaŭ diferencas laŭ maniero en kiu ili respondas kiam ili estas fajrigitaj en la forno. Argilaĵo povas esti [[Ceramiko#Ornamado kaj briligado|ornamita]] antaŭ aŭ post la fajrigado. Antaŭ kelkaj formigaj procezoj, argilo devas esti preparata. Ĉiu el tiuj diferencaj argiltipoj estas komponataj el diferencaj tipoj kaj kvantoj de mineraloj kiuj determinas la karakterojn de la rezulta ceramikaĵo. Povas esti regionaj variaĵoj en la proprecoj de krudaj materialoj uzitaj por la produktado de ceramikaĵo, kaj tio povas konduki al [[varo]]j kiuj estas unikaj laŭ karaktero aŭ loko. Estas ofta por argilaĵoj kaj aliaj materialoj esti miksitaj por produkti argilaĵojn taŭgajn por specifaj celoj. Ofta komponanto de argilaĵoj estas la mineralo [[kaolinito]]. Aliaj mineralaj komponaĵoj en la argilo povas agadi kiel fluigaĵoj kiuj malaltigas la vitrigan temperaturon de argilaĵoj. Sube estas listo de diferencaj tipoj de argilo uzata por ceramiko.<ref>Ruth M. Home, 'Ceramics for the Potter', Chas. A. Bennett Co., 1952</ref>

* [[Kaolino]], estas foje referencata kiel [[ĉina argilo]] ĉar ĝi estis unue uzata en Ĉinio. Uzata por [[porcelano]].

* Bulargilo, nome tre plasteca, fajne grajna [[Sedimenta rokaĵo|sedimenta]] argilo, kiu povas enhavi kelkajn organikajn materialojn. Malgrandaj kvantoj povas esti aldonita al porcelano por pliigi plastecon.

* [[Bentonito]], nome tre plasteca argilo kiu povas esti aldonita en malgrandaj kvantoj al kelkaj argiloj por pliigi la plastecon.

 

Ceramiko povas esti formita per vico da metodoj kiuj inkludas:

* Man-konstruado. Tio estas la plej frua formiĝanta metodo. Varoj povas esti konstruitaj permane el [[Volvaĵo (ceramiko)|volvaĵoj]] de argilo, kombinante platajn slabojn el argilo, aŭ [[pinĉado|pinĉante]] solidajn pilkojn el argilo aŭ iun kombinaĵon de tiuj. Partoj de mankonstruitaj ujoj ofte estas akompanitaj kune kun la helpo de deglito, akva interrompo de argilkorpo kaj akvo ([[ŝlimo]]). Argilkorpo povas esti ornamita antaŭ aŭ post bakado. Antaŭ kelkaj formadprocezoj, argilo devas esti preparita kiel ekzemple [[servico]]j kvankam kelkaj studioceramikistoj trovas man-konstruon pli kongrua por krei soltipajn artaĵojn.

* La [[potista rado]]. En procezon nomitan "turnigado", bulko el argilo estas metita en la centron de diskotelero, nomita la rado-kapo, kiun la ceramikisto rotacias per bastono, kun piedpotenco aŭ per [[elektromotoro]] movata per variebla rapideco.

 

 

 

* Granulpremado: Kiel la nomo indikas, tio estas la operacio de formado de ceramiko premante argilon en duon-seka kaj grajneca stato en [[muldilo]]. La argilo estas premita en la muldilon per pora [[matrico]] tra kiu akvo estas pumpita ĉe alta aerpremo. La grajneca argilo estas preparita per ŝpruc-sekigado por produkti bonan kaj liberfluan materialon havantan humidenhavon de inter proksimume 5 kaj 6 procentoj. Granulpremado, konata ankaŭ kiel polvopremado, estas vaste uzita en la fabrikado de ceramikaj [[kahelo]]j kaj, ĉiam pli, de [[plato]]j.

