Animacio: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Figure-Animation2.gif|dekstra|eta|250px|Animaciita figuro]]

'''Animacio''' (aŭ '''movbildo''') estas [[optika iluzio]], [[truko]] de movo kreata per seriemontrado de statikaj elementoj. Ĝenerale oni kreas ĝin per desegnitaj moviĝantaj bildoj; en tiu okazo eblas ĝin nomi '''[[desegnofilmo]]'''.

La vorto ''animacio'' devenas el la latina ''anima'' ([[animo]]). Filmo kreata el animacio estas [[animacia filmo]], tamen oni ofte ne distingas inter "animacio" kaj "animacia filmo", kaj la vorto "movbildo" estas uzata por ambaŭ.

 

 

== Historio ==

 

Fruaj ekzemploj de klopodoj por kapti la fenomenon de [[Movado (fiziko)|movado]] en kvieta desegno povas troviĝi en [[paleolitiko|paelolitikaj]] [[Prahomaj pentraĵoj|kavernaj pentraĵoj]], kie animaloj estas ofte priskribitaj kun multaj kruroj en supermetitaj sintenoj, klare klopodante esprimi la percepton de movo.<ref>Thomas, Bob (1958). The Art of Animation. Walt Disney Studios. p. 8.</ref>

 

 

Antikvaj ĉinaj registraĵoj enhavas kelkajn menciojn de aparatoj kiuj ŝajne "donas impreson de movado" al homaj aŭ animalaj figuroj,<ref>Needham, Joseph (1962). "Science and Civilization in China". Physics and Physical Technology IV. Cambridge University Press. pp. 123–124,</ref> tiuj rakontoj estas neklaraj kaj povas aludi nur al fakta movado de figuroj tra spaco.<ref>Rojas, Carlos; Chow, Eileen (2013). The Oxford Handbook of Chinese Cinemas. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-998844-0. p. 5.</ref>

La kinematografo estis projekciilo, presilo, kaj kamerao en unu maŝino kiu ebligis la montradon de moviĝantaj bildoj sukcese sur ekrano kiu estis inventita de la plej fruaj filmistoj de la historio nome [[Auguste kaj Louis Lumière]], en 1894.<ref>Neupert, Richard (2011). French Animation History. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-3836-2.</ref><ref name="UCLA">McLaughlin, Dan. "A RATHER INCOMPLETE BUT STILL FASCINATING". Film Tv. UCLA. [http://animation.filmtv.ucla.edu/NewSite/WebPages/Histories.html/] Alirita la 9an de Junio 2016.</ref> La unua animaciita projekcio (surekrane) estis kreata en Francio, fare de [[Charles-Émile Reynaud]],<ref>Neupert, Richard (2011). French Animation History. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-3836-2.</ref> kiu estis franca scienca instruisto. Reynaud kreis la [[praksinoskopo]]n en 1877 kaj la ''Théâtre Optique'' en Decembro 1888.<ref>Beckerman, Howard (2003). Animation: The Whole Story. Allworth Press. ISBN 1-58115-301-5. pp. 7–9.</ref><ref>Solomon, Charles (1989). Enchanted Drawings: The History of Animation. New York: Random House, Inc. ISBN 978-0-394-54684-1. pp. 8–10.</ref> La [[28an de oktobro]] [[1892]] li projekciis la unuan animacion en publiko, nome ''Pauvre Pierrot'', ĉe la Muzeo Grévin en Parizo.<ref>Drazin, Charles (17a de Marto, 2011). The Faber Book of French Cinema. Faber & Faber. pp. 8–9. ISBN 978-0-571-21849-3. paĝoj 8-9.</ref> Tiu filmo estas ankaŭ elstara kiel la unua konata ekzemplo de filmperforaĵoj uzataj. Liaj filmoj ne estis fotitaj, ili estis desegnitaj rekte sur travidebla strio. En 1900, pli ol 500,000 personoj ĉeestis tiujn surekranajn spektaklojn.

 

La unua filmo kiu estis registrita en normiga filmaro kaj inkludis animaciitajn sekvencojn estis en 1900 ''Enchanted Drawing'' (sorĉa desegno),<ref>Solomon, Charles (1989). Enchanted Drawings: The History of Animation. New York: Random House, Inc. ISBN 978-0-394-54684-1. paĝoj 12–13.</ref> kiu estis sekvata de la unua tute animaciita filmo en 1906.

 

La pioniro de la animacia filmo estas la angladevena usona karikaturisto, [[Stuart Blackton]], kiu faris tiun aluditan animacian filmon en [[1906]]: nome ''Fantomo en la hotelo'' (''Humorous Phases of Funny Faces''). Tiu ĉi filmo estis riĉa je hororaj elementoj kaj validas kiel premiero de la animacia filmo, farante lian aŭtoron konsiderita patro de la usona animacio.<ref>Beckerman, Howard (2003). Animation: The Whole Story. Allworth Press. ISBN 1-58115-301-5. pp. 16–18.</ref><ref>Crafton, Donald (1993). Before Mickey: The Animated Film 1898–1928. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-11667-0. p. 35.</ref> En la filmo, la objektojn movas nevidebla mano en la spaco.

 

 

 

 

Pli detala man-desegnita animacio, postulanta teamon de animaciantoj kiuj desegnas ĉiun kadron mane kun detalaj fonoj kaj roluloj, estis reĝisorita de [[Winsor McCay]], nome sukcesa gazeta kartunisto, inklude la filmojn de 1911 ''Little Nemo'', de 1914 ''Gertie the Dinosaur'',<ref>Beckerman, Howard (2003). Animation: The Whole Story. Allworth Press. ISBN 1-58115-301-5. pp. 18–19.</ref> kaj de 1918 ''The Sinking of the Lusitania''.<ref>Solomon, Charles (1989). Enchanted Drawings: The History of Animation. New York: Random House, Inc. ISBN 978-0-394-54684-1. pp. 14-19.</ref>

 

Dum la 1910-aj jaroj, la produktado de animaciitaj mallongaj filmoj, tipe referencata kiel "[[Desegnofilmo|cartoons]]", iĝis industrio per si mem kaj kartunaj [[kurto]]j estis produktitaj por esti montritaj en kinteatroj.<ref>Solomon, Charles (1989). Enchanted Drawings: The History of Animation. New York: Random House, Inc. ISBN 978-0-394-54684-1. p. 28.</ref> La plej sukcesa produktoro tiame estis [[John Randolph Bray]], kiu, kun animaciisto [[Earl Hurd]], patentis la procezon de la celuloida animacio kiu hegemonios en la animacia industrio dum la cetero de la jardeko.<ref>Solomon, pp. 24 kaj 34.</ref>

 

En 1958, [[Hanna-Barbera]] publikigis ''[[Huckleberry Hound]]'', nome la unua horduona televidprogramo prezentata nur en animacio. ''Terrytoons'' publikigis ''Tom Terrific'' tiun saman jaron.<ref>Solomon, pp. 239–240.</ref> Televido grave pliigis la publikan atenton al la animaciitaj kurtoj dekomence montritaj en kinteatroj.

 

 

En 2008, la animacia industrio produktis 68.4 mil milionojn da usonaj [[dolaro]]j.<ref>{{cite web |url=http://www.boi.gov.ph/pdf/valuepropositions/Animation/Animation.pdf |title=Animation |date=Novembro 2009|accessdate= 24a de Julio 2012|work= boi.gov.ph|publisher= Board of Investments}}</ref> Animacio kiel arto kaj industrio plue staras meze de la 2010-aj jaroj, ĉar bone faritaj animaciitaj projektoj povas atingi publikon translime kaj en ĉiuj popoltavoloj. Animaciitaj longaj filmoj ree havis la plej altajn enspezindicojn (ĉirkaŭ 52%) el ĉiaj kinĝenroj en 2004–2013.<ref>{{cite news|last1=McDuling|first1=John|title=Hollywood Is Giving Up on Comedy|url=http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2014/07/the-completely-serious-decline-of-the-hollywood-comedy/373914/|accessdate=20a de Julio 2014|work=The Atlantic|publisher=The Atlantic Monthly Group|date=3a de Julio 2014}}</ref>