* [[3D printado]]: Tiu estas la lasta invento en formigado de ceramikaĵoj. Estas du metodoj. Unu konsistas en tavola metado de milda argilo simile al FDM printado, dum la alia konsistas en aldono al seka argila polvo de iu likvo.

 

Ceramiko povas esti ornamita laŭ multaj malsamaj manieroj. Iu ornamado povas esti farita antaŭ aŭ post la bakado.

 

* [[Pentrado]] estis uzita ekde frua pratempo, kaj povas esti tre kompleksa. La pentraĵo ofte estas aplikita al ceramiko kiu estis jam bakita unufoje, kaj poste povas esti kovrita per [[glazuro]]. Multaj [[pigmento]]j ŝanĝas koloron kiam bakite, kaj la farbisto devas enkalkuli tion.

* Ceramika [[glazuro]]. Eble la plej ofta formo de ornamado, kiu ankaŭ funkcias kiel protekto al la ceramikaĵo, igante ĝin pli dura kaj konservanta sin for de likva penetrado en la ceramiko. Glazuro povas esti hela, precipe super pentraĵo, aŭ kolora kaj maldiafana. Ekzistas pli da detalo en la koncerna sekcio malsupre.

* [[Litografio]], ankaŭ nomita pres-translokigo aŭ "glubildo", estas ofta. Tiuj kutimas apliki dezajnojn al artikoloj. La litografio konsistas el tri tavoloj: la koloro, aŭ bildo, tavolo kiu konsistas el la dekoracia dezajno; la kovromantelo, klara protekttavolo, kiu povas asimili malalt-kortuŝan [[vitro]]n; kaj la bakpapero sur kiu la dezajno estas presita per ekranprintado aŭ litografio. Ekzistas diversaj metodoj de transdonado de la dezajno forigante la subten-paperon, kelkaj el kiuj estas konvenaj al maŝinaplikaĵo.

* '''Bendigo''' estas la aplikiĝo permane aŭ de maŝino de bendo de koloro al la rando de plato aŭ taso. Ankaŭ konata kiel "subŝtofo", tiu operacio ofte estas aranĝita sur potistan radon.

* '''Agataĵo''' estas nomita laŭ sia simileco al la [[kvarco|kvarca]] mineralo nome [[agato]] kiu havas bendojn aŭ tavolojn de koloroj kiuj estas miksitaj kune; tiele agatvaroj estas faritaj per miksado de argiloj de malsamaj koloroj kune sed ne miksante ilin ĝis la punkto ke ili perdas siajn individuajn identecojn. La varoj havas karakterizan vejnecan aŭ makulecan aspekton. La esprimo "agatvaro" estas uzita por priskribi tiajn varojn en [[Britio]]; en [[Japanio]] la esprimo "neriage" estas uzita kaj en [[Ĉinio]], kie tiaj aĵoj estis faritaj ekde minimume la [[Dinastio Tang]], ili estas nomitaj "marmorumitaj" varoj. Granda prizorgo estas postulata en la selektado de argiloj por esti uzita por farado de agatvaroj ĉar la argiloj uzitaj devas havi egalajn termikajn movkarakterojn.

* '''Kotoŝlimo''': Tio estas argilŝlimo, kiu kutimas kovri la surfacon de ceramiko, kutime antaŭ bakado. Ĝia celo ofte estas dekoracia kvankam povas ankaŭ esti uzita por maski nedezirindajn ecojn en la argilo al kiu ĝi estas aplikita. Kotoŝlimo povas esti uzita per pentrado aŭ per trempado por disponigi uniformon, glatan kovradon. Kotoŝlimo estis uzita fare de ceramikistoj de prahistoriaj tempoj ĝis la aktualo kaj foje estas kombinita kun [[Sgrafiarto|sgrafia]] ornamado, kie tavolo de kotoŝlimo estas gratita por riveli la koloron de la subesta argilo. Kun zorgemo estas eble apliki duan mantelon de kotoŝlimo de malsama koloro al la unua kaj incizi ornamadon tra la dua mantelo por eksponi la koloron de la subesta mantelo. Kotoŝlimo uzita laŭ tiu maniero ofte enhavas grandajn kvantojn da silicoksido, foje alirante la kunmetaĵon de [[glazuro]].

** ''Mituloro'' - antikva metodo de orornamado. Ĝi estis farita pere de frotado per kunaj orfolio, sukero kaj salo, sekvite per lavado por forigi solvaĵojn.

 

{{Ĉefartikolo|Glazuro}}

[[Dosiero:Iranian handicraft.jpg|eta|200px|Irana emajlaĵo.]]

Glazuro estas vitreca kovraĵo por ceramiko, kies primaraj celoj estas ornamado kaj protekto. Unu grava uzo de glazuro estas igi porajn ceramikajn ujojn netralasemaj al akvo kaj aliaj likvaĵoj. Glazuro povas esti uzita senpolvigante la ne bruligitan kunmetaĵon super la varo aŭ per ŝprucado, trempado, sekvado aŭ frotado sur maldika suspensiaĵo kunmetita de la ne bruligita glazuro kaj akvo. La koloro de glazuro post kiam ĝi estis bakita povas esti signife diferenca de antaŭ la bakado. Por malhelpi ke brilsurfacaj varoj algluiĝu al fornmeblaro dum bakado, aŭ malgranda parto de la objekto bakota (ekzemple, la piedo) estas lasita neglazurita aŭ, alternative, specialaj obstinaj "teniloj" estas utiligitaj kiel subteniloj. Tiuj estas forigitaj kaj forĵetitaj post la bakado.

* [[Emajlo]]. Emajlo estas vitrosimila diverskolora glazuro, per kiu oni kovras potojn, [[fajenco]]n, metalon (oni nomas ankaŭ emajlo la tutan emajlokovritan artobjekton). La emajlo kovras la kolorojn, kiuj estas tiel nedifekteblaj, nefroteblaj. La bazaj materialoj de emajlo estas la borata acido, plumba oksido, sodo (natria karbonato), kalko, silikata acido, argilo, diversaj metaloksidoj, hidrogenfluorido, fosfata acido. Surbrula temperaturo estas 800-900 C.

 

Bakado produktas neŝanĝeblajn ŝanĝojn en la korkorpo. Nur post bakado la varo aŭ materialo estas ceramiko. En ceramiko de bakado por malalta temperaturo, la ŝanĝoj inkludas ''sintradon'', nome kunfuzion de plej aspraj partikloj en la korpo en ties punktoj de kontakto de unu kun alia. Ĉe porcelano, kie oni uzas diferencajn materialojn kaj pli altajn bak-temperaturojn, la fizkaj, kemiaj kaj mineralaj propraĵoj de la konstituantoj de la korpo estas ege ŝanĝitaj. Ĉiuokaze, la celo de bakado estas permanente plifortigi la varon kaj la bakado devas esti taŭga por la materialoj uzotaj por fari ilin. Kiel resuma gvidilo, moderna fajenco estas normale bakita je temperaturoj en la gamo de ĉirkaŭ 1,000°[[Celsius|C]] (1,830 [[Fahrenheit|°F]]) al 1,200 °C (2,190 °F); grejsaĵoj inter ĉirkaŭ 1,100 °C (2,010 °F) al 1,300 °C (2,370 °F); kaj porcelano inter ĉirkaŭ 1,200 °C (2,190 °F) al 1,400 °C (2,550 °F). Historie, atingi altajn temperaturojn estis long-daŭra defio, kaj fajenco povas esti bakita efektive tiom malalte kiom je 600°[[Celsius|C]], atingeble eĉ en primitivaj teramasaj fornoj.

Baki ceramikon povas esti farita uzante varion de metodoj, el kiuj [[forno]] estas la plej kutima bakometodo. Kaj la maksimuma temperaturo kaj la daŭrado de la bakado influas la finajn karakterojn de la ceramiko. Tiele, la maksimuma temperaturo ene de forno estas ofte tenita konstante dum tempoperiodo por ''trempi'' la varojn por produkti la maturecon postulitan en la korpo de la varoj.