=== Tradicia animacio ===

{{Ĉefartikolo|Tradicia animacio}}

'''Tradicia animacio''' (nomita ankaŭ ĉel-animacio aŭ man-farita animacio) estis la procezo uzata por plej animaciaj filmoj de la 20a jarcento.<ref> White 2006, p. 31.</ref> La unuopaj bildoj de tradicia animacia filmo estas fotoj de desegnoj, unue desegnitaj sur [[papero]].<ref> Beckerman 2003, p. 153.</ref> Por krei la iluzion de movo, ĉiu desegno diferencas iomete el tiu antaŭa. La desegnoj de la animaciistoj estas markitaj aŭ fotokopiitaj al travideblaj acetataj folioj nomitaj ''cel'',<ref name="Thomas-Johnston277–279"> Thomas & Johnston 1981, pp. 277–279</ref> kiuj estas plenitaj el pentraĵoj laŭ atribuitaj koloroj aŭ nuancoj ĉe la mala flanko al la liniaj desegnoj.<ref name="Laybourne203"> Laybourne 1998, p. 203</ref> La kompletigitaj rolulaj ''celoj'' estas fotitaj unu post alia antaŭ pentrita fono fare de fonkamerao al filmo.<ref> White 2006, pp. 195–201.</ref>

 

La tradicia procezo de acetata animacio iĝis eksmoda komence de la 21a jarcento. Nuntempe, la desegnoj kaj fonoj de la animaciistoj estas ĉu skanitaj aŭ rekte desegnita en komputila sistemo.<ref> White 2006, p. 394.</ref> Variaj softvaraj programoj estas uzataj por kolorigi la desegnojn kaj ŝajnigi la kamerajn movadon kaj efikojn.<ref> Culhane 1990, p. 296.</ref> La fina animaciita peco estas produktita al unu el kelkaj komunikilaj rimedoj, kiaj la tradicia [[filmo 35mm]] kaj pli novaj komunikilaj rimedoj kiaj la cifereca [[video]].<ref> Laybourne 1998, pp. 35–36, 52–53.</ref> La "aspekto" de la tradicia acetata animacio estas ankoraŭ konservata, kaj la laboro de la rolula animaciisto restis esence la sama dum ĉirkaŭ la pasintaj 70 jaroj.<ref> Williams 2001, pp. 52–57.</ref> Kelkaj animaciistaj produktoroj uzis la terminon "tradicifereca" (ludo kunmetante la vortojn "tradicia" kaj "cifereca") por priskribi la acetatan animacion kiu faras etendan uzadon de la komputilaj teknologioj.

 

 

* '''Plena animacio''' aŭ '''kompleta animacio''' referencas al la procezo produkti alt-kvalitajn tradicianimaciitajn filmojn kiuj regule uzu detalajn desegnojn kaj akuratan movadon,<ref> Culhane 1990, p. 71.</ref> havante mildan animacian efikon.<ref> Culhane 1990, pp. 194–195.</ref> Tutanimaciitaj filmoj povas esti farataj laŭ vario de stiloj, el pli realismecaj animaciitaj verkoj kiel tiuj produktoritaj de la animaciaj studioj de [[Walt Disney Company]] nome (''[[La marvirineto (1989)|La marvirineto]]'', ''[[Beauty and the Beast (filmo de 1991)|Beauty and the Beast]]'', ''Aladino'', ''[[The Lion King]]'') al pli 'kartunecaj' stiloj de la animaciaj studioj de [[Warner Bros.]]. Multaj el la animaciaj roluloj de [[Disney]] estas ekzemploj de tutanimacio, kiel estas la ne-Disnejaj artaĵoj, ''[[The Secret of NIMH]]'' (Usono, 1982), ''[[The Iron Giant]]'' (Usono, 1999), kaj ''[[Nocturna (filmo)|Nocturna]]'' (Hispanio, 2007). Tutanimaciaj filmoj estas animaciitaj je 24 bildoj por sekundo, kun kombino de animacio en unuaj kaj duaj, signife ke desegnoj povas esti tenitaj por unu bildo el 24 aŭ por du bildoj el 24.<ref> Laybourne 1998, pp. 25–26.</ref>

* '''Rektagado/animacio''' estas tekniko kiu kombinas mandesegnitajn rolulojn en rektagadaj filmaĵoj aŭ rektagadajn aktorojn en animaciitaj filmaĵoj.<ref name="Laybourne162–164"> Laybourne 1998, pp. 162–163</ref> Unu el la plej fruaj uzoj estis en ''Koko la Klaŭno'' (1920-aj jaroj) kiam Koko estis desegnita super rektagada filmaĵo.<ref> Beck 2004, pp. 18–19.</ref> Aliaj ekzemploj estas ''[[Who Framed Roger Rabbit]]'' (Usono, 1988), ''[[Space Jam]]'' (Usono, 1996) kaj ''[[Osmosis Jones]]'' (Usono, 2001).

 

{{Ĉefartikolo|Haltomovo}}

[[Halto-movo]] estas animacio kreata de statika [[pupo (ludilo)|pupo]] aŭ [[modelo]] movigita po unu foto.

 

'''Haltomovo''' estas tekniko de animacio kreata de statika pupo aŭ modelo movigita po unu [[foto]], kiu konsistas en la ŝajnigo de la movo de senmovaj aĵoj pere de serio de sinsekvaj fiksaj bildoj. Tradicie estis uzataj ankaŭ aliaj esprimoj kiaj fotoanimacio, animacio voluma, bildohaltado, krankuzado, animacio fotalfota, animacio bildalbilda, se citi nur kelkajn ekzemplojn. Ĝenerale oni konsideras kiel «haltomova animacio» la teknikojn kiuj eniras nek en la kategorio de la [[desegnofilmo]] nek en tiu de la [[komputilanimacio]]; tio estas, ili estis nek desegnitaj nek pentritaj ĉu mane ĉu komputile, sed ili estis kreitaj prenante bildojn el la realo. Tiele, la haltomovo estas uzata por produkti animacian movadon de ajna objekto, ĉu rigida aŭ maleebla, kiel por ekzemplo ludiloj, konstrublokoj, artiklitaj pupoj aŭ roluloj kreitaj el [[knedopasto]].

 

 

* [[Pupanimacio]] tipe konsistas en haltomovaj pupfiguroj kiuj interagas en konstruita medio, kontraste al la interagado de reala mondo en modela animacio.<ref> Solomon 1989, p. 171</ref> Tiuj pupoj ĝenerale havas skeleton ene de ili por teni ilin rekte kaj pretaj fari sian movon per partikularaj artikloj.<ref> Laybourne 1998, pp. 155–156</ref> Ekzemploj estas ''[[Le Roman de Renard (filmo)|Le Roman de Renard]]'' (Francio, 1937), ''The Nightmare Before Christmas'' (Usono, 1993), [[Corpse Bride (filmo)|Corpse Bride]] (Usono, 2005), [[Coraline (filmo)|Coraline]] (Usono, 2009), la filmoj de [[Jiří Trnka]] kaj la animacia komeditelevida serio por plenkreskuloj nome ''Robot Chicken'' (Usono, 2005–ĝisnune).

 

<div style="float: right; width: 30%; margin: 1em">

[[Dosiero:Animexample.gif]]<br /><small>''Ĉi tiu animacio moviĝas je po 10 kadroj por 1 sekundo.''</small>

# Celuloida animacio, nome desegnita animacio - plej ĝenerala animacio, kreata de filmo per statikaj desegnitaj bildoj sur travideblaj [[celuloido]]j aŭ [[Celuloza acetato|acetato]]j.

# Komputilgrafika animacio - animacio per [[komputila grafiko]], sen fotado.

[[Dosiero:Animexample3.png|380px|center|''La animacio de saltada balo (dekstra) konsistas el ĉi tiuj 6 kadroj.'']]

 

=== Hungario ===

La hungara animacia filmo aperis en la [[1930-aj jaroj]]. La reklamarta lernejo de [[Bortnyik Sándor]], verkaĵoj de Macskássy Gyula, [[Félx Kassowitz]] estas unuarangaj eĉ laŭ internacia mezurilo. Tiutempe eklaboras estonte famaj animaciistoj kiel [[John Halas]] (Halász János), fondinto de la mondfama londona desegna filma studio ''Halas and Batchelor''; la plurfoja Oskar-premiita Pál György, fondinto de la nederlanda animacia filmo.

Mangao havas pli multan japankulturon ol usonan kulturon. Mangao estas respektata kiel artformo, kaj ĝia legantaro ne limiĝas al infanaro.

 

* ''[[Flowers and Trees]]''

* [[Gerald McBoing-Boing]]

{{Div col end}}

 

 

* Beck, Jerry (2004). Animation Art: From Pencil to Pixel, the History of Cartoon, Anime & CGI. Fulhamm London: Flame Tree Publishing. ISBN 978-1-84451-140-2.

* Beckerman, Howard (2003). Animation: The Whole Story. Allworth Press. ISBN 1-58115-301-5.

 

== Eksteraj ligiloj ==

* [http://audvide.blogspot.com/search/label/Animacio Animaciaj filmoj, prezentitaj Esperante en projekto Aŭdvide].

 

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Animation|revizio=767503131}}

 

 

[[Kategorio:Animacio| ]]