 

La fornoj povas esti hejtigitaj pere de la bruligado de [[ligno]], [[karbo]] kaj [[gaso]] aŭ per [[elektro]]. Se uzita kiel bruligaĵo, karbo kaj ligno povas produkti [[fumo]]n, [[fulgo]] kaj [[cindro]]n en la forno kio povas tuŝi la aspekton de neprotektitaj varoj. Pro tio, varoj bakitaj en fornoj hejtigitaj per ligno aŭ karbo estas ofte metitaj en fornoj en [[refraktora ujo|refraktoraj ujoj]], nome kovritaj ceramikaj skatoloj, por protekti ilin. Modernaj formoj hejtigitaj per gaso aŭ elektro estas pli puraj kaj pli facile kontrolataj ol pli malnovaj fornoj hejtigitaj per ligno aŭ karbo kaj ofte ebligas pli mallongajn bakotempojn. En okcidenta adaptaĵo de tradicia japana bakado ''raku-ĝaki'', varoj estas forigitaj el la forno dum ili estas varmaj kaj kovritaj per cindroj, papero aŭ ligneroj kiuj produktas distingan [[karbo|karbigan]] aspekton. Tiu tekniko estas uzata ankaŭ en Malajzio por kreadi tradician ''labu saĝung''.<ref>{{cite web |url=http://www.brothers-handmade.com/potteryhistory.html |title=History of Pottery |publisher=Brothers-handmade.com |date= |accessdate=2010-09-04 |deadurl=no |archiveurl=https://www.webcitation.org/6FwnJazTt?url=http://www.brothers-handmade.com/potteryhistory.html |archivedate=2013-04-17 |df= }}</ref><ref>{{cite web |author=Malaxi Teams |url=http://www.malaxi.com/perak/labu_sayong.html |title=Labu Sayong, Perak |publisher=Malaxi.com |date= |accessdate=2010-09-04 |deadurl=no |archiveurl=https://www.webcitation.org/6FwnKFvUC?url=http://www.malaxi.com/perak/labu_sayong.html |archivedate=2013-04-17 |df= }}</ref>

 

 

[[Dosiero:Huaco silbador chimu.jpg|eta|Huaka blovopoto.]]

 

 

[[Ceramiko de antikva Grekio|Malnovgreka ceramiko]], pro sia relativa fortikeco, konsistas el granda parto de la arkeologiaj eltrovaĵoj de [[Antikva Grekio]], kaj ĉar ekzistas tiom da ĝi (pli ol 100.000 pentritaj vazoj estas registritaj en la ''Corpus vasorum antiquorum''), ĝi donis misproporcie grandan influon sur la komprenon de la [[Helena civilizo|greka socio]]. La fragmentoj de potoj forĵetitaj aŭ entombigitaj en la unua jarmilo a.K. daŭre estas la plej bona gvidilo havebla por kompreni la kutiman vivon kaj menson de antikvaj grekoj. Ekzistis pluraj ujoj produktitaj loke por ĉiutaga kaj kuireja uzo, tamen pli bona ceramiko de regionoj kiel ekzemple [[Atiko]] estis importita fare de aliaj civilizoj ĉie en la [[Mediteraneo]], kiel ekzemple la [[etruskoj]] en [[Italio]]. Ekzistis diversaj specifaj regionaj variaĵoj, kiel la sud-itala malnov-greka ceramiko.

 

Ceramiko estis produktita je enormaj kvantoj en [[Romio|antikva Romo]], plejparte por utilismaj celoj. Ĝi troviĝas ĉie en la antaŭa [[Romia Imperio]] kaj plie. [[Testaccio|Monte Testaccio]] estas grandega [[holmo]] en Romo preskaŭ tute formita el rompitaj amforoj uzataj por transporti kaj stoki likvaĵojn kaj aliajn produktojn, en ĉi tiu okazo probable plejparte hispanidevenan [[olivoleo]]n, kiu estis surterigita proksime, kaj estis la ĉefa brulaĵo por lumigi, krom ĝia ad en la kuirado kaj lavado en la banoj. Estas kutime dividi romian hejman ceramikon larĝe en maldelikatajn varojn kaj belajn komercajn varojn, la unuaj estas la ĉiutagaj ceramikaj [[bokalo]]j, [[plado]]j kaj [[bovlo]]j uzataj por kuiri aŭ konservi kaj transporti manĝaĵojn kaj aliajn varojn, kaj en iuj okazoj ankaŭ kiel servotablo, kaj kiuj ofte estis faritaj kaj aĉetitaj surloke. La fajnaj varoj estis servujoj aŭ servotable uzitaj por pli formala manĝo, kaj kutime estas pli ornamaj kaj elegantaj. Iuj el la plej gravaj el ili estis faritaj ĉe specialigitaj ceramikaj metiejoj, kaj ofte estis interŝanĝitaj laŭ grandaj distancoj, ne nur ene, sed ankaŭ inter malsamaj provincoj de la [[Romia Imperio]]. Ekzemple, dekoj da malsamaj specoj de britaj krudaj kaj fajnaj varoj estis produktitaj surloke,<ref>[http://potsherd.net/atlas/Class/COAR Potsherd British coarse wares] (alirita la 15an de majo 2019) </ref> ankoraŭ multaj aliaj specoj de ceramiko ankaŭ estis importitaj el aliaj partoj en la Imperio. La fabrikado de fajnaj varoj kiel ekzemple ''[[terra sigillata]]'' okazis en grandaj laborejaj kompleksoj organizitaj laŭ industriaj linioj kaj produktis tre normigitajn produktojn, kiuj bone taŭgis je preciza kaj sistema klasado.

 

* [[Amforo]]

* [[Florpoto]]

* [[Vazo]]

 

* [[Boerenbont]]

 

* [[Muzeo pri ceramikaĵoj (Bürgel)]]

 

 

* ZHAO Hongsheng: Ĉina ceramiko. Tradukis WANG Chongfang, Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1994. La libro detale konigas la historion de la ĉina ceramiko.

* Pedro Ullate López, ''Kiel oni faras argilan vazon'', [https://www.youtube.com/watch?v=-orjYCtMWkQ En Jutubo] La ceramikisto Pedro Ullate López detale prezentas la tutan procedon por elfari argilan vazon. La muzikgrupo [[Esperanto Desperado]] donas apartan etoson al la filmo per sia muzikpeco Hotel Desperado, eldonita de [[Vinilkosmo]]. Procezoj: elsarkado, knedado, tornado, aldono de anso, prilaborado de la bazo, forskrapado, bakado, emajlado, ornamado, ekstera emajlado, dua bakado.

* Porcelano (瓷器 - porcelain) - ĈRI en Esperanto - (Hello, China!) [https://www.youtube.com/watch?v=QVWJs_1Kl_g En Jutubo]

 

* ASTM Standard C 242-01 ''Standard Terminology of Ceramic Whitewares and Related Products''

* Ashmore, Wendy & Sharer, Robert J., (2000). ''Discovering Our Past: A Brief Introduction to Archaeology Third Edition''. Mountain View, California: Mayfield Publishing Company. ISBN 978-0-07-297882-7

* Childe, V. G., (1951). ''Man Makes Himself''. London: Watts & Co.

* Cooper, Emmanuel, 10,000 Years of Pottery, 4th ed., 2010, University of Pennsylvania Press ISBN 978-0812221404

* Rice, Prudence M. (1987). ''Pottery Analysis – A Sourcebook''. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-71118-8.

* Tschegg, C., Hein, I., Ntaflos, Th., 2008. ''State of the art multi-analytical geoscientific approach to identify Cypriot Bichrome Wheelmade Ware reproduction in the Eastern Nile delta (Egypt)''. ''Journal of Archaeological Science'', 35, 1134-1147.

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Pottery |revizio=867118633 }}

 

 

[[Kategorio:Ceramiko| ]